Muzik CD'lerindeki şarkıları kaliteli MP3 şarkılar haline getirmek icin gereken aracları ve kullanımları

Dijital muzik standartlarının internette ilk ortaya cıkışı olan 1995 senesinden bu yana, kimse eski standartları aramak adına ardına donup bakmadı. Cunku MP3 favori şarkılarımıza rahatlık, kalite ve emsalsiz bir taşınılabilirliği getiriyordu.

Bir MP3 koleksiyonuna baktığınızda, coğu MP3'un kaynağının dosya paylaşım siteleri olduğunu gorebilirsiniz. Ancak, bu kaynaklardan elde edilen MP3'ler sıkıntı yaratabiliyorlar. Bunun sebebi farklı ses kalitelerinde olmaları. Ne yazık ki kullanıcıların bu konuda yapabileceği hic bir şey yok. Eğer şanslıysanız, bilgisayarınıza indirdiğiniz MP3 iyi bir kalitede hazırlanmış olabilir. Yine de bazılarının calınamayacak kadar kotu olduğunu da unutmamalısınız.

Bu yuzden yasal ve mantıklı yolu secerek sevdiğiniz şarkıcıların CD'lerini alabilir, MP3'e donuşturebilir ve koleksiyonunuza ekleyebilirsiniz. Bu yontem, MP3 koleksiyonunuzun kalitesine tam anlamda hakim olmanızı sağlıyor. iTunes,Windows Media Player ve MusicMatch Jukebox gibi yazılımlar muzik CD'lerinden şarkıların sokulebilmesini ve MP3'e donuşturulebilmesini sağlıyorlar. Fakat muzik kalitesine aşırı onem verenler bu yazılımların hazır ayarlarını tatmin edici bulmayabilirler.

En iyi kalitede MP3'e donuşturmeden once, MP3 Encoding adı verilen bu donuşturme işlemlerinde sık sık rastlayacağınız 'bitrate', 'joint stereo' ve 'VBR' gibi ceşitli parametreleri bilmek gerekiyor. Merak etmeyin, bu terimleri oğrenmesi gorunduğu kadar zor değil!
MP3 kurnazlığı

Oncelikle MP3 dosyalarını eşsiz kılanın ne olduğunu gorelim. Bunun icin en iyi yol bir muzik CD'si ile karşılaştırmak. Muzik CD'sindeki her parca belirli standartlarda bir kararlılık ve frekanstaki dijital işleme ile oluşturulmuştur. Muzik CD'ye kaydedildiğinde, ornekleme (sampling) adı verilen bir işleme tabi tutulur. Esasen, muzik her biri 16-bit dijital değere sahip parcalara bolunmuştur. Bu saniyede 44,100 kez tekrar edilerek, her iki (sağ ve sol) ses kanalı icin de yapılır. Ortaya cıkan dosyalar ise biraraya getirilerek CD'ye yazılır.

Muzik CD'leri bu yontemle hazırlanarak bir dosya haline getirildiği icin oldukca buyuk ebatlara sahip oluyorlar. 5 dakika uzunluğundaki bir parcanın sabit diskte kapladığı yer yaklaşık 50MB oluyor. Bu sebeple, muzik CD'lerinin avantajının yuksek ses kalitesi, dezavantajının ise dosyaların bir taşınabilir cihaza kopyalanmak veya internetten gonderilmek icin buyuk olmaları diyebiliriz.

MP3'un (MPEG-1 Layer 3) populer olma sebebi de bu. MP3 dosyaları bir muzik CD'sindeki parcanın yaklaşık onda biri boyuta sahip oluyor. Ses kalitesi acısından da eksiği olduğu soylenemez. MP3 kor bir şekilde gelen her sesi kaydederek buyuk bir dosya oluşturmak yerine, akıllı ceviriciler yardımıyla dosyaların ses kalitesini koruyor ve boyutun daha kucuk olmasını sağlıyor. Şimdi bu sihirin nasıl gercekleştiğine bakalım.

Almanya'daki Fraunhofer Enstitusundeki bir grup insan MP3 standardını geliştirmeye, oncelikle insanın duyduğu sesi nasıl algıladığı uzerinde calışmalar yaparak başladı. İnsanın duyu yeteneği karmaşık ve fantastik bir şeydir; dış dunyadaki sesleri algılamada kendine ozgu ozellikleri bulunur. Orneğin bir tren istasyonunda, tren istasyondayken bir arkadaşınıza seslendiğinizde arkadaşınız bunu duymaz. Neden? Cunku insan kulağı iki ses duyduğunda yuksek olanı algılar ve duşuk olanı onemsemez. Bu davranış bicimi, MP3 Encoder yazılımların cekirdeğini oluşturuyor. Orneğin ondeki gurultulu bir gitar sesi, arkada ise fısıltı seviyesinde bir ses bulunuyorsa, yazılım bu sesi MP3'e donuştururken, insan kulağı tarafından asla duyulamayacak olan kısık sesi elimine eder. MP3 dosyası yaratırken, MP3 Encoder yazılım şarkının iceriğini inceler ve arkaplandaki seslerin duyulabilir olup olmadıklarını kontrol eder. Sonuca bağlı olarak, bazı sesler elimine edilir. Bu da MP3 dosyalarının duşuk boyutta olmasında buyuk rol oynar. Ayrıca, MP3 standardının kaliteyi korurken dosya boyutlarını kucultmekte kullandığı başka hunerler de mevcut. MP3 dosyalarının tam anlamıyla stereo olduklarını mı sanıyorsunuz? Joint Stereo (JS) adlı bir sistem kullanan MP3, burada da kurnazlığını belli ediyor ve bas gibi duşuk frekanstaki, yani insanın doğrultusunu tespit edemeyeceği seslerdeki duşuk frekanslı stereo sinyalini birleştirerek mono yani tek kanallı bir sinyal haline getiriyor.

İnsan kulağının algılayabildiği orta ve yuksek frekanstaki seslerde ise, JS Encode sistemi farklı bir işlev gorerek, her iki kanal arasındaki benzerlikleri arıyor. Sol ve sağ ses kanallarını dinlediğinizde aslında sesin oldukca benzer olduğunu farkedebilirsiniz. Az sayıda ses (perkusyon aletleri, geri vokaller vb.), bu iki kanalda farklılık gosterir.

Stereo, kanalları ayrı ayrı cevirirken, MP3'un kullandığı Joint Stereo kaplanan yeri azaltmak icin daha farklı bir yontem uyguluyor. Sesi orta (Sol+Sağ) ve yan (Sol-Sağ) şeklindeki kanallara boluyor. Bu ayrı stereo kanallara gore daha iyi bir sıkıştırma yapılabilmesine olanak sağlıyor. Winamp veya iTunes gibi yazılımlarla MP3'u dinlerken bu kanallar tekrar sol ve sağa ayrılarak normal haline getiriliyor.

MP3 ceviriciler dosyayı oluşturmadan once son bir kez klasik sıkıştırma algoritmasını kullanarak veri tanelerini bir araya getirirler. Bu sıkıştırma sistemi Huffman adıyla bilinir. Huffman sıkıştırma tekniğinin en onemli ozelliği kayıpsız (losless) olmasıdır, yani sıkıştırma yaparken hic bir veriyi es gecmez.

Bu sıkıştırma sistemi kendini tekrarlayan verileri başarılı bir şekilde sıkıştırır. Dijital verilerde ise dosyalar sıfır ve bir rakamlarından oluştuklarından, Huffman MP3 dosyasının son sıkıştırma işleminde oldukca onemli miktarda tasarruf sağlar. Bu standardın WinZip gibi yaygın bir uygulamada ve JPEG dijital fotoğraf standardında da kullanıldığını belirtmeliyiz.

Arac kutusundakiler

MP3 cevirme ile birlikte muzik CD'lerindeki şarkıları da sokme işlemi yapan populer uygulamalara goz atalım.

dbpowerAMP

Ucretsiz, ufak ve etkili bu arac MP3 yaratımını cok basit bir hale getiriyor. Etkisini, en guclu MP3 cevirici algoritmalardan birisi olan LAME MP3 cevirme (bkz. MP3 jargonu kutusu) yontemini kullanmasına borclu.

Arayuzu de oldukca basit. CD taktıktan sonra, ana ekranda bir arac cubuğu beliriyor. Buradan CD'den sokup MP3'e cevirmek istediğiniz şarkıları secerek işe başlayabilirsiniz. Ayrıca, eğer internet bağlantınız varsa, yazılım otomatik olarak CDDB veritabanına erişerek gereken CD'den sokulen MP3'lere album, sanatcı adı gibi bilgileri girecektir.

This is a small, free and very powerful toolthat makes MP3 creation very simple. Ituses the LAME MP3 encoding engine (seeJargon box), which is one of the highestquality MP3 encoders.

Arac cubuğundaki “Rip” duğmesi MP3 veya WAV formatında sokme işlemi yapılmasını başlatıyor. Menudeki “Compression settings” seceneği, bit oranı, kanal cevirme tipi (Joint Stereo secin) ve ornekleme frekansını (44,100'de bırakın) ayarlamaya yarıyor. Ayar cubuğunu kaydırarak cevirme bit oranı ayarlanabilir. Yuksek kalitede ve cok fazla yer kaplamayan bir kalite arıyorsanız 160 Kbps'ı secebilirsiniz.

“Advanced options” seceneği ise LAME ceviriciyle ilgili daha gelişmiş seceneklere erişmenizi sağlıyor. Cevirme işleminin sabit veya değişkene dayalı olması buradan belirlenebiliyor. İşleri basitleştirmek icin, farklı hazır secenekleri kullanmak mumkun. İşiniz bittiğinde “OK”e tıklayarak ana pencereye donun ve buradan “Rip” diyerek işlemi başların. Bir sure sonra MP3 dosyalarınız hazır olacaktır!

iTunes

Eğer hala iTunes kullanmadıysanız, kullanmalısınız. Ucretsiz ve harika bir MP3 calıcı/duzenleyici olmasının yanında, muzik CD'lerindeki şarkıları sokerek MP3'e de donuşturebiliyor.

“Edit | Preferences” seceneklerine girin ve “Importing” etiketine tıklayın. “Import using...” kategorisinde, “MP3 Encoder” ile ceviriciyi belirleyin. Burada “Custom...” seceneğini işaretlediğinizde stereo bit oranı, ornekleme frekansı, kanal cevirme tekniği ve stereo modunun belirlenebileceği bir ekran karşımıza geliyor. En alttaki iki secenek ise cevirme tekniğinden daha yuksek bir kalite bekliyorsanız işinize yarayabilir. O yuzden bu secenekleri secili tutmakta fayda var.

Arayuze alıştığınızda, MP3 parametrelerini ve cevirme tekniğini değiştirerek hız, kalite gibi farklı ihtiyaclara gore MP3 dosyaları oluşturabilirsiniz.

Easy CD-DA Extractor

Aralık 1997'de hazırlanan bu yazılım, CD'den şarkı sokme işi yapabilen belki de ilk yazılım. Bu yuzden, MP4, ŞAC, AAC, Ogg Vorbis ve Windows Media Audio gibi formatları desteklemesi cok doğal. Ureticisi Poikosoft yazılımın uzerinde onemli cizikler bulunan ve kopya koruması bulunan CD'lerdeki şarkıları sokemediğini belirtiyor.

Muzik CD'sini okuduktan sonra freedb web sitesine (www.freedb.org) bağlanarak şarkı adlarını alıyor. Eğer internete bağlı değilseniz ve kopyalama işlemini başlattıysanız, şarkı adlarınız Track 1, Track 2 vb. şeklinde olacaktır.

Yazılımın ID3, ID3V2 (bkz. Jargon kutusu) gibi meta veri formatlarına desteği bulunuyor. Sokme işleminin dışında farklı işlevleri de bulunuyor. Bir formattaki ses dosyasını başka formata cevirebiliyor. Ayrıca CD de yazabiliyor. Boylece muzik CD'lerinizdeki şarkıları sabit diske aktardıktan sonra, sevdiğiniz şarkılardan oluşan bir derleme CD hazırlayabilirsiniz.

Easy CD-DA Extractor'ın bir artı puanı da en iyi ses kalitesini elde etmek icin LAME MP3'un yanısıra VBRencoding tekniğini de kullanması. Sık sık kendine muzik CD'si yazanlar yazılımın diğer yeteneklerini de merak edeceklerdir. CD-Text, .cue formatlarını desteklediği gibi, buffer underrun koruması ile hatasız ve sorunsuz CD yazılmasını sağlıyor. Yani CD yazarken aniden karşınıza cıkan bir hata mesajıyla CD'nizin yandığını oğrenmeyeceksiniz. Elbette bunun icin donanımınızın da Buffer Underrun ozelliği bulunması gerekiyor.

CD Text album, şarkıcı ve şarkı adı gibi bilgilerin muzik CD'sinde saklanmasını sağlıyor. Bu bilgi normal kapasiteyi etkilemiyor. Cue ise MP3'lerin adı, sanatcı adı, zaman ve CD uzerindeki pozisyon gibi bilgilerini saklayan basit bir metin dosyası.

BİLGİ: MP3 Jargonu

MP3 dosyası hazırlayabilmek icin yuzlerce yazılım bulunuyor. Bunların coğu sokme/ cevirme işlemi yapıyor. Bunun anlamı; muzik CD'lerindeki dosyaları alıyor ve MP3'e donuşturerek PC'nizde saklanabilir hale getiriyorlar. Bu yazılımlar MP3 yaratım surecinde ses kalitesi ve dosya boyutu gibi onemli kriterleri etkileyebilecek derecede soz sahibiler. Hazır secenekler yeterli gelmiyorsa, sizin bu konuda neler yapabileceğinizi oğrenmenizin vakti gelmiş demektir. Aşağıdaki parametreler hakkında bilgi sahibi olursanız, gelişmiş ayarlar yaparak MP3'lerin kalitesini belirleyebilirsiniz.

Bit oranı (Bir rate)

Basit bir kurala sahip, bit sayısı arttıkca kalite de artıyor. Bu değer bir saniyede cevrilen sesteki bit sayısını belirtiyor. 128 Kbps oranında cevrilen bir MP3 dosyasının bir dakikası 2.81MB boyutunda bir dosya oluşturuyor. Bunun hesaplamasını şu şekilde yapabilirsiniz:

128 Kbit/sn x 180 saniye = 23,040
kilobit(23,040 kilobit/8) x 1024 = 2.81 Mbyte

Bit oranını yukselttiğinizde kalitenin artması gerekiyor. Ancak dosya boyutunun da arttığını aklınızdan cıkartmayın.

128 Kbps oranı ile MP3 hazırlamak size makul bir ses kalitesi sağlar. Ancak 160 Kbps gibi yuksek bir oran hem diskte fazla yer kaplamayan, hem de aslına daha uygun bir ses kalitesi sunar. İsterseniz 320 Kbps oranına kadar cıkabilirsiniz, ancak bu oran sadece arşiv amacıyla kullanılır ve gunluk kullanımda gereksiz olacak buyuklukte MP3 dosyaları yaratır.

Frekans (Frequency)

Saniyede alınan ornek sayısını belirler. Her saniye CD'deki sesi yani analog sinyali alır ve dijital sinyale donuşturur. Bu değerin de yuksek olması ses kalitesinin artması anlamına gelir. Orneğin muzik CD'lerindeki frekansı n standardı 44,1 KHz'dir. Bu değeri ozellikle ihtiyac olmadığında değiştirmeye gerek yoktur. Ornekleme frekansı sadece ses ve konuşma gibi yuksek frekans olmayan durumlarda kayıt yaparken duşurebilirsiniz.

Cevirme (Encoding)

MP3 dosyaları iki cevirme yontemi kullanılarak oluşturulabilir: sabit bit oranı (CBR) veya değişken bit oranı (VBR). İsimlerden de anlaşıldığı gibi ilk metod, bit oranını tum şarkı boyunca sabit tutuyor, ancak diğerinde MP3 cevirici ses karakteristiğine gore bit oranını değiştiriyor. Orneğin bir kac enstrumanın bir arada calındığı kısımlar gibi yuksek bit oranı gerektiren yerlerde, değer artırılıyor, daha sessiz kısımlarda ise bit oranı duşuruluyor. Bu, VBR ile cevrilen dosyaların daha az yer kaplamasını sağlıyor.

LAME MP3 cevirme (LAME MP3 Encoding)

LAME gunumuzdeki en iyi MP3 ceviricilerden birisi olarak kabul ediliyor. Halen geliştirilmeye devam edilen LAME, kalite ve cevirme hızına odaklı bir algoritma. Orneğin LAME v3.89, 192 Kbps bit oranında sıradan bir şarkıyı 1 dakika 20 saniyede MP3'e cevirebiliyor.

Kanallar

Mono ve stereo herkesin bildiği standartlardır. Kanal cevriminde de stereo ayrı ayrı ve sırayla iki kanalı cevirir. Ancak, Joint Stereo (JS) adlı bir yontem ile bu kanallar sol ve sağ yerine orta ve yan olarak ayrılır. Bunun sebebi benzer seslerin bir araya getirilerek daha iyi sıkıştırılabilmesidir. Dinlerken ise bu sesler tekrar sol ve sağ olarak ayrılır, boylece calma esnasında bir problem olmaz.

ID3 etiketleri (ID3 Tags)

MP3 dosyalarının en guzel yanlarından birisi uzerinde şarkıcı veya grup, şarkı adı, tarih, album vb. bilgileri barındırabilmesidir. Bunun yolu ID3 adı verilen etiketleri kullanmaları ndan gecer. Bunu MP3 calarların da coğu destekliyor, boylece şarkı hakkında ivedi bilgi sahibi olunabiliyor.

Freedb

ID3 etiketlerini elde etmek icin kullanabileceğ iniz ucretsiz bir veritabanı olan freedb, her muzik CD'sinin kendine has bir kimlik numarası olmasından yola cıkarak, bir cok bilgiyi bunyesinde topluyor. Dolayısıyla muzik CD'sinden MP3'e cevirirken, yazılım freedb'ye bu kimlik numarasını soyluyor ve gerekli bilgilere erişiyor.
__________________