Yuz felci hemen hemen hepimizin karşılaşabileceği bir hastalıktır. Yuze gelen sinir liflerinin (Fasial sinir) zedelenmesi ya da basıya uğraması sonucu yuzun mimik kaslarındaki hareket kaybına neden olanyuz felci, hemen hemen her yaşta gorulebilir. Sinir hasarı yuzde hareket (mimik) kayıplarına neden olmakla birlikte yuzde ağrı, baş ağrısı ve baş donmesi, kulak ağrısı, kulak cınlaması, sese karşı hassasiyet, konuşma zorluğu, salyayı tutamama gibi sorunlara da neden olmaktadır. Yuze gelen fasial sinir izlediği yol boyunca herhangi bir yerde sıkışabilir ya da baskıya uğrayabilir .

2 tur yuz felci vardır ; Santral Fasial Paralizi ( yuz felci ) ve Periferik Fasial Paralizi (Bell’s Palsy)’dir. Santral yuz felcinde, sinir santralde yani merkezde zedelenmiş ya da basıya uğramıştır, beyinde ki rahatsızlıklar buna sebep olabilmekte ( tumor gibi). Periferik yuz felci ise, santralin (beyin) dışında sinirin yuze kadar giden liflerinin herhangi bir yerinde basıya uğraması ya da zedelenmesi sonucu ortaya cıkar. Peki bu iki turu nasıl ayıracağız. Perifer fasial paralizi ayrımında fasial sinir sol ve sağa ayrı ayrı dallar halinde uzandığı icin problemi durumunda etkilenen taraf (yuzun solu ya da sağı) yuz kısmının tamamında mimik kaslarında guc kaybı , atrofi oluşabilir hatta yuzde tamamen hareket kaybı olabilir, yuz bir tarafa doğru kaymış gorunebilir. Fasial sinir beyinde tek dal halinde seyrederken, beyinden sonraki perifer kısmında 2 ye ayrılır sol ve sağ yuzu inerve eder dolayısıyla merkezde olan problemde her iki yuz etkilenir . Klinik olarak hasta değerlendirirken santral fasial paralizinde hareket kaybı her iki yuzun ust kısmında yada alt kısmında gorulur.
Yuz felci olduğumuzu nasıl anlarız?
Hastalar genellikle sabah kalktıklarında su icerken ağzının bir tarafından su dokulmesi olduğunu ve kontrol edemediğini soyler . Bir kısım hasta ise aynaya baktığında yuzunun bir tarafa kaymış olduğunu gorup hemen doktora başvurduğunuz soyler.
Yuz felci olduğumuzu şu basit yontemle anlayabiliriz; Ayna karşısına geciniz
Kaşlarınızı kaldırmaya calışınız
Kaşlarınızı catmaya calışınız
Gozlerinizi kapatmaya calışınız
Burnunuzu kırıştırmaya calışınız
Uflemeye calışınız
Dişler birleşik dudağınızı acmaya calışınız
Gulumseyiniz
Cene kasınızı yukarı doğru kaldırınız ( Erkeklerin traş olurken cenesini yukarı doğru kaldırdığı hareket)
Yukarıdaki her bir hareketi yapınız herhangi bir harekette ya da tamamında yuz simetrisinde bozulma var ve yuz bir tarafa kayıyorsa, hareket kaybı yada zayıflaması varsa vakit kaybetmeden hastaneye başvurunuz.
Yuz Felci Nedenleri
Yuz felcinin en bilinen nedeni enfeksiyonlar (Bell’s palsi) olmasına rağmen, yuz felcine sebep olabilecek bircok farklı sebep vardır. Sebebe gore hastalığın ilerleyişi, tedavisi ve rehabilitasyonu farklıdır.
-Cerrahi sebepler
-Orta kulak iltihabı
-Viral enfeksiyonlar (Bell’s palsi ve Ramsey Hunt Sendromu)
-Lyme hastalığı
-Kafatası ve yuz kemiği kırıkları
-Travma
-Norolojik hastalıklar (Multiple skleroz, Gullian Barre vb.)
-Doğum travmaları
-Doğum oncesi fasiyal sinirde meydana gelen gelişim anomalileri
-İnme (Genelde santral fasial paralizi)
-Genetik sendromlar (Charge sendromu vb.)
-Kanserler
Yuz Felci Olmamak İcin Nelere Dikkat Edilmeli?
Yuz felci genellikle soğukta acığa cıkar. Bundan dolayı kışın dışarı cıkarken yuzu koruyucu giysiler tercih edilmeli . Yazın ise genelde halk tabiriyle cereyan denilen hava akımına maruz kalınca yuz felci gercekleşebilmekte bu yuzden yatarken hava akımının olmadığı yerler tercih edilmeli. Yazın yuz felcinin diğer bir sebebi ise soğuk hava akımı yapan klimadır, korunmak icin klimaların direk vucudunuza gelen yerlerden kacınılmalıdır. Diğer bir sebep ise seyahat ederken acılan camdır , korunmak icin direk ruzgarın yuzumuze geleceği şekilde cam acılmamalıdır.
Yuz Felci Hastaları Nasıl Etkiler?
Yuz felci geciren hasta kozmetik olarak goruntusu bozuk olacaktır bu da hastanın hem psikolojik hem fizyolojik hem de sosyal yaşantısını olumsuz etkiler bunların yanı sıra goz acık kaldığı icin goz problemleri, uyumada zorluk, gunluk yaşamda problemler olur. Dolayısıyla hastanın yaşam kalitesi duşer. etkileyerek yaşam kalitesini duşurebilmektedir.
Yuz felci nasıl tedavi edilir?
Yapılan calışmalarda Periferik Yuz Felci’ nin (Bell’s Palsy) %85 inin iyileştiği gozlemlenmiştir. Sinir hasarının engellenmesi amacıyla tedaviye erkenden başlanması onerilir; fasial paralizi geliştikten sonra 5 gun icinde tedaviye başlanmalıdır. Kalıcı hasarın onlenmesi ve kasların tekrar işlev gorebilmesi icin fizik tedavi mutlaka alınmalıdır.
Hastaların coğunun herhangi bir tedavi uygulanmadan da iyileşeceği goz onunde tutularak, secilecek tedavi yonteminin yan etkilerini minimumda tutmaya dikkat edilmelidir. Tedavi yontemleri arasında genel onlemler, fizik tedavi, steroid tedavisi, antiviral tedavi ve cerrahi dekompresyon yer alır.
Goz koruma: Goz yaşı salgısının azalması ve goz kırpma refleksinin kaybolması nedeni ile oluşan goz kuruluğu hastayı oldukca rahatsız eder. Korneal yaralanma ile enfeksiyon gelişme riskini onlemek icin tum hastalarda goz korunmalıdır. Bunun icin suni goz yaşı damlaları, antibiotikli ve nemlendiricili goz pomadları kullanılır ve geceleri acık kalmaması icin goz rondel ile kapatılır; gun icinde goz nemlenmesi ise saydam koruyucu kapakların kullanılması ile sağlanır.
Psikoterapi: Hastanın kozmetik goruntusu bozulduğundan dolayı hastaların coğunda endişe ve karamsarlık ortaya cıkar. Tedaviyi ustlenen hekim yada fizyoterapist hastanın fiziksel ve kozmetik problemlerinin yanı sıra, hastalığın emosyonel ve psikolojik boyutlarına yonelik olarak da sorumlu olmalıdır. Bu yuzden hastaya uygun şekilde hastalık anlatılmalı hastalığın surecinin yaklaşık 2-3 haftalık sure de %85 iyileşme olduğunu anlatmalı ve motive etmelidir.
Yuz felcinde fizik tedavi
İnfraruj : İnfraruj ışını problemli tarafa gozu koruyarak uygulanır. Burada amac dolaşımı arttırmak ve iyileymeyi hızlandırmaktır.
Elektroterapi: Fizyoterapistler tarafından mimik kaslarının motor noktalarına yapılan elektrik uyarımıdır (stimulasyonu). Bu sayede kaslarda atrofi onlenmiş olur ve yuz egzersizleri icin zemin oluşturur.
Yuz masajı : Mimik kaslarının atrofiye uğramasını engellemek ve dolaşımı arttırarak iyileşmeyi hızlandırmak amaclı kullanılır. Masaj uygulaması diğer fizik tedavi uygulamaları ile birlikte yapılmalıdır.
PNF ( Proprioseptif Noromuskuler Fasilitasyon): Bu daha cok kas ve sinirin birlikte uyum icinde calışmayı oğretmek icin yapılan bir tekniktir. Sağlam taraftaki harekete direnc verilerek hasta tarafta hareket acığa cıkarma temeline dayanmaktadır.
Akapunktur: Son zamanlarda kas kontraksiyonu sağlamak icin sık tercih edilen bir yontemdir.
Yuz Felci İcin Egzersizler:
Tedavini en kilit noktasıdır. Kaslarda atrofiyi (kas hacminin azalması) onlemek ve kaybedilen hareketi yeniden kazanmak icin hayati onem taşımaktadır.
Egzersizler temelde şoyle yapılır; (Tum Hareketler Ayna Karşısında Yapılır)
Kaşlar yukarı kaldırılır problemli taraf istemli olarak yapmaya zorlanır yapılamayan kısım diğer kaşla simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Kaşlar catılır problemli taraf istemli yapmaya zorlanır yapılamayan kısım diğer kaşla simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Gozler kapatılır , problemli taraf aktif olarak yapmaya calışılır yapamadığı goz kapağını eliyle kapatır.
Burun kırıştırılır problemli taraf istemli olarak yapmaya zorlanır yapılamayan kısım diğer burun tarafıyla simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Dişler kapalı şekilde dudaklar acılmaya calışılır( Dişleri gosterme ) problemli kısım aktif yapılmaya calışılır, yapılamayan kısım elle simetrik olacak şekilde tamamlanır.
Uflemeye calışılır, problemli kısım aktif olarak yapılmaya calışılır, yapılamayan kadarı ise simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Gulumsemeye calışılır , problemli taraf aktif olarak yapılmaya calışılır, yapılamayan kısım simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Cene kası kırıştırılır, problemli taraf aktif olarak yapılmaya calışılır , yapılamayan kadarı simetrik olacak şekilde elle tamamlanır.
Tum bu egzersizler 8-10 tekrar gunde 3-4 kez yapılabilir.
Diğer Oneriler: Yuz felcinde daha kısa surede kurtulmak icin gun icinde bol bol sakız ciğneyip balon şişirilerek kasların gelişmesine yardımcı olunabilir.
Sağlıklı Gunler...
Uzm. Fzt. H. İbrahim KURMAZ

[h=2]Gaziantep Fizyoterapist uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]