Vitiligo ve tedavisiVitiligo Nedir ?
Vitiligo, pigment kaybına bağlı deride beyaz, yama tarzında lekelerle giden bir deri hastalığıdır. Vucudun herhangi bir bolumu etkilenebilir. Sık tutulan alanlar: yuz, dudaklar, eller, kollar, bacaklar, genital bolgeler.
Vitiligo kimlerde gorulur?
Yuz kişinin 1-2 sinde gorulur. Hastalık, genellikle 20 yaştan once başlar. 1/5 hastanın aile bireylerinde vitiligo vardır. Vitiligolu hastaların coğunun genel sağlık durumu iyidir.
Vitiligo neden oluşur ?
Deri, sac, ve goz rengini belirleyen melanin pigmentidir. Melanosit denilen hucrelerde uretilir. Eğer bu hucreler olurse veya melanin yapamazsa deri rengi acılır veya tamamen beyaz olur.
Vitiligoya ne neden olur?
Vitiligo, deriye renk veren melanosit adındaki hucrelerinin kaybı sonucu oluşur. Vucudun kendi bağışıklık sistemi melanositleri yıkar. Cunku vucut cilde renk veren hucreyi zararlı bir madde gibi algılamaktadır.
Vitiligo ağır psikolojik stressler sonrası ortaya cıkabilmektedir.(Bir aile ferdinin kaybı,deprem,iş ve aile hayatındaki ciddi uzun donemli sorunlar)
Vitiligo nasıl gelişir?
Hastalığın seyri ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Acık tenli kişiler, ya vitiligolu alanlar ile normal deri arasındaki renk farkını direkt fark ederler ya da bronzlaşmanın ardından fark edilir. Esmer kişilerde vitiligo yaz boyunca daha kolay fark edilir. Yaygın vitiligo, bazen tum vucutta pigment kaybı yapabilir. Ne kadar pigment kaybı olacağını onceden kestirmek zordur. Tipik vitiligo, sut beyazı alanlarla kendini gosterir. Pigment kaybının derecesi her vitiligo plağında farklı olabilir. Vitiligo alanında pigment golgeleri veya alanın etrafında koyu renkli halka olabilir.
Vitiligo, genelde hızlı pigment kaybıyla başlar. Bu kayıp, bilinmeyen nedenlerden dolayı işlem duruncaya kadar devam eder. Pigment kaybı donemlerini, pigmentin değişmediği donemler takip eder. Bu siklusler sonsuza kadar devam edebilir.
Vitiligo hastalarında deri renginin kendiliğinden geri donmesi nadirdir. Artık vitiligosu olmayacağına inanan hastalar, aslında tum pigmentlerini kaybetmişlerdir ve derilerinde zıtlık yaratan alan kalmamıştır. Vucutlarında tek renk vardır ancak vitiligoları devam eder.
Vitiligo nasıl tedavi edilir?
Vitiligoda tedavi sureci uzundur.Aylar surebilir ve hasta-hekim iletişiminin iyi olmasını gerektirir. Surec uzun olduğu icin ve tedavi sonucu gec alındığı icin hastalar sıklıkla alternatif yontemlere yonelir ve bunun sonucunda maddi ve manevi mağdur olurlar.
Acık renkli kişilerde bronzlaşmaktan kacınmak, deride zıtlık oluşmasını onler. Vitiligolu alanın guneşe olan doğal savunması kaybolmuştur. Bu alanlarda kolaylıkla guneş yanığı gelişebilir. Bu yuzden, en az 15 faktorlu bir guneş koruyucu kullanılmalıdır. Guneşten olabildiğince kacınılmalıdır.
Vitiligoyu makyaj ve kamuflajla kapatmak
Vitiligoyu makyaj veya boyalarla ortmek guvenli ve kolay bir yontemdir. Suya dayanıklı kozmetikler, hemen hemen her deri tipi icin mevcuttur. Ayrıca bronzlaştırıcı bileşikler de mevcuttur. Bunlar, dihidroksi aston denen bir kimyasal madde icerirler ve deriye bronz renk katabilmek icin melanositlere gerek duymazlar. Bu ajanlar da yavaş yavaş silinirler ve hastalığı iyileştirmezler. Sadece gorunumu duzeltirler. Dovmeler de kucuk vitiligo plağında mikropigmentasyonla yardımcı olabilirler. Guneş koruyucular ve makyajlar tatmin etmezse doktorunuz başka bir tedavi yontemi onerebilir.
Vitiligoda tedavi, ya normal deri rengine donuş (repigmentasyon), ya da az miktarda kalmış normal renkteki alanların rengini acmak (depigmentasyon ) şeklinde olabilir. Repigmentasyon metodlarındaki tedavi başarısı hastadan hastaya değişmektedir.
Repigmentasyon tedavisi (Renk hucrelerini yeniden canlandırmak)
Işık Tedavileri ( Fototerapi )
Işık tedavilerinin iki etkisi vardır. Bunlardan birisi renk hucrelerine karşı vucudun geliştirdiği saldırıyı zayıflatmak diğeri ise yedekte bulunan renk hucrelerini uyarıp, coğaltıp vitiligolu alanları kapatmalarını sağlamaktır.
Işık tedavilerinde vitiligoda bir problem kabin tedavilerinde vitiligolu alanlar dışındaki normal derinin koyulaşması ve vitiligonun daha cok belirginleşmesidir. Yeni cıkan mikrofototerapi yonteminde ise bu sıkıntı aşılmış ışığın sadece vitiligolu alana verilmesi mumkun olmuştur.
Dar Band UVB Tedavisi : Vitiligonun tedavisindeki en etkili tedavi yontemlerinden biridir. Yaygın vitiligosu bulunan hastalarda kabin tedavileriyle, vucudunda bazı bolgelerde bulunanlarda ise yeni cıkan mikrofototerapi yontemiyle uygulanmaktadır. Tedavi oncesi herhangibir ilac kullanmaya gerek yoktur. Tedavi sıklıkla haftada 2 veya 3 seans uygulanır. Yan etki olarak nadiren guneş yanığına benzer kızarıklıklar gorulebilmekte bunlar da kısa sure icersinde kaybolmaktadır.
Sonuclar sıklıkla 10-20 seans icersinde alınmaktadır. Bunun nedeni renk hucrelerinin yavaş coğalmasıdır. Hastalarımızın tedavi beklentisi uzun vadeli olmalıdır.
PUVA tedavisi: Işık tedavisinden once psoralen adında bir ilac kullanılır. Bu ilac deriyi ışığa duyarlı kılar. Ardından deri, ozel bir tip UV ışığına maruz bırakılır. Ozel bir tıbbi donanım gerekir. Eğer vitiligo sınırlı bir alandaysa UVA tedavisinden once psoralen sadece deriye uygulanabilir. Ancak genellikle hap olarak ağızdan verilir. PUVA ile tedavide yuz, govde ve kol ve bacakların govdeye yakın kısımlarında eski deri renginin kazanılma ihtimali %50-70 tir. El ve ayaklar zayıf cevap verir. Genellikle 1 yıl boyunca haftada 2 kez tedavi gerekir. PUVA'nın guneş yanığına benzer reaksiyon oluşturmasına sık rastlanır. Uzun donemde kullanıldığında deride cillenme gorulebilir ve deri kanseri riski artar. Psoralen, gozleri de ışığa daha duyarlı kıldığı icin UVA bloke edici guneş gozluğu gunbatımına kadar kullanılmalıdır. Boylelikle katarakt oluşumu riski azalır. PUVA, 12 yaşın altındaki cocuklarda, gebelerde, sut emziren annelerde veya belli bazı durumlarda (ilac kullanımı, hastalık) uygulanmaz
İlac Tedavileri
Topikal kortikosteroid: Kortikosteroid iceren kremler, kucuk vitiligolu alanların renginin geri domesinde etkilidir. Bu yontem, diğer tedavilerle birlikte de uygulanabilir. Ancak, bu ajanların, deriyi inceltme gibi yan etkiler vardır ve doktor kontrolunde kullanılmalıdırlar. Ozellikle yuz bolgesinde kortizon kullanımı cilt inceltici etkisi nedeniyle onerilmez.
Pimekrolimus ve Takrolimus: Organ nakillerinde kullanılan ilacların yeni cıkan merhem haline getirilmiş formlarıdır. Kortizonlarda olduğu gibi cilt inceltici etkileri yoktur. Yuz bolgesinde bu nedenle guvenle kullanılabilirler. Tipik olarak ilk kullanımda acıma ve batma hissi yapabilirler. Cocuklarda cok yaygın lezyonlar kullanılmaları onerilmemektedir.
Cerrahi tedaviler, Vitiligo tedavisinin geleceği
Normal deriden sağlam renk hucresi nakli (Greftleme, Melanosit kultur yontemler, Re-Cell ve diğerleri)
Vitiligonun tedavisinde en cok araştırılan alanlardan biridir. Normal deri alanından vitiligolu alana renk hucresi transferi sadece belli bazı merkezlerde ve belli bir grup hastada yapılabilir. Bu tedavinin uygulanabileceği hastalar sıklıkla el ve ayaklarında vitiligosu olan diğer tedavilere direncli hastalardır. Hastada bu yontemin uygulanabilmesi icin vitiligo birkac senedir pasif olmalı yani tekrarlamamış olmalıdır.
Ozellikle Hindistan'da Vitiligo hastalığında bu konuda yoğun araştırmalar yapılmıştır. El ve ayakta yerleşen vitiligoda bu tedavilerle iyi sonuclar alınmıştır.
Depigmentasyon tedavisi (Sağlam derinin rengini acmak)
Vitiligosu cok yaygın hastalar icin en pratik yontem, kalan pigmente alanın renginin acılıp tum vucuda aynı rengin kazandırılmasıdır. Bu, hidrokinonların monobenzil eter formu ile sağlanabilir. Bu tedavi yaklaşık bir yıl alır. Sonuc kalıcıdır.
Bu tedavi vitiligoda son secenektir. Donuşu yoktur. Hastanın deri rengi sıfırlandığından guneşe karşı bir koruyucu kalmamıştır. Guneş altında ciddi kızarma olabilir. Zamanla bu bolgelerde deri kanseri gelişme riski yukselmiştir.
Turkiye'de bu ilac bulunmayıp uygun hastalarda dışardan getirtilmektedir.
Cocuklarda vitiligonun tedavisi

Cocuklar yaş grubu olarak vitiligo tedavilerine daha iyi yanıt vermektedir. Yan etkileri duşunerek en uygun tedavi dermatoloğunuz tarafından belirlenir.
Vitiligo tedavi sonrası tekrarlar mı ?

Bu ihtimal her zaman vardır cunku vitiligolu hasta genetik yapısı nedeniyle bu hastalıkla karşılaşmıştır. Ozellikle ağır psikolojik stressler (bir aile ferdinin kaybı, deprem,aile ve iş hayatındaki ciddi sorunlar) vitiligonun tekrarlamasına neden olmaktadır.
Vitiligonun tedavisinde son bilimsel araştırmalar
Ozellikle sağlam deriden renk(melanosit) hucrelerinin alınıp vitiligolu alanlara nakli konusunda yoğun araştırmalar yapılmaktadır.



[h=2]İstanbul Dermatolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]