Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Donmez, Karadeniz'de keşfedilen doğalgazın gelecek yılın ilk ceyreğinde mart ayı gibi sisteme verileceğini belirterek, 4 yıl icinde kırk milyon metrekupe cıkarılacak uretimin konutlarda kullanılan gazın tamamını karşılamaya yeteceğini bildirdi.
Donmez, TBMM Plan ve Butce Komisyonunda, bakanlığının 2023 yılı butcesi uzerindeki goruşmelerde milletvekillerinin soru ve eleştirilerini yanıtladı.
Dunyada enerji sektorunun pandemi sonrası toparlanma surecinde olduğuna ve fiyatlarda artışlar yaşandığına işaret eden Donmez, yukselen enerji fiyatlarını alınan tedbirlerle vatandaşa en az oranda aktaran ulkelerden birinin Turkiye olduğunu kaydetti.
"AVRUPA'NIN EN UCUZ DOĞALGAZ KULLANAN ULKESİYİZ"
Donmez, doğalgazda yuzde 75 subvansiyon yapıldığını aktararak, "Ekim ayı itibarıyla Avrupa'daki başkentlerde kullanılan doğal gazın hane halkı bazında fiyatlarını sizlerle de paylaşmak istiyorum: Hollanda'da bir metrekup gaza bugun 81 lira 25 kuruş, İtalya'da 58 lira 24 kuruş, Almanya'da 41 lira 42 kuruş odeniyor. Komşumuz Bulgaristan 31 liraya oduyor. AB uyesi olmayan ulkeleri de dikkate aldığımızda 5 lira 72 kuruş ile her şey dahil Avrupa'nın en ucuz doğalgaz kullanan ulkesi durumundayız." değerlendirmesinde bulundu.
Turkiye'nin 200 kilovatsaatlik bir elektrik tuketimi icin asgari ucretin yuzde 5,4'une denk geldiğini aktaran Donmez, doğal gazda ise aylık 100 metrekup tuketim icin bu oranın yuzde 8,8 olduğunu soyledi.
Donmez, doğalgaz fiyatları artınca ikame urun olarak komur fiyatlarının da dunyada ciddi oranda arttığını belirterek, gecen yıl onemli bir mudahalede bulunarak ucuz kaynaklardan uretilen elektriğin ozellikle hane halkına, ciftciye ve esnafa yansıtılması icin bir kararın mecliste kabul edilerek uygulanmaya başlandığını anımsattı.
Soz konusu karara ilişkin değerlendirmede bulunan Bakan Donmez, "(Siz piyasada oluşan serbest fiyatlardan satmayacaksınız. Zarar da etmeyeceksiniz. Makul bir fiyatta sınırlama yapacağız. Bu fiyattan elektriği sizden alıp biz abone grubuna bunu aktaracağız) dedik. Ve o sayede ciddi bir rahatlama sağlamış olduk." diye konuştu.
Milletvekillerinin, bu desteklerin nereden karşılandığı sorusuna "milli butce icerisinden yapıldığı" karşılığını veren Donmez, şoyle devam etti:
"Ancak burada siyasi karar oluşmadan bu kurum ve kuruluşlar zararına satış yapmak hak ve yetkisine sahip değil. Cumhurbaşkanı kararı ile maliyet altına satma izni verilmezse bu şirketler doğal olarak alış veya uretim maliyeti neyse en fazla iş maliyetine satar. Maliyetin altında satamaz. Bu yetkiyi Cumhurbaşkanımız kullandı ve hazinemizden de odenek aktarmak suretiyle de bu destek verilmiş olacak."
Petrol ve doğal gazın stratejik emtialar olduğuna dikkati ceken Donmez, "Turkiye akıllı dış politikayla her iki tarafla diyalog icinde olarak dengeli politikayla sorunları yaşamadan atlatıyoruz. Gıdada da tahıl koridoruyla riskleri minimize ettik. Dunyanın bircok ulkesine aracılık ettik. Ayrıca, dunyada bircok ulke doğalgaz ve elektrik talebinde bulunuyor." diye konuştu.
Donmez, doğalgaz ihtiyacının karşılanması icin sıvılaştırılmış doğalgaza (LNG) yonelim olduğuna değinerek, "Yuzde 20 LNG alıyoruz. Uzun donemli kontratlarda sıkıntı yok. Ekonomik toparlanma surecinde gaz talebini karşılamak icin LNG terminalleri sayesinde esnekliğimiz var, oraya yoneldik." dedi.
"KONUTLARDA KULLANILAN GAZIN TAMAMI KARADENİZ'DEN KARŞILANACAK"
Karadeniz'de keşfedilen doğalgazın gelecek yılın ilk ceyreğinde mart gibi sisteme verileceğini belirten Donmez, şunları kaydetti:
"İlk fazda uretim 10 milyon metrekup olacak. 4 yıl icerisinde maksimum faz donemine cıkartacağız, kırk milyon metrekupe. 10 milyon metrekup gunluk gazın yıllık karşılığı uc bucuk dort milyar metrekup eder. Bu da konutlarda mutfakta ve sıcak suda kullanılan gazı karşılayacak. Ama 4 yıl sonra biz uretimi 4 kat arttıracağız. O zaman da konutlarda kullanılan gazın tamamını buradan elde edeceğiz. Yeter mi? Yetmez. Yani ihtiyacımızın ucte birini toplamda karşılayacağız. Ama komşu sahalarda arama faaliyetlerimiz devam ediyor. Olumlu haberler geliyor. Bu konu değerlendirmeler bittikten sonra da somut keşif yakalarsak bu bilgiyi paylaşmış olacağız."
KAC ABONENİN ELKTRİĞİ KESİLDİ?
Donmez, yılda 3-4 milyon kişinin elektriğinin kesildiği iddialarının gerceği yansıtmadığını bildirdi.
Bunun her on kişiden birisinin elektriği kesik olması anlamına geleceğini belirten Donmez, "Duşunun on haneli bir apartmanda oturuyorsanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Boyle bir durum yok. En son guncel verileri soyleyeyim. Ağustos 2022'ye ilişkin Turkiye genelinde elektriği kesik olan abone sayısı hane halkı ve ticarethane dahil 209 bin 174. Peki ne kadar sayac var? 48 milyon sayactan bahsediyoruz. Bu oran binde dort. Doğalgaza gelince yine aynı tarihte, 86 bin 504 abonenin borc dolayısıyla gazı kesilmiş. Toplam 19,1 milyon doğalgaz abonesine oranladığımızda buradaki rakam da binde beş." bilgisini verdi.
Her bin kişiden dordunde ya da beşinde borcundan dolayı kesilme olduğunu dile getiren Donmez, "Kesinti uygulanan abonelerin ucte ikisinin elektriği aynı gun icerisinde de acılıyor. Belli ki vatandaş unutmuş, yatıramamış ya da bazen işte biz de otomatik odeme veriyoruz bankalara, bankada bir sorun yaşanıyor, odemeler intikal etmiyor. Yine beşte dordu de elektriği bir hafta icerisinde bağlanıyor. Yani elektriğin kesik olma suresi de son derece sınırlı.
Bir başka konu da koyde, yaylada evi olanlar var. Yazın oradan geliyor, kışlık evine, oraya fatura gidiyor, faturayla ilgili bir bilgisi yok. Otomatik olarak enerji kesiliyor, bizim kayıtlarımızda elektrik kesik ilgisi var. Orada aslında kimse yaşamıyor." değerlendirmelerinde bulundu.
"KUCUK NUKLEER SANTRALLER İCİN GORUŞME YAPILIYOR"
Donmez, nukleer santral icin teknolojiyi geliştiren tum ulkelerle ve şirketlerle goruşulduğune işaret etti.
Bakan Donmez, "Biz biliyorsunuz Japonya'yla da bir anlaşma yapmıştık, 2013 yılında. Japonya ve Fransa ortaklığıyla yapılacaktı. Onlar calışmalarını tamamlayınca fiyatlarını revize ettiler. Bizim Rusya'dan aldığımız fiyatın iki katından daha fazlasına cıktı teklif ettikleri. Hep fiyat acısından hem de temin planı acısından bu uygun olmadığı icin devam etmedik." dedi.
Batı teknolojisine bir ambargo olmadığını belirten Donmez, şoyle devam etti:
"Zaten bu konuda teknoloji geliştiren ulke sayısı cok fazla değil, beş, altıyı gecmiyor. Nitekim şu anda SMR denilen kucuk reaktorler, yani daha duşuk kapasitede yapılıyor. Bunlarla ilgili calışmalar var. İngiltere'de bazı calışmalar var, Amerika'da var. Onlarla da şu anda goruşuluyor. 100 megavat, 70 megavatlık, 300, 400 megavatlık santraller oluyor. Cunku şu anda karbondan arınmış bir dunyaya gidilecekse yenilenebilir de belli bir yere kadar gitmek zorunda. Onun dışında nukleer sıfır enjeksiyonu olduğu icin en ciddi tercih nedenleri arasında olacak."
"AMASRA'DA 7 YONETİCİ GOREVDEN ALINDI"
Bakan Donmez, Amasra'da yaşanan maden kazasına da değindi.
Henuz ellerinde bir bilirkişi on raporu olduğunu ifade eden Donmez, bilirkişi on raporunda ortaya atılan iddialar olduğunu; Meclis Araştırma Komisyonunun da bu iddialar da dahil olmak uzere tum tarafları dinlediğini anımsattı.
Donmez, "Bu noktada 'şu sucludur, şu kusurludur' diyemeyiz. Eğer on rapora bağlı olarak suclu ilan edip birtakım ithamları ona yonetecek olursak o zaman mahkemelere niye ihtiyac var? Bilirkişi raporu gelir, hakime cıkmadan herkesi iceriye tıkarız. Boyle bir şey var mı? Şimdi hukuk kendi icerisinde yuruyor. Biz de ona her turlu desteği vereceğiz." dedi.
Olay yerinden doner donmez bakanlıkta teftiş kuruluna olayın her yonuyle araştırılması konusunda talimat verildiğini aktaran Donmez, "Mufettişler de oraya gitti. İlk incelemeleri de yaptılar. Amasra Muessese Mudurluğunden 7 yonetici gorevden alındı. Bu belki kamuoyuna yansımadı. Diğer boyutları itibarıyla da incelememiz devam ediyor" diye konuştu.
Donmez, Turkiye Elektrik İletim AŞ'nin ozelleştirme kapsamına alındığını ama coğunluğu devletin elinde kalacak şekilde azınlık hissesinin halka acılacağını soyledi.
Komisyonda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının yanı sıra Enerji Piyasası Duzenleme Kurumu, Nukleer Duzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Mudurluğu, Maden ve Petrol İşleri Genel Mudurluğu, Turkiye Enerji ile Nukleer ve Maden Araştırma Kurumunun 2023 yılı butceleri kabul edildi.