Kadınlık organları (jinekolojik) kanserleri icerisinde en yuksek olum oranına sahip kanser turudur. Kadınlardaki tum kanserlerin yaklaşık % 3 kadarını oluşturmaktadır. Yumurtalıklardaki kanserler bu organlardan koken alabildiği gibi meme ve mide-barsak sistemi kanserlerinin yayılması ile de oluşabilirler.
Yumurtalık kanserleri genellikle erken bulgu vermezler ve bu nedenle erken evrede teşhis pek mumkun değildir. Ancak kontrol amaclı muayenelerde, rastgele erken evrede teşhis konulabilir. Koken aldıkları hucre tiplerine gore 3 gruba ayrılırlar;
1.Epiteliyal Over Tumorleri: Yumurtalıkların yuzeyel hucrelerinden koken alırlar. Yumurtalık kanserlerinin %90’ını oluşturur. Bircok alt tipi vardır. Bu kanserlerin %5-10 kadarı ailesel yatkınlık sonucu oluşur. Ailede 1. derece akrabalarda (anne, kızkardeş, buyukanne vb.) yumurtalık, meme ve kalın barsak kanseri olan kişiler, ailesel (genetik) yatkınlık taşıyabilir. Bu kişiler hayatları boyu cok yakından takip edilmelidirler.
Bu tur kanser riskini arttıran ve azaltan faktorler nelerdir?
İleri yaş (40 yaş uzeri), doğum yapmamış olmak, kısırlık tedavisi gormek, onceden meme ve rahim ici doşeme (endometriyum) kanseri gecirmiş olmak, ailede yumurtalık, meme ve kalın barsak kanseri bulunması, hayvansal yağlardan zengin diyetle beslenme riski arttırmaktadır.
Cok sayıda doğum yapmak, doğum kontrol hapı kullanmak, emzirme, tup bağlanması ve rahim alma ameliyatı gecirmek, sebzeden zengin beslenme, A ve C vitaminleri riski azaltmaktadır.
Erken teşhis icin neler yapılabilir, tarama testi var mıdır?
Riski normal sınırlarda olan hasta grubunda yıllık muayeneler dışında erken teşhis icin yapılabilecek bir test yoktur. Fakat yuksek riskli, ozellikle ailesel riski yuksek olanlarda, CA- 125 denilen kan testini ve vaginal yoldan yapılan ultrasonografi muayenesini en az yılda bir kez yaptırmaları onerilmektedir.
Teşhis nasıl konulur?
Teşhiste en buyuk yardımcımız ultrasonografidir. Ultrasonografi ile yumurtalıktan kaynaklanan kitlelerin iyi veya kotu huylu kriterler icerdiğini yaklaşık %90 doğrulukla tespit edebilmekteyiz. Yardımcı olarak tomografi ve MRI goruntuleme yontemleri kullanılabilir. Bu yontemlerle hastalığın yaygınlığı hakkında da bilgi edinebiliriz.
Ultrasonografi ile kalın duvarlı, kalın bolmeli goruntu veren yumurtalık kistleri kotu huyludur. Renkli dopler ultrasonografi ile bu bolmelerde kan akımı izlenmesi kanser teşhisini destekler.
Şupheli durumlarda teşhisimizi desteklemek ve ameliyat sonrası hastanın takibinde yardımcı olması amacıyla CA-125 vb. kan tetkikleri yapılır.
İyi ve kotu huylu arasında kalan olgular var mıdır?
"Borderline" dediğimiz sınır vakalar mevcuttur. Bu tumorler duşuk kanser potansiyeline sahiptir. Teşhisleri ancak ameliyat sırasında yapılan patolojik inceleme ile konulabilir. Fakat tedavilerinde yumurtalık kanseri olguları gibi ameliyat yontemi uygulanır. Takipleri de aynı şekilde yapılır.
Tedavisi nasıldır?
Yumurtalık kanserlerinin temel tedavisi ameliyattır. Teşhisin kesin olmadığı vakalarda ameliyat sırasında patolojik inceleme yapılarak, ameliyatın buyukluğune karar verilir. Ameliyat aynı zamanda hastalığın hangi evrede olduğunu da belirlememizi sağlar. Ameliyatta temel amac, kanserli butun dokuların, mumkun olduğu olcude cıkartılması olmalıdır. Bu her zaman, ozellikle ileri evre vakalarda mumkun olmayabilir. Boyle durumlarda mumkun olan kanser odakları cıkartılır, daha sonra hastaya ilac tedavisi (kemoterapi) verilir. Bu tedavi sonrası hastayı tekrar ameliyat edip, kalan tumor dokularını cıkartma şansımız vardır. Butun bu tedavilere rağmen ileri evre yumurtalık kanserlerinde hastanın uzun yaşama şansı yuksek değildir.
İleri evre yumurtalık kanserinde karında aşırı şişkinlik ve buyume gorulur.
2.Germ Hucreli Tumorler: İkinci sıklıkta karşımıza cıkan yumurtalık tumor tipidir. Butun yumurtalık tumorlerinin % 20' sini oluştururlar. Bu tumorlerin %60-70 kadarı 20 yaşından once gorulur. Hızlı buyuduklerinden ağrı şikayetine yol acarlar ve %50-70 oranında erken evrede teşhis konulabilir. En sık gorulen germ hucreli tumor dermoid kisttir. İyi huylu bir yumurtalık tumorudur.
Bu tumorler erken yaşlarda gorulduğu ve coğunlukla erken evrelerde yakalandığı icin, ameliyatta sadece etkilenmiş yumurtalığın cıkartılıp, diğer yumurtalık ve rahmin bırakılması duşunulebilir.
3.Seks kord stromal tumorler: Yumurtalık tumorlerinin %5-8 kadarını oluştururlar. En onemli ozellikleri coğunlukla hormon salgılamalarıdır. Bazı tipleri kadınlık hormonu (estrojen), bazıları da erkeklik hormonu (androjen) salgılar. Salgıladıkları hormonların etkileri nedeniyle erken teşhis koyma şansı vardır. Her yaş grubu kadında gorulmekle birlikte, coğunlukla doğurganlık yaşlarında gorulur. Bu nedenle ameliyatta sadece etkilenmiş yumurtalığın cıkartılıp, sağlam yumurtalık ve rahmin bırakılması, kadının doğurganlığını surdurmesini sağlayacaktır.
Yumurtalıklara başka bolgelerden yayılan tumorler
En sık mide barsak tumorleri yumurtalıklara yayılım gosterir. Bu durumda genellikle iki yumurtalık da tutulacaktır. İkinci sıklıkta ise meme kanseri yumurtalıklara yayılır.
Bu nedenle yumurtalık kanseri teşhisi koyduğumuz hastalarda mide-barsak sistemi ve meme dokuları cok iyi incelenmelidir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]