Vokal kordlar (ses teli) sağ ve sol olmak uzere 2 adettir ve larinkste (gırtlak) yerleşirler. Ust (superior) ve alt (inferior) laringeal sinirleri ses tellerinin hareketini sağlarlar.. Heriki ses teli acıldığında oluşan boşluktan nefes alınır, her iki ses teli kapandığında arada oluşan yarıktan gecen hava sesi oluşturur. Yiyecek ve iceceklerimizi yutarken de vokal kordlar kapanır ve boylece yiyeceklerin nefes borusuna kacmasına engel olunur.
Vokal kord paralizileri (ses teli felci) genel olarak, tek ve iki taraflı olmak uzere 2 ana grupta değerlendirilir. Tek taraflı paralizide, etkilenmiş olan vokal kordun orta hatta yeterince gelmemesi sonucunda iki kord arasında gereğinden fazla boşluk kalır ve ses kısık cıkar. İki taraflı paralizide ise kordlar ortada kalıp yeterince acılmazsa; ses iyi olmasına karşın yeterince hava pasajı oluşmadığından dolayı nefes darlığı oluşur. Her iki durumun tedavileri birbirinden farklıdır; tek taraflı paralizide amac ses kısıklığını duzeltmek iken, iki taraflı da amac nefes darlığını duzeltmektir.
Vokal kord sinirleri (ust ve alt) tek tek veya birlikte felc olabilir, bu olasılıklara gore ses teli ortada veya acık bir şekilde kalıp hareketsiz hale gelebilir. Ayrıca bu durumun tek veya iki taraflı olmasına gore değişik klinik tablolar oluşabilir; ses kısıklığı, su icerken oksurme veya nefes darlığı gibi şikayetler eşlik eder.
İKİ TARAFLI VOKAL KORD PARALİZİSİ
Sağ ve soldaki heriki alt vokal kord sinirinin felcine bağlı oluşur; en sık sebebi tiroid bezi (guatr) ameliyatlarıdır. Ayrıca viral enfeksiyonlara ve travmalara bağlı olarak da gelişebilir. Eğer sinirdeki hasar hafifse belli bir sure sonra fonksiyonlar donebilir (6-12 ay), ancak daha cok bu durum kalıcıdır. Ses telleri orta hatta sabit kaldığından solunum pasajı yetersizliğine bağlı nefes darlığı gelişir. Bu durum bazen oldukca ciddi olabilir, hastada ki nefes darlığı acil mudahaleyi gerektirebilir. Coğunlukla, bu hastalarda egzersiz ve/veya ust solunum yolu enfeksiyonu ile ağırlaşan kronik bir solunum yetmezliği vardır. Bu hastaların sesleri normal veya normale cok yakındır.
TEDAVİ
Bu hastaların bu konuya ilgi duyan bir KBB hekimince yakın takibi cok onemlidir. Eğer sinirin butunluğunun bozulmadığı ongorulup, fonksiyonunun duzelmesi beklenecekse bu sure yaklaşık 6-12 ay olacaktır. Bu surecte bazen hastanın acil bir mudahaleye ihtiyacı olabilir ki klasik olarak bu mudahale trakeotomidir (nefes borusuna delik acılması) ve genel anlamda hayat kurtarıcıdır. Biz kendi pratiğimizde bu hastalarda aritenoid lateralizasyonu dediğimiz tekniği trakeotomiye ihtiyac duymadan uyguluyoruz. Bu teknik hem acil bir mudahale, hem de nefes darlığının uzun vadede giderilirken sesin korunması anlamında cok etkin bir tekniktir.
ARİTENOİD LATERALİZASYONU AMELİYATI
Vokal kordun arkasında yer alan kıkırdak bir yapı olan aritenoide vokal kordu hareket ettiren adaleler yapışır. Bizim geliştirdiğimiz teknikte aritenoidlerden birisi bir dikiş yardımıyla dışa doğru cektirilir ve boylece solunum pasajı 2 mm den yaklaşık 4-5 mm ye ulaştırılır. İşlem sırasında boyunda gırtlak ustundeki cilde sadece 1 cm lik bir kesi yapılır, trakeotomiye (nefes borusuna delik) gerek duyulmaz, ameliyat mikroskopu ve videomonitor kullanılır. Bugune kadar uyguladığımız 30 un ustunde hastada cok yuksek oranda başarı sağladık, bu hastalardan bir kısmında daha onceden başka merkezlerde acılmış olan trakeotomiler işlemin ardından ertesi gun kapatılabildi. Bu hastalardan bazıları işlem sonrası 4. senelerini doldurdular ve ek bir mudahaleye gerek duyulmadı.
TEK TARAFLI VOKAL KORD PARALİZİSİ
Vokal kordlardan bir tanesinin sinirinin hasarlanması sonucu, vokal kordun yeterince ortaya gelememesi sonucu ses kısıklığı oluşur. Bu hastalarda tek ses teli etkilendiğinden solunum sıkıntısı gelişmez. En onemli sebepleri; tiroid bezi (guatr vb) cerrahisi, servikal herni (boyun fıtığı) cerrahisi, viral enfeksiyonlar ve travmalardır. Sinirin ağır hasar gormediği ongoruluyorsa duzelmesi icin 6-12 ay beklenebilir.
TEDAVİ
Bu hastalarda paralizinin gecici olduğu duşunuluyorsa, gecici etkisi olan cerrahi mudahaleler uygulanır. Bunlar vokal korda dolgu maddeleri enjeksiyonudur; “jell foam”, hidroksiapatit en cok kullanılandır. Bu şekilde vokal kord dolgunlaştırılarak arada kalan boşluk kucultulur ve sesin daha iyi cıkması sağlanır. Bu dolgu maddeleri 6-12 ay icinde absorbe olur (emilir), bu sure sinirin tekrar toparlanması ve vokal kordun hareketlenmesi icin yeterli bir suredir.
Kalıcı sinir hasarı duşunulen durumlarda kalıcı cerrahi mudahalelerle başarılı sonuclar alınabilir. Bu mudahale lokal anestezi ile yapılır ve boyun cildine yaklaşık 5 cm lik kucuk bir kesi yapıldıktan sonra, larinks (gırtlak) kıkırdağına kucuk bir pencere acılır. Bu pencereden vokal kordun derin dokuları icine silikon bloktan kesilerek hazırlanan dolgu maddesi tek parca halinde yerleştirilir. Bu esnada, hasta uyanık olduğundan konuşturularak en tatmin edici ses elde edildiğinde işlem sonlandırılır.
Gerek kalıcı gerek gecici vokal kord mudahalelerinde normal şartlarda hasta ameliyat gecesi bir gece yatırılır ve ozellikle solunumu etkileyebilecek bir odem (şişlik acısından) acısından takip edilir. Bu hastalarda ameliyattan belli bir sure sonra (birkac hafta) sonra ses terapisi (ses ve solunum egzersizleri) bir profesyonelin eşliğinde başlanırsa elde edilecek ses başarısı daha iyi olur.

[h=2]Ankara Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]