Yumurtalık Kanserinin Gorulme Sıklığı Ne Kadardır?
Yumurtalıkta gelişen iyi ve kotu huylu tumoral kitleler kadınların %5 ila 7′sinde gorulmektedir. A.B.D'de aşağı yukarı her 70 kadından birinde hayatları boyunca yumurtalık kanseri ortaya cıkmaktadır. Amerikan Kanser Derneği'ne gore 2006 yılında yaklaşık 20.180 yeni yumurtalık kanseri olgusu gorulmuş ve yumurtalık kanserine bağlı 15.310 olum ortaya cıkmıştır. Yumurtalık kanserine benzer olarak meme kanseri (kadınlarda en yuksek sıklığa sahip) 10 kat daha sık ortaya cıkmakta ve akciğer kanseri (en yuksek olum oranına sahip) 4,5 kat daha fazla olume neden olmaktadır. Tanı esnasındaki ortalama yaş 63′tur.
Yumurtalık Kanserinin Gelişmesiyle İlgili Olan Faktorler Nelerdir?
Ureme, davranışsal ve genetik faktorlerin kansere donuşumu etkiledikleri gorulmektedir. Primer ureme ile ilgili risk faktoru doğum yapmamış olmaktır. Tek bir doğumla sonuclanan gebelik bile yumurtalık kanseri gelişme riskini %40 ve takip eden diğer gebelikler de gebelik başına %15 azaltmaktadır. Kısırlık, genel toplum ile karşılaştırıldığında yumurtalık kanseri gelişme riskini ikiye katlamaktadır. Uzun donem doğum kontrol hapı kullanımı yumurtalık kanseri riskini yumurtalık kanseri gelişimi icin genetik bir yatkınlık olsa bile %50 azaltmaktadır.
Butun calışmalarda olmasa da bazı calışmalarda yumurtalık kanserinin gelişmesinde etkili olduğu kabul edilen davranışsal faktorler yuksek yağlı diyet, şişmanlık ve genital bolgeye talk maruziyetidir. Son zamanlardaki calışmalar menopozda ostrojen kullanımının yuksek risk ile ilgili olduğunu gostermektedir. İlginc olarak, rahimin alınmış olması veya tuplerin bağlanmış olması her ikisi de %40′lara varan risk azalması ile birliktedir.
Kalıtsal mutasyonlar butun yumurtalık kanserlerinin %10′unda saptanmaktadır. BRCA 1 ve 2 mutasyonları yaşam boyu yumurtalık kanseri gelişme riskini %40′tan fazla oranlarda artırmaktadır. Bu genler henuz tanımlanmamış diğer yuksek riskli genlerle birlikte genetik meme/yumurtalık kanseri ailesel sendromlarının %90′ında saptanmaktadır. Bu yuksek riskli genetik mutasyonlardan birisine sahip olan cocuk doğurmuş 35 yaş ustu kadınlarda tuplerin ve yumurtalıkların koruyucu olarak cıkarılması onerilmektedir.
Hangi Belirtiler Yumurtalık Kanseri İle ilişkilidir?
Yumurtalık kanserinin başlangıcı sinsidir, tanı esnasında yumurtalıklara sınırlı hastalık varlığı yalnızca %25 olgudadır. Belli belirsiz olmakla birlikte karında rahatsızlık ve şişkinlik, hazımsızlık, cabuk doyma, bulantı, kabızlık, kasıklarda bası hissi, sık idrara cıkma, cinsel ilişkide ağrı, halsizlik ve kısa soluma gorulebilecek belirtilerdir. Erken evre yumurtalık kanserlerinin buyuk coğunluğu rutin muayene esnasında belirti vermeyen bir kistin fark edilmesiyle veya başka bir sebeple radyografik inceleme yapılırken tesadufen ile tanı alır. İlerlemiş hastalık genellikle belirgin hale gelmesi veya karın icinde aşırı sıvı birikimi ile tanı alır.
Yumurtalık Kitleleri Nasıl Değerlendirilir?
İlgili belirtilerin ve daha once belirtilen risk faktorlerinin sorgulanmasını iceren bir hikaye alınır ve genel fizik muayene yapılır. Yumurtalık kanseri ile ilgili genel fizik muayene bulguları, akciğerde sıvı birikimi, karında sıvı birikimi veya kitle olabilir. Yumurtalıkların bazen yayılmış meme kanseri ile tutulumu nedeniyle meme muayenesi gereklidir.
Menopoz oncesi kadınlarda ortaya cıkan yumurtalık kitlelerinin %5′inden azı kanserdir. Buyuk coğunluğu 8 cm ve daha kucuk boyutlardaki fonksiyonel kistlerdir ve bir ila uc ay icerisinde kendiliğinden cozulurler. Duşuk riskli menopoz oncesi kadınlar fizik muayene ile iki ay sonra yeniden değerlendirilebilir. Menopoz sonrası kadınlarda kanser riski yaşla birlikte artar ve daha ileri değerlendirmenin hemen yapılması gerekmektedir.
Ultrasonografi yumurtalıktaki kitlenin kanser olup olmadığını belirlemek icin değerlidir. Duzgun duvarlı ve saydam sıvılı basit kistler menopozdaki kadınlarda bile neredeyse hemen her zaman iyi huyludur. Kalınlaşmış ve duzensiz kist duvarı, kist icerisinin dolu oluşu ve odacıkları ayıran kalın zarlar kanseri duşunduren yumurtalık goruntuleridir. Tumor veya zar icerisinde renkli akım Doppleri ile kan akımının gosterilmesi kanser şuphesini artırmaktadır. Karında sıvı birikmesi de kanser icin bir risk faktorudur ve ultrasonografi ile gorulebilir. Bilgisayarlı Tomografi rutin olarak yapılmaz.
CA-125 yumurtalıktaki kitlelerin değerlendirilmesinde sınırlı oneme sahiptir. Erken evre yumurtalık kanserli hastaların yalnızca yarısında ve ilerlemiş hastalıkların %80′inde yuksek seviyelerde saptanması bu testin kullanılabilirliğini kısıtlamaktadır. Bununla birlikte CA-125 endometriozis, miyomlar gibi bazı iyi huylu durumlarda da artmaktadır.
Şupheli Yumurtalık Kitleleri Nasıl Yonetilir?
Tıbbi olarak sağlıklı, şupheli yumurtalık kitlesi olan hastalarda ameliyatla değerlendirme yapmak gereklidir. Kabul edilebilir buyuklukteki kitlelerde (genellikle 8-10 cm ve daha kucuk), karın icinde sıvı veya uzak bolgelerde hastalık yoksa laparoskopik değerlendirme kabul edilebilir. Şupheli yumurtalığın ameliyat sırasında patolojik değerlendirmesi sağlanmalıdır. Bulgular yuksek olasılıkla yumurtalık kanserini telkin ediyorsa jinekolojik onkoloji konusunda uzman bir cerrahın cağırılması daha uygun olacaktır.
Eğer kanser tespit edilirse, rahim alınması, iki taraflı tupler ve yumurtalıkların alınması, lenf bezlerinin cıkartılması, karın icinde yayılmış alanların cıkartılması ve karın ici yıkama sıvısının alınması evreleme amaclı yapılmalıdır. Hastalık tek yumurtalıkta sınırlı olan ve cocuk arzusu olan hastalar icin etkilenmemiş diğer yumurtalığın ve rahimin korunması uygun olacaktır.
Karın icinde ilerlemiş hastalık varlığında tum kanser dokusunun cıkarılmasına calışılır. Cerrahi sonrası kalan tumorun maksimum capının