Yumurtalık yetmezliği40 yaşından once yumurtalıkların normal gorevini yapamaması durumudur. Yani ostrojen hormonunu uretemez ve bu da kısırlık ve daha başka sorunlara neden olur. Bu hastalık erken menopoza cok benzer. Fakat iki hastalık tam olarak aynı değildir. Erken menopozdaki kadınlar artık adet kanaması gormezler. Oysa yumurtalık yetmezliğinde yıllar boyunca, arada adet kanaması gorur ve hatta hamile bile kalabilirler. Yumurtalık yetmezliği olan kadınlarda ostrojen tedavisi ile kemik erimesi gibi bazı sorunlar onlenebilir. Ancak kısırlık acısından tedavi biraz zordur.
Belirtileri Nelerdir
En sık rastlanan belirti, duzensiz veya gec adet gorme, adet atlamasıdır. Bu durum bazen kişide yıllardır suruyor olabilir. Ya da gebelikten veya doğum kontrol haplarını bıraktıktan sonra başlamış olabilir. Diğer belirtiler ise tıpkı menopozdaki şikayetler gibidir. Sıcak basmaları, terlemeler, vajinal kuruluk, duygusal acıdan hassaslaşma gibi ostrojen eksikliğine bağlı olan şikayetler gorulur.
Neden Olur
Yumurtalıklarda binlerce olgunlaşmamış folikul icinde yumurtalar bulunur. Adet dongusunun başında beyinden salgılanan hormon ile az sayıda folikul olgunlaşmaya başlar. Bunlardan sadece bir tanesi tam olarak olgunlaşır. Bu da ostrojen salgılar. Yukselen ostrojen hormonu ile beyinden hormon salınımı durdurulur. Eğer folikul yeterince olgunlaşmazsa ve yeterince ostrojen uretmezse, beyinden hormon salınımı devam eder ve kan duzeyi artar. Yumurtalık yetmezliğinde, yumurtalıklarda artık bu hormona cevap verecek folikul kalmamıştır ya da folikulun verdiği cevap yetersizdir. Bunun nedenleri ise kromozomal bozukluklar, bazı toksinler(kemoterapi ilacları ve radyasyon tedavisi ile sigara, kimyasal zehirler ve bazı virusler sayılabilir) olabilirler. Ancak bazen neden tam olarak bilinmez.
Risk Faktorleri Nelerdir
Riski artıran birkac faktor vardır;
Yaş: Yaş ilerledikce risk de artar. 35 yaşında 250 de bir kişide gorulurken, 40 lı yaşlarda bu oran %1e cıkar.
Aile hikayesi: Ailede bir kişide yumurtalık yetmezliği varsa sizde de gorulme olasılığı artmıştır. Vakaların %10 u aileseldir.
Doktora Ne Zaman Gitmeli
Uc aydan fazla sure adet atlaması olduysa doktorunuza gorunmeniz gereklidir. Bunun pek cok nedeni olabilir. Orneğin; gebelik, stres, yeme ve egzersiz alışkanlıklarınızda değişiklik gibi. En iyisi bunun nedenini bulmaktır. Ozellikle cocuk sahibi olmayı duşunuyorsanız yumurtalık yetmezliği ile başa cıkmak zordur. Depresyona girme eğiliminde olursanız psikiyatri yardımı da gerekebilir.
Teşhis Nasıl Konur
Yumurtalık yetmezliği teşhisi koymak icin doktorunuz pek cok soru soracaktır. Şikayetleriniz, adet duzeniniz, daha once gecirdiğiniz hastalık ve tedavileri(ozellikle kemoterapi ve radyoterapi) araştırılacaktır. Muayenenizin ardından bazı kan tahlilleri yapılacaktır. Bunların icinde gebelik testi, hormon testleri ve kromozom testleri yer alır.
Nelere Yol Acabilir
Kısırlık: Cocuk sahibi olmak isteyen kadınlar icin onemli bir sorundur. Ancak az da olsa gebe kalma ihtimali ve sorunsuz doğum yapma ihtimali halen vardır.
Kemik erimesi: Ostrojen hormonu kemiklerin guclenmesini sağlar. Duşuk ostrojen seviyesi olan kadınların kemikleri zayıflar ve kırılma riski artar.
Addison hastalığı: Bu hastalık, bobrek ustunde yer alan ve hormon salgılayan bezin hastalığıdır. Vucutta pek cok fonksiyonu kontrol eden bazı hormonların salınımında yetersizlik vardır. Eğer tedavi edilmezse oldurucu olabilir. Bazı yumurtalık yetmezliklerinde Addison hastalığının da gelişme riski artmıştır.
Depresyon veya bunaltı: Ostrojen seviyesinin duşukluğune bağlı olarak gelişen kısırlık ve diğer sorunlar bunaltı ve depresyona neden olabilirler.
Tedavi Nasıl Yapılır
Yumurtalık yetmezliğinin tedavisi genelde ostrojen eksikliğine yonelik yapılır. Ostrojenin yerine konmasıyla kemik erimesi onlenir ve vajinal kuruluk, sıcak basması gibi şikayetler azaltılır. Beraberinde progesteron da verilerek vucudun doğal dengesi korunmaya calışılır. Hormon ilacları, hap şeklinde ağızdan alındığı gibi, jel veya bant şeklinde ciltten uygulamayla da verilebilir. Ortalama menopoz yaşı olan 50 yaş civarına kadar bu şekilde devam edilir. Bazı kadınlar, hormon tedavisi denilince ileri yaşta tedavi sonrasında gorulen kalp-damar hastalıkları ve meme kanseri acısından tereddut ederler. Ancak yumurtalık yetmezliği olan genc kadınlarda hormon tedavisinin faydaları, muhtemel risklere gore daha fazladır. Kalsiyum ve D vitamini takviyesi ile kemik erimesinin onune gecilmelidir. Yumurtalık yetmezliğine bağlı olan kısırlık icin, kanıtlanmış kesin bir tedavi yoktur. Ancak tup bebek denenebilir. Tup bebek yontemi, laboratuar şartlarında kadının yumurtası ve erkeğin sperminin dollenmesi ve daha sonra dollenen yumurtanın kadının rahmine yerleştirilmesi işlemidir.
Ne Yapmalı
Cocuk istiyorsanız, tup bebek yapmayı veya evlat edinmeyi duşunebilirsiniz. Kemik erimesi acısından dikkatli olmanız gereklidir. Kalsiyumdan zengin diyet yanında kalsiyum ve D vitamini de alın. Egzersiz yapmayı ihmal etmeyin ve sigaradan uzak durun. Uygun tedavi gorerek ve kendinize iyi bakarak, sağlıklı bir hayat surdurebileceğinizi unutmayın.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]