VitaminlerVucudumuz icin cok onemli bir besin grubu olan vitaminlerden bahsedeceğiz.
En basit tanımı ile vitamin insan organizmasının sağlıklık gelişebilmesi kendini onarabilmesi icin dışarıdan eser miktarda alınması gereken organik bileşiklerdir.
İnsanda vitamin eksiklikleri yetersiz alış, barsak absorbsiyonunundaki bozukluk yada alışa oranla ihtiyacın artması sonucu meydana gelmektedir.
Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak ikiye ayrılır;
YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER:
A VİTAMİNİ: Yağda erir. Şalgam, ıspanak ve karnabahar gibi bitkilerin yeşil pigmentlerinde bulunur. A Vitaminin eksikliği kemik ve diş buyumesini yavaşlatır. Tukruk salınımı azalır veya tamamen ortadan kalkar. Ağız kuruluğu sonucunda diş etleri ve ağız mukozasında catlamalar meydana gelir. Ağız sağlığına ozen gosterilmediğinde mikroorganizmalar bu catlaklara yerleşerek enfeksiyonlara neden olur. Bu nedenle ağız dokusunda meydana gelen iyileşmelerde gecikir.
A Vitaminin eksikliğinde: Kollejen liflerde dejenerasyon meydana gelir ve periodontal aralık genişler. Yine bu vitaminin eksikliğinde hipersementoz ve diş surmesinde gecikme meydana gelebilir.

A Vitamininin fazlalığında: Hipervitaminozunda epitelde dejenerasyon, iyileşmede gecikme, osteoporoz(kemik erimesi) , alveol kemiğinde belirgin kemik rezorbsiyonları, deride pigmentasyon, soyulmalar ve kaşıntılar, mensturasyon bozuklukları meydana gelir.

D VİTAMİNİ: Kemiğin normal mineralizasyonunu sağlar. Buyume cağındaki cocuklarda, gebelerde ve emzikli kadınlarda vitamin D'nin gunluk dozu 400 UI'dır. Bu dozun buyuk bir kısmı guneş ışınından sağlanmaktadır. Vitaminin kalsiyumdan ve bağırsaktan emilimi ile hizmet verir. Vitaminde kemik oluşumunda gereklidir.

Vitamin D'nin eksikliğinde: Cocuklarda raşitizme, erişkinlerde osteomalezi hastalığına neden olur.

E VİTAMİNİ: Soya fasulyesi, mısır, pamuk yağı, taze yeşillikler ve sebzelerde bulunur. Gunluk gereksinme duyulan miktar 12-12 IU'dır. Yumurta ve ette de bulunur. Vitamin E bir antioksidantdır. Vitamin E hucre elemanları icin esas olan oksidasyonu oksidasyonunun toksik urunlerini onler.
E Vitaminin eksiliği: Hucre epitelinde dejerasyon meydana getirebilmektedir. E vitaminin eksikliğinde cocuklarda kas gelişiminde duzensizlik meydana getirir. Diş eti hastalığı olan kişilerde E vitamini uygulamasının iltihap olayını etkilemediği gozlenmiştir.
VİTAMİN K: Karaciğerde protrombin yapılmasında kullanılır. Yokluğunda kan ile ilgili belirtiler ortaya cıkar. Normal olarak barsaklarda bulunan bakteriler tarafından sentezlenir.

Vitaminin K eksikliğinde: Kanama pırtılaşma ile ilgili sorunlar ortaya cıktığından bu vitamin vucut icin cok gereklidir.
SUDA COZULEN VİTAMİNLER
PRİDOSİN (Vitamin B6): Bira mayası, karaciğer, pirinc, kepek ve buğdayda, ceşitli sebzelerde bulunur. Erişkinlerde gunluk gereksinme duyulan B6 vitamini 2 miligramdır.
Vitamin B6 eksikliğinde: Yetişkin bir kimsede ceşitli belirtiler ortaya cıkar. İlk gozlenen adele gucsuzluğu, yorgunluk ve uykuya eğilimdir. Dudak, burun kıvrımlarında, goz etrafında, yanakların cevresinde alında, kulak arkasında ve ensenin aşağı kısımlarında deri hastalıkları gorulur. Dilde ve ağızda iltaplar cıkar. Dudak kenarında catlaklar olur.

TİAMİN (Vitamin B1): Yeşil sebzeler, balık, et, meyve ve sutte, baklagillerde ve ozellikle bezelyede bulunur. Yemek pişirme durumunda ısı 100 derecenin uzerine cıkarsa vitamin ozelliğini yitirir. Soğukta ve dondurularak saklanan yiyecekler B1 vitamini yonunden kayba uğramazlar. Yetişkin bir insan gunde bir miligram Tiamin'e ihtiyac duyar.

Tiamin B1 eksikliğinde: Beriberi hastalığı gorulur. Ağızda gorulen sorunlar arasında dilde yanma, tat kaybı, ağız mukozasında aşırı duyarlılık. Tiamin ve oteki B1 vitaminleri insan tukruğunde bulunan bakterilerin buyumesini inhibe eder.

RİBOFLAVİN (B2 Vitamini):Sut ve et urunleri bu vitaminin asıl kaynağıdır. Isıya oldukca dayanıklıdır. Yemeklerin pişirilmesi sırasında etkisini kaybetmez. Guneş ışığı tarafından bozulur. Erişkinler gunde 1 .2 miligram almalıdır.
Riboflovin eksikliği: Genellikle dudaklar, dil, gozler ve deride gorulur. Dudak kenarında iltihap meydana gelir. Dil uzerinde pırtıklı ve granurlu bir gorunum vardır. Dil uzerine yiyecek ve iceceklerin değmesi ağrı ve yanma hissi meydana getirir. Bazı olgularda dil morumsu, kırmızı ya da erguvani bir renk alır.
NİKOTİNİK ASİT VE MİKOTİNAMİD: Niasin karbonhidrat ve lipid metabolizmasında mitokondrilerdeki elekkron transportunun sağlayarak katılırlar. Vitamin et, karaciğer, bira mayası ve yer fıstığı bulunur.

Nikotinik asit ve mikotinamid eksikliğinde: Pellegra adı verilen bir hastalık meydana geliyor. Pellegra hastalığında başlıca bulgulara ağız kavitesinde rastlanır. Ağız mukozasında yanma hissi, dudak ve dilin yan kısmı kırmızı ve şiştir. Daha sonraki donemlerde dilin ustu kırmızı ve şiş olarak devam eder. Diş eti epitelinde de dejarasyonlar gorulur. Diş eti iltihabı dişetleri arasındaki papillalarda ulserler tukruk bezlerinin buyumesi tukruk salgısında artış gelir
Vitamin B12 (Siyanokobalamin): Hayvansal orjinli gıdalar Vitamin B12 deposudur. Bunlar, karaciğer ve bobrek, sut peynirdir.Gunluk gereksinme duyulan miktar 2-5 mikrogramdır.
Vitamin B12 eksikliğininde: Semptomları icerisine yetersiz hemotopoiesis, gastroentestinal kanal bozuklukları, uygun olmayan miyelin sentezi ve genel gucsuzluk girer. Anemi meydana gelir. Sindirim kanalında atrofik değişiklikler gorulur. Deride limon sarısı bir renk gorulur. Diğer bir sonucu pernisiyoz anemidir. Pernisiyoz anemide pek cok ağzici semptomları bulunur. Bunlar dilde yanma ve acımayla birlikte bulunan ve tekrarlanarak cıkan kırmızı lekelerdir. Dildeki papillalar atrofiye uğramıştır. Yanak, boğaz mukozasında ve dilin arka tarafında kırmızı lezyonlar vardır.
Folik asit (Pterolglutamitik asit) : Folik asit karaciğer, yapraklı yeşil sebzelerde ve bira mayasında bulunur. Dunya sağlık orgutu erişkin icin 200 gama gram, cocuk icin 50-100 gama gram, gebelik ve sut verme sırasında ise 400 gama gram dozunda alınmasını onermektedir.
Folik asit eksikliğinde: Megaloblastik anemi tablosu meydana cıkar. Ağızdaki belirtileri ise glossitis, angular chellitis ve gingivitistir. Glossitis, dilde şişme, kırmızılık ile başlar bunu takiben dil papillalarında dokulme gorulur ve kırmızı bir halka ile sınırlanmış ulserler bulunur. Angular chellitis; dudak kenarlarında catlaklar ve kırmızılık ile karakterizedir.(Gingivitise daha onceki yazılarımızda değinmiştik).
Askorbik Asit (Vitamin C) : Askorbik asit, turuncgiller, yeşil biber, domates, meyveler ve genellikle sebzelerde buyuk miktarlarda bulunur. Pişirme işlemi sırasında gıdalarda bulunan askorbik asitin yuzde 50 sinden fazlası parcalanır. Gunluk alınması onerilen miktar 45-80 miligramdır.
Vitamin C eksikliğinde: Ortaya cıkan başlıca hastalık skorbuttur.Gunumuzde gorulmemektedir.
Sağlıklı ve mutlu gunlerde guzel guluşleriniz eksik olmasın.


[h=2]Kocaeli Diş Hekimi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]