Yumurta neden bu kadar değerli bir besin?YUMURTANIN İCERİĞİ VE BESİN DEĞERİ
İnsan vucudunun gereksinim duyduğu hemen hemen tum besin maddelerini en uygun miktar ve oranda iceren yumurta, duzensiz beslenme sorununun cozumlenmesinde uzerinde onemle durulması gereken hayvansal gıdalardan birisidir. Tablo 1 de gorulduğu gibi yumurta protein, folik asit, fosfor, demir, cinko acısından zengin bir besindir. Bir adet yumurta yaklaşık 75 kaloridir. Sağlıklı bireyler her gun et veya peynir yerine 1 adet yumurta tuketebilirler. Yumurta sarısının kolesterol ihva etmesinden dolayı yuksek kolesterolu olan bireylerin yumurtayı sarısıyla beraber haftada en fazla 2-3 kez haftanın kalan diğer gunleri ise sadece beyazını tuketebilirler.
Ortalama 60 gr ağırlığında olan bir yumurtada yaklaşık 6 gr protein bulunmaktadır. Yumurta proteinin esansiyel aminoasitlerince zengin olması yumurtanın değerini bir kat daha arttırmaktadır.Talo 2 de goruleceği gibi yumurta, onemli bir miktarı yumurta akında olmak uzere insan tarafından sentezlenemeyen ve mutlaka yiyeceklerle alınması gereken esansiyel aminoasitlerin tamamını esansiyel olmayanların ise cok onemli bir kısmını uygun oran ve miktarlarda icermektedir. Yumurta ozellikle bitkisel kaynaklı gıdalarda sınırlı duzeyde bulunan losin, izolosin, metiyonin ve lisin gibi esansiyel aminoasitler bakımından oldukca zengindir. Esansiyel aminoasitler acısından, yumurta akı metiyonin haric diğer tum aminoasitleri sarıdan daha fazla oranda icermektedir.
YUMURTANIN SAĞLIĞA YARARLARI
Protein değeri: Yumurtanın en buyuk ozelliklerinden biri kırmızı ete oranla cok daha ucuz ve kaliteli protein kaynağı olması. Sindirilebilirliği yuksektir, tamamına yakını vucut tarafından kullanılmakta ve vucut proteinlerine donuşebilmektedir. Yeterli ve dengeli beslenmede, hızlı bir buyume ve gelişme doneminde olan cocukların, protein ihtiyacının karşılanması icin yumurtaya mutlaka gereken onem verilmelidir. Ayrıca duzenli spor yapan bireyler icin de yumurta iyi protein kaynağı olup fazla miktarda tuketilmesi sakıncalı olabilir. Bu bireylerin doktor ya da diyetisyenlerine danışarak gunluk alınan protein miktarını ona gore ayarlamalılar.
Minarel değeri: Yumurta başlıca A, D, E ve B grubu vitaminleri olmak uzere diğer vitaminleri de onemli oranda icermektedir.
A Vitamini, vucut dokularının ve cildin sağlıklı olmasını ve bağışıklık sisteminin guclenmesini sağlar. A vitamini iceren besinler sağlıklı bir kemik yapısı icin de gereklidir. A vitamininin antioksidan ozelliği gotermesi hucreleri kansere ve diğer hastalıklara karşı korur, yaşlanma surecini yavaşlatır.
D vitamini, kalsiyum ve fosfor emilimini duzenleyerek kemiklerin ve dişlerin guclenmesini sağlar. Raşitizmi onler. Kemik ve diş gelişimi uzerindeki etkileri nedeniyle ozellikle bebeklerde ve buyume cağındaki cocuklarda D Vitamini ihtiyacını karşılamak onemlidir.
E vitamini, en onemlisi guclu bir antioksidandır. Hucre yapısının bozulmasını engeller. Yaraların iyileşmesini hızlandırır. Cildi guzelleştirir. Damar sertliğini ve tıkanmalarını engeller. Kansere karşı koruyucudur. Bağışıklık sistemini guclendirir. Goz sağlığı icin hayati onem taşır. Vucuda alınan ağır metaller, zehirli bileşikler, radyasyon ve bazı ilacların yarattığı toksinlere karşı koruma sağlar.
B grubu vitaminleri, bazı besin oğelerinin vucutta enerjiye cevrilmesi icin gereklidir. Yumurta ozellikle B12 vitamini acısından cok zengindir. Bu vitaminin eksikliği kansızlığa (anemi) neden olur bu nedenle alınımına dikkat edilmelidir. B12 vitamini ayrıca karaciğer, bobrek, tavşan ve koyun eti, hindi eti, yağlı balıklar, sut, peynir besinlerinde de bulunur.
YUMURTANIN YEMEKLERDE GOREVLERİ VE PİŞİRME YONTEMLERİ
Yumurtanı yemekler icinde koyulastırıcı, kabartıcı, parlatıcı, renk verici lezzet verici, tabaka oluşturucu, katılaştırıcı vb. gorevleri vardır. Pişirmede kulanılan genel itibarı ile 4 yontem vardır. bunlar:
1.kabuğu ile pişirme
2.Kabulsuz suda pişirme
3.Yağda pişirme
4.fırında pişirme
Kabuğu ile pişirme yontemi basit olduğu icin tercih edilir. Kilo problemi olan ve yağ kullanımı kısıtlanmış bireyler tercih edebilir. Ama pişirme yonteminde bazı noktalara dikkat edilmezse sevilmeyen bir tat yada goruntuye sebep olur. Yumurta ilk once temiz suyla yıkanır sonra uzeri kapatılacak sekilde soğuk su ilave edilir. Su kaynama sıcaklığına geldiğinde 8-12 dakika kaynatılır. Rafadan yumurta ise su kaynama sıcaklığına geldiğinde 3-4 dakika kaynatma yeterli olacaktır.
Genel anlamda gunde bir adet yumurta tuketilmesi sağlığımız icin faydalı olur. Alınan yumurtaların son kullanma tarihine bakılarak tuketmemiz gerekir. Son kullanma tarihi gecenlerin ve bayat olan yumurtaların tuketilmesi doğru değildir. Yumurtayı aldığınızda yıkamadan saklayınız.Yumurtanın saklama sıcaklığı 5-12 derece arasında olmalıdır. Kullanmadan once temiz suyla yıkayınız.
Kabuksuz Bir Yumurtanın Aminoasit Yapısı (%)
Aminoasit
Butun yumurta
Yumurta sarısı
Yumurta akı
Triptofan
Treonin
İzolosin
Losin
Metiyonin
Sistin
Fenilalanin
Tirosin
Valin
Arginin
Histidin
Alanin
Aspartik Asit
Glutamik Asit
Glisin
Prolin
Serin
Lisin
0.194
0.596
0.560
1.066
0.392
0.290
0.686
0.506
0.874
0.776
0.294
0.708
1.204
1.506
0.404
0.482
0.922
0.426
0.082
0.302
0.320
0.474
0.342
0.100
0.242
0.240
0.340
0.386
0.134
0.280
0.466
0.682
0.168
0.232
0.462
0.200
0.102
0.298
0.408
0.582
0.260
0.166
0.420
0.268
0.502
0.380
0.152
0.430
0.592
0.934
0.250
0.252
0.548
0.226

[h=2]Elazığ Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]