Anıların sinir sisteminde nerede ve nasıl kodlandığı biyolojideki araştırmalarda en zorlayıcı sorulardan biri. Oluşum ve ilişkili hafızada oluşan anıyı tekrar cağırma bağımsız bir yaşam icin hayati oneme sahip. Uzun zamandır hipokampus uzaysal ilişkilerde beynin uzun sureli depolama merkezi olarak biliniyordu. Şimdiyse hafıza ilişkilerinin ozel bir formunun coğu norobilim kitabında yazıldığı gibi hipokampuste değil serebral kortekste kodlandığı ile ilgili ilk deneysel kanıt sağlandı. Ezber bozan bu yeni calışmayla hipokampusun değil, motor kortikal yolun kendisinin hafıza depolama yeri olarak kullanıldığı one suruldu.
Henry Molaison, daha sık bilinen kısaltılmış adıyla H.M., hafıza araştırmalarında onemli bir isim. Hipokampusun, beynin oğrenme ve hafızayla ilgili en onemli elemanının, 1950'lerde bu hastada cıkarılmasıyla epileptik nobetlerin tedavi edilmesi amaclanmıştı. Ancak anında ciddi hafıza problemleri oluştu ve o zamandan beri yeni oğrendiği hemen hemen hicbir şeyi hatırlayamaz oldu. Coğu bilimadamı o bulguyla birlikte hipokampusu uzun donemli hafıza merkezi olarak tanımlandırmıştı.
Ancak H.M.'nin beyin hasarının boyutu oldukca hafife alınmıştı. Cunku hipokampusun yanında diğer bolgeler de cıkarılmış veya ameliyat sırasında zarar gormuştu. Araştırmacılar daha sonra sadece motor serebral korteksteki NMDA reseptorlerini bloke ederek genetik olarak modifiye edilmiş fareler elde etti ve bu farelerde oğrenme davranışını inceledi. NMDA reseptorleri sinapslarda glutamat norotransmitterine bağlanır ve norona aynı anda birkac sinyal geldiğinde aktifleşir. Oğrenme surecinde sinyalin sinapslara iletimini artıran ve azaltan onemli molekuler elementler vardır.
Yeni calışma sayesinde gorulduğu uzere motor kortekste sinaptik plastisite -basitce esneklik ozelliği: sinapsların guclenerek veya zayıflayarak cevresel değişkenlere uyum sağlayabilme yeteneği-, NMDA reseptoru olmadan fonksiyonel değildi. Boylece bilimadamları hipokampusun veya beynin diğer bolgelerinin kendi bulgularıyla ilişkisi olmadığını sonucuna ulaştı. Bu yeni bulgularla, hipokampusun değil serebral korteksin hafızanın bazı formları icin depolama alanı olduğu anlaşıldı.
Davranış testlerinde -temelde goz kırpma testi-, primer motor kortekslerinde NMDA reseptoru olan ve olmayan fareler gonderilen sabit bir ses uyaranıyla daha sonra gonderilen goz kapağının elektriksel uyaranı arasında bağlantı kurmayı oğrenmek zorunaydı. Bu iki duyu girdisinin ilişkilendirilmesi, gerekli hareketlerimizi sağlayan beyinciğin de oğrenme va hafızada onemli merkezler olan hipokampus ve serebral korteks kadar gorev almasını gerektirmektedir. Oğrenme fazından sonra farelerin goz kırpma refleksi sesi duydukları ana doğru kaymaya başladı. Ancak NMDA reseptoru bulundurmayan primer motor serebral kortekste, genetik olarak modifiye edilmiş fareler ses ve elektriksel uyarı arasındaki bağlantıyı hatırlayamıyordu. Bu yuzden sese rağmen gozlerini acık tutabiliyorlardı.
Araştırmacılar bu sonuclarla hipokampusun hafızanın yeri olmadığı sonucuna vardılar. Ayrıca 2012 temmuzundaki bir araştırma hipokampuslerinde NMDA reseptorleri olmayan farelerin hala oğrenebildiğini ortaya koymuştu. Şu andaysa hipokampusun, oğrenmeyle ilgili bağlantıların gercekleştiği kortekse iletilmek uzere gerekli cevresel ipuclarını sağladığı duşunuluyor. Anıların serebral kortekste farklı bolgelerde uzun sure boyunca depolandığı goruşu on planda.
Serebral korteksin beyindeki hafıza ilişkilerinin kurulduğu ve depolandığı yer olduğu bulgusuyla birlikte hafıza araştırmalarının buyuk bir odak kayması yaşayacağı bir gercek. Oğrenme, hafıza sağlamlaşması ve tekrar hatırlama işlemleriyle ilgili daha ileri ve detaylı bir araştırmaysa; amnezi, Alzheimer veya demans gibi tahrip edici etkileri olan norolojik hastalıkların ilaclarla tedavisi icin yapılması geren onemli onşartlardan biri.

[h=2]İzmir Biyolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]