Yumurtalık kistleri, yumurtalığın icinde veya uzerinde yer alan, icleri sıvı dolu keseciklerdir. Yumurtalıklar uterusun her iki tarafında da yer alan, badem buyukluğundeki organlardır. Yumurtalar yumurtalıklarda gelişir ve buyur ve doğurganlık zamanlarında her ay regl doneminde dışarı atılır.
Bircok kadında yumurtalık kistine rastlanabilir. Coğu yumurtalık kisti hicbir rahatsızlık vermez ve zararsızdır. Bircok kist birkac ay icinde tedavisiz bir şekilde gecer.
Ancak bazı catlayan yumurtalık kistleri ciddi semptomlar yaratabilir. Sağlığınızı korumanın en iyi yolu kist semptomlarını ve ceşitlerini bilerek, duzenli muayeneyi aksatmamaktır.
Semptomlar
Yumurtalık kistiniz olup olmadığı konusunda semptomlara guvenemezsiniz. Cunku kistiniz olmasına rağmen, hicbir semptomunuz olmayabilir. Veya semptomlarınız endometrioz, ilhitaplı pelvik hastalık, dış gebelik veya yumurtalık kanserine benzerlik gosterebilir. Hatta apandist ve divertikul iltihabı da benzer semptomlara sahiptir.
Yine de, semptomları gozlemlemek, vucudundaki değişiklikleri izlemek ve hangi semptomun onemli olduğunu bilmek cok onemlidir. Eğer yumurtalık kistiniz varsa, aşağıdaki semptomlardan bir veya birkacını gozlemleyebilirsiniz :
Adet duzensizlikleriPelvik ağrı – kesik kesik veya duzenli bir ağrıAdetinizden hemen once başlayan veya bitmesine yakın son bulan pelvik ağrıCinsel ilişki sırasında ağrıBağırsak hareketliliği sırasında ağrı veya bağırsaklarda baskıMide bulantısı, kısma veya hamilelikteki gibi goğus hassasiyetiKarın bolgesinde şişlik veya ağırlık hissiİdrar kesesi veya rektum bolgesinde baskıDoktora ne zaman gitmeli?
Ani ve şiddetli karın veya pelvik bolgesinde ağrıAteş ve kusmayla beraber ağrı hissiyatı varsa bir an once doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.Bu semptomlarınız ve soğuk, nemli cilt, hızlı hızlı nefes alma, hafif baş ağrısı veya zayıflık gibi diğer semptomlarınız da olabilir, doktorunuza danışınız.
Sebepler
Yumurtalıklarda her ay kiste benzer şekilde follikuller oluşur. Follikuller ostrojen ve progesteron hormanlarını uretir ve yumurtladığınız donemde yumurtayı serbest bırakır. Bazen aylık normal bir follikul buyumeye devam eder, bu durumda buna fonksiyonel kist denir. Bu demektir ki, bu kist adet dongusunun normal fonksiyonu sırasında oluşmuştur. 2 ceşit fonksiyonel kist vardır :
Follikuler Kist : Adet dongusunun ortasına doğru, beyninizdeki hipofiz bezi LH hormonu salgılar, ve bu follikule yumurtayı serbest bırakmasını bildirir. Herşey plana uygun gittiğinde, yumurta follikulden cıkar ve dollenmenin gercekleşeceği fallop tuplerine doğru yolculuğuna başlar. Follikuler kist LH artışı gercekleşmediği zaman oluşur. Sonucta follikul catlamaz ve yumurtayı serbest bırakmaz. Onun yerine buyur ve kiste donuşur. Bu tarz kistler genelde zararsızdır, nadiren ağrı yapar ve genellikle 2 – 3 adet dongusu dahilinde kendiliğinden yok olurlar.
Korpus luteum Kisti : LH hormonu artığında ve yumurta serbest bırakıldığında, catlamış follikul, gebelik olması icin, daha buyuk miktarlarda ostrojen ve progesteron uretmeye başlar. Bu değişmiş follikul artık Korpus luteum’dur. Ancak bazen, yumurtanın cıkış kapısı tıkanır ve follikulun icine sıvı birikerek korpus luteum’un kist oluşturmasına sebep olur.Bu kist genellikle birkac hafta icinde kendiliğinden gecse de, 7 cmlik bir kist de oluşturarak; ic kanama yapabilir, yumurtalığın donmesine sebep olabilir, kan teminini engelleyebilir ve karın ağrısına neden olabilir. Eğer kanla dolarsa, kist parcalanarak ic kanamaya ve ani şiddetli bir ağrıya sebep olabilir.
Komplikasyonlar
Buyuk bir yumurtalık kisti karında rahatsızlık hissi verebilir. Eğer buyuk bir kist idrar kesesine baskı yapıyorsa, daha sık idrar yapma ihtiyacı duyabilirsiniz.
Bazı kadınlarda semptomu olmayan ama pelvik muayene esnasında keşfedilen kistler gelişebilir. Menopoz sonrası oluşan kistik yapılar kanser oncusu olabilirler. Bu faktorler duzenli muayeneyi onemli kılmaktadır.
Aşağıdaki kist ceşitleri fonksiyonel kistlere gore daha nadirdir :
Dermoid Kist : Bu kistler, insan yumurtalarını ureten hucrelerden oluştukları icin, iclerinde sac, deri, diş gibi dokuları barındırabilirler. Nadiren kanserlidirler, ama buyuyerek yumurtalığı normal yerinden edebilirler. Bu, yumurtalık torsiyonu olarak adlandırılan, yumurtalığın ağrılı bir şekilde donmesi ihtimalini arttırır. Endometrioma (Cikolata Kisti) : Bu kistler endometriozun bir sonucu olarak gelişirler. Endometrioz rahim ic tabakasında bulunan ve her ay adet kanaması şeklinde dışarıya dokulen endometriumun vucutta rahim dışında bir yere yerleşmesidir. Bu doku yumurtalığa yapışarak orada buyuyebilir.Kistadenom : Bu kistler yumurtalık dokusundan oluşurlar ve iclerinde suya benzer bir sıvı veya sumuksu bir materyal vardır. 17 cm’e kadar buyuyebilir ve yumurtalık torsiyonuna neden olabilirler.Testler ve teşhis
Pelvik muayene esnasında bir kiste rastlanabilir. Eğer kistten şuphelenilirse, doktorunuz kistin niteliği ve tedaviye ihtiyacınız olup olmadığını belirlemek icin ileri testler isteyebilir.
Genelde doktorlar kistin teşhisi icin bircok soru yoneltirler
Şekil Buyukluk Bileşim : İci sıvı doluysa, tekbir ceşit sıvı mı yoksa karışık mı? Kistin niteliğini belirlemek icin doktorunuz aşağıdaki prosedurleri gercekleştirebilir :
Gebelik testi : Pozitif bir gebelik testi, kistin Korpus luteum olduğunu belirtebilir. Pelvik ultrason : Bu alet ile karın ustunden veya vajina icinden rahmin ve yumurtalıkların goruntusunu verir. Laparoskopi : Laparoskop yardımıyla doktorunuz yumurtalıkları gorebilir ve kisti alabilir.CA 125 Kan Testi : Eğer bir kısmı katı olan bir yumurtalı kistiniz varsa, kanser riskiniz de vardır ve doktorunuz CA 125 kan testi isteyebilir. CA 125 kan testi aynı zamanda endometrioz gibi kanserli bir durum teşkil etmeyen zamanlarda da istenebilir.Tedavi ve ilaclar
Tedavi yaşınıza, kistin niteliğine ve buyukluğune ve şikayetinize gore değişebilir. Doktorunuz şunları tavsiye edebilir :
Gozlemleme : Eğer ureme yıllarınızda iseniz, şikayetiniz yoksa ve ultrasonda basit ici sıvı dolu bir kistiniz cıktıysa; doktorunuz beklemeyi ve 1 – 3 ay icinde tekrar muayeneyi onerebilir. Gozlemleme ultrason eşliğinde duzenli takibi icerir. Doğum Kontrol Hapları : İleriki adet donemlerinde yeni kistlerin oluşumunu engellemek icin doktorunuz doğum kontrol hapı onerebilir. Doğum kontrol hapları ile yumurtalık kanserine yakalanma ihtimaliniz de duşer. Operasyon : Eğer kist buyukse, fonksiyonel kiste benzemiyorsa ve buyumeye devam ediyorsa, doktorunuz operasyonla bunu almayı da onerebilir. Bazı kistler kistektomi olarak bilinen yumurtalığın alınmasına gerek kalmadan alınabilirler. Doktorunuz zarar gormuş bir yumurtalığı alıp, zarar gormemiş olanı bırakmayı da onerebilir. Buna da ooferektomi denir. Her iki prosedurde de doğurganlığınıza bir zarar gelmez. En azından bir yumurtalığı almamak ile ostrojen uretimi devam eder.
Eğer kistiniz kanserliyse, doktorunuz histerektomi yani hem yumurtalıkların hem de rahmin alınmasını onerir. Menopozdan sonra kanserli kist oluşumu artar. Sonucta coğu doktor menopozdan sonra oluşan kistik yapıları icin operasyonu onerir.
Korunma
Yumurtalık kistinin buyumesini engellemenin kesin bir yolu olmasa da, duzenli pelvik muayeneler ile erken teşhis yapılabilir. Ayrıca, aylık menstural dongunuzdeki değişikliklere dikkat edin, semptomları gozlemleyin ve olumsuz bir durumda doktorunuzla temasa gecin.

[h=2]İzmir Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]