Klor, 1774 yılında evindeki kucuk deney laboratuvarında manganez dioksit ’in uzerine birkac damla hidroklorik asit damlatan eczacı Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. Carl Wilhelm Scheele, hidroklorik asiti damlattığında aniden yeşil ve sarının karışık bir tonda olduğu bir gaz cıktı. Carl Wilhelm Scheele, ilk başta bu cıkan gazın oksijenli bir bileşik olduğunu duşunse de sonradan Sir Humphry Davy tarafından 1810 yılında bunun bir element yani klor olduğunu soylemesi uzerine fikirler değişti ve klor adında bir elementin olduğu oğrenildi.
Zaten adı da gazın renginden yani yeşilimsi anlamına gelen “kloros” kelimesinden turetildi. Klor havadan iki bucuk kat daha ağır, aşırı derecede rahatsız eden zehirli bir kokuya sahiptir. Sıvı ve katı halinde oksitleyici, ağartıcı ve dezenfekte edici bir elementtir. Aynı zamanda vucudumuzda yani kanımızda bulunan bir elektrolittir. Vucuttaki duşukluğu ve yuksekliğine bağlı olarak birtakım semptomlar ortaya cıkar.
Kan tahlillerinde gorduğumuz klor (CI) nedir, ne işe yarar? Klor ya da diğer adıyla klorur, kanımızdaki en değerli elektrolitlerden biridir. Vucudumuzda sıvı miktarını duzenleme, asit-baz dengesini koruma gibi gorevleri vardır. İnsanlar kloru sofra tuzu yardımıyla vucuduna alır, potasyum, sodyum ve bikarbonat gibi elektrolitlerle birlikte calışarak vucut sıvılarındaki uygun kan hacmini, basıncını ve pH ’ını dengeleyip, duzenler. Bağırsak ve bobrek yoluyla klorun fazlası vucuttan atılır.
Klor duşukluğu ne anlama gelir?
Yukarıda da belirttiğimiz uzere klorun kandaki seviyesini belirleyen bobreklerdir. Eğer kandaki klor seviyeniz duşuk ise (Tabii yeterli duzeyde tuz tuketiyorsanız) bobrekleriniz bu gorevi başarıyla yerine getirmiyordur. Bu durumda hemen bir doktora başvurmalı ve gerekli yardımı almalısınız. Klor vucuttaki asit ve baz dengesini duzenler dolayısıyla duşukluğunde “Hipokloremi” adındaki rahatsızlık gorulur. Hipokloremi bir tur elektrolit dengesizliği olup, kanda klorun cok az bulunduğunu soyler.
Klor duşukluğu sebepleri neledir? Konjestif kalp yetmezliği (kalp kasının zayıflayarak olması gerektiği gibi vucuda kan pompalayamaması) Addison hastalığı (adrenal bezlerin yeterince hormon uretememesi) Metabolik alkaloz (vucudun asit kaybı) Hiperaldosteronizm (yuksek tansiyon ile halsizliğin bir arada olması) Amfizem (solunum hızının azalması) Kronik akciğer hastalıkları Klorun duşuk olduğunu gosteren belirtiler: Sık sık idrara cıkarak sıvı kaybetme Zayıflama Yorgunluk Nefes almada gucluk cekme İshal ve kusma Koyu idrar, aşırı susuzluk Baş ağrısı ve donmesi, sersemlik, yorgunluk Klor yuksekliği ne anlama gelir?
Vucuda klorun fazlası yemek tuzundan gelmektedir. Klor, bobrekler ve bağırsaklardan emilir. Klor genelde sodyum ile birlikte calışır. Eğer sodyumsuz bir şekilde vucudunuzda klor varsa vucudunuzda yuksek oranda asit ve baz bulunmakta olduğunu soyleyebiliriz. Kandaki klor seviyesinin yuksekliğine “Hiperkloremi” denir. Eğer kan tahlilinizde klor seviyeniz 105 mEq/L ’den yuksek ise bir doktora başvurmanızı oneririz.
Klor yuksekliği sebepleri nelerdir? Bobrek hastalıkları Metabolik asidoz (vucutta cok fazla asidin var olması) Cushing sendromu (yuksek kortizol seviyesi) Solunumsal alkaloz (asit baz dengesinin yuksekliği) Dehidrasyon Aşırı tuz tuketmek İshal ve aşırı idrara cıkarak su kaybetmek Kemoterapi tedavisi gormek Klorun yuksek olduğunu gosteren belirtiler: Kaslardaki gucsuzluk Spazmlar ve seğirmeler Nobetler ve konvulsiyonlar (norolojik işlev bozukluğu) Duzensiz kalp atışı hızı Yuksek tansiyon Sıvı birikmesi Kafa karışıklığı ve kişilik değişimleri Uyuşma ve karıncalanmalar Kan testlerinde normal - ideal klor değeri kac olmalı?
Yetişkin kadınlar icin klor değeri 96 – 106 mEq/L olmalıdır. Yetişkin erkekler icin klor değeri 98 – 107 mEq/L olmalıdır. Cocuklar icin klor değeri 90 – 100 mEq/L olmalıdır. Bebekler icin klor değeri 98 – 113 mEq/L olmalıdır. Hamilelikte ise ilk uc aylık doneminde klor değeri 101 – 105 mEq/L olmalıyken ikinci ve ucuncu uc aylık donemde ise klor değeri 97 – 109 mEq/L olmalıdır. Klorun coğu da azı da zarar olduğundan olabildiğince ideal yani normal seviyede tutmalı, sık sık kan tahlili vererek yuksekliğini ve duşukluğunu takip etmeliyiz. Klorun ideal yani normal değeri cinsiyete ve olgunluğa gore değişiklik gostermektedir.
Peki klor duşukluğu veya yuksekliği nasıl tedavi edilir?
Klor duşukluğunde tedavi olarak salin solusyonu gibi intravenoz sıvılar verilerek klor seviyesinin yukselmesi sağlanabilir. Addison ’a bağlı ise ilac tedavisi sunulabilir hatta hastanın omur boyu ilac kullanması istenebilir. Klor yuksekliğinde ise tedavi olarak eğer asitin yuksekliğine bağlıysa sodyum bikarbonat verilerek asit seviyesinin duşurulmesi amaclanabilir, eğer Cushing sendromu nedeniyle ise hormon tedavisi onerilebilir. Tedaviler semptomları hafifleterek coğu insanı sağlıklı hayatına geri dondurebilir. Ancak tedavi konusunda da en doğru bilgiyi daha once de belirttiğimiz gibi bir doktora danışarak, size ozel şekilde almalısınız.