Kollarımızdaki ve telefonlarımızdaki saatler her ne kadar 24 saati salisesine kadar her gun aynı sabitlikte gosterse de aslında durum gercekte boyle değil. Dunya, ceşitli nedenlerle kendi etrafındaki donuşunu daha yavaş ya da hızlı bir şekilde tamamlayabiliyor.
Bu nedenle de zaman zaman gundeme ‘Onumuzdeki yıl, bu yıldan bir saniye uzun/kısa ’ olacak” gibi haberler gorebiliyoruz. İşte bu aradaki fark, ozellikle teknolojik altyapı icin buyuk bir onem taşıyor. Bugun, bu duzensizlik hakkında ise devrim niteliğinde bir karara imza atıldı.
'Artık saniye', yakın gelecekten itibaren uygulanmayacak: Once gerekcesine, sonra karara bakalım:
1972 yılından bu yana tum dunyada standart olarak kabul edilen Eşgudumlu Evrensel Zaman (UTC), ortalama her 21 ayda bir ayarlanıyor, bir yıldaki saniye sayısına ‘artık saniye ’ adı verilen ek saniyeler eklenebiliyordu. Uygulama 1972 ’de yururluğe girdiğinden bu yana toplam 27 artık saniye eklenmiş durumda.
Fakat Dunya ’nın donuşunun yavaşlamasıyla oluşan bu artık saniyenin UTC ’ye eklenmesi, bu sistemi benimseyen altyapı icin bugune kadar bazı ciddi sorunlara yol actı. Orneğin Cloudflare, 2017 yılında tam gece yarısında yaşadığı devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak acıkladı. 2012 yılında ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare gibi dev siteler coktu.
Bu cokuşun arka planını bir bilgisayarın gozunden ele almak daha mantıklı olacaktır: Bir sonraki gune 23. saat, 59. dakika ve 59. saniyenin ardından girmeyi beklersiniz, değil mi? Fakat bir gun yapılan değişiklikle kolunuzdaki saat, bir anda 23. saat 59. dakika ve 60. saniyeye gostermeye başlıyor. İşte o 60. saniyeyi gorduğunuzde yeni bir gune girmiyor, yepyeni ve sizde bir karşılığı olmayan kavramla karşılaşıyorsunuz. O anda calıştıracak hicbir komutunuz olmuyor, dolayısıyla cokuyorsunuz.
Teknoloji şirketleri, sistemlerinde sorunla karşılaşmamak icin uzun suredir UTC ’ye artık saniye eklenmesine karşı gelirken, bugun bu konuda nihayet somut bir adım atıldı.
Uluslararası Ağırlıklar ve Olculer Burosu ’nda yapılan oylamada UTC ’ye artık saniye eklenmemesine karar erildi. Fakat karar, 2035 tarihinden itibaren yururluğe girecek. Yani onumuzdeki 10 yıl boyunca artık saniyeler UTC ’ye eklenmeye devam edecek.
Kararın efektif olacağı tarih aralığı ise ‘En az 2135 yılına ’ kadar belirtildi. Bu da, aksi bir karar alınmadıkca artık saniyenin en az 100 yıl boyunca UTC ’ye eklenmeyeceği anlamına geliyor. Bilim insanları, bu surecte astronomik zaman ve atomik zamanı eşitlemek icin daha iyi sistemler geliştirmeyi planlıyor.