Vazektomi nedir?
Vazektomi, basit ve guvenilir bir operasyon ile sperm taşıyan kanalların kesilip bağlanarak meniye sperm gecişinin onlendiği bir erkek doğum kontrol yontemidir. Lokal anestezi ile skrotum adı verilen testis torbasının ust-yan taraflarından 3-5mm’lik cerrahi kesi yapılarak gercekleştirilen basit ve duşuk riskli bir operasyondur. Doğurganlık cağındaki ciftlerin %5’i bu yontem ile korunmaktadır. Tercih edilme oranı sosyoekonomik ve sosyokulturel duzey ile doğrudan ilişkilidir.
Vazektomi yapılmadan once bilinmesi gereken en onemli şey sonradan cerrahi olarak duzeltilmesi mumkun olsa da kalıcı bir doğum kontrol yontemi olarak kabul edilmesi gerektiğidir. Vazektomi uygulandıktan sonra sperm kanallarının tekrar uc uca dikilmesi mumkun olsa da hem onarım işleminin başarısı hem de onarım sonrası gebelik sağlanması ihtimali zaman gectikce azalır. Bu bağlamda, vazektomi yapılmadan once hasta ile tercihinden emin olup olmadığı, alternatif doğum kontrol yontemleri hakkında yeterince bilgi sahibi olup olmadığı mutlaka konuşulmalıdır.
Diğer cerrahi doğum kontrol yontemlerine gore avantajları nelerdir?
Kadınlarda uygulanan tuplerin bağlanması gibi tek seferde devamlı doğum kontrolu sağlayan, guvenilir ve etkili bir yontemdir. Ancak kişi, ileride cocuk sahibi olmak istemediğinden emin olmalıdır. Kadınlarda tuplerin bağlanması ile karşılaştırıldığında daha avantajlıdır.
• Daha basit, daha etkili ve daha guvenlidir
• Lokal anestezi ile yapılabilir
• Hastanede yatış gerektirmez
• Yan etki riski daha duşuktur
• Daha duşuk maliyetli bir uygulamadır
• Başarı oranı%100’e yakındır
• Cinsel ilişki oncesi kullanılan kondom gibi diğer doğum kontrolu yontemlerine gerek kalmaz
Kimlere uygulanabilir?
Ulkemizde 1983 yılında kabul edilen 2827 sayılı yasaya gore, 18 yaşını doldurmuş tum erkeklere kendi onayı ile, eğer evli ise eşinin de onayı alınarak, uygulanabilir.
Kimlere uygulanamaz?
Avrupa Uroloji Derneğinin 2012 yılında yayınladığı kılavuzlarda vazektominin geri donuşu olmayan bir uygulama olarak kabul edilmesi gerektiği vurgulanmış ve işlem icin sakıncalı herhangi bir durumun bulunmadığı bildirilmiştir.
Ancak başvuran kişinin hic cocuğunun olmaması, 35 yaşından genc olması, hali hazırda bir eşinin olmaması, tetislerde kronik ağrı olması gibi goreceli olarak uygulanmasını kısıtlayan durumlar mevcuttur.
Nasıl uygulanır?
Lokal anestezi ile gunubirlik cerrahi merkezinde ya da doktor muayenehanesinde yapılabilir.
• Testis torbasının uzerinden cilt altında sperm kanalı hissedilerek işaret parmağı ve başparmak arasına alınır
• Sperm kanalı ozel bir alet yardımıyla tutularak sabitlenir
• Ozel bir makas yardımıyla 3-5 mm boyutunda cerrahi bir kesi yapılır
• Sperm kanalının bir kısmı bu kesiden dışarı cekilir ve uc kısımları kesilerek bağlanır
İşlem esnasında ağrı hissedilmez. Cekilme hissi gibi kucuk bir rahatsızlık hissedilebilir. Cerrahi kesi cok kucuk olduğu icin dikiş atılması gerekmez. Operasyon 15-20 dakika gibi kısa bir surede tamamlanır. İşlem yapılan bolgede şişlik, ağrı ve morarma gorulebilir ancak birkac gun icinde kendiliğinden duzelir.
Riskleri nelerdir?
En onemli endişe sonradan cocuk sahibi olmaya karar verilmesidir. Vazektomi sonrası daha detaylı bir cerrahi yaklaşım ile sperm kanalları yeniden uc uca dikilebilse de bu işlemin işe yarayacağının garantisi yoktur.
Vazektomi sonrası cocuk sahibi olmanın yardımcı ureme yontemleri (tup bebek) gibi alternatifleri olsa da bu uygulamalar maliyeti yuksek uygulamalardır ve her zaman başarı sağlanamayabilir.
Pek cok hastada kayda değer yan etkiler gorulmez ve ciddi yan etkiler oldukca nadirdir.
Operasyondan hemen sonra gelişebilecek yan etkiler;
• Kanama (%1-2)
• Menide kan (%1)
• Ciltte morluk (%1)
• Enfeksiyon (%0,4-2)
• Şişlik (%1)
• Konjesyon (%1, Testis ve sperm kanallarında sperm birikimi sonucu oluşan ve yaklaşık 12 hafta icinde kendiliğinden gerileyen basınc hissi ve rahatsızlık)
• Hafif bir ağrı ve rahatsızlık hissi
Gec ortaya cıkabilecek yan etkiler;
• Kronik ağrı (%1-2)
• Boşalma ile artan testis ağrısı (%0.1)
• Granulom (%66, Kesilmiş sperm kanalından doku aralığına sperm sızması sonucu ortaya cıkan, sert, bazen ağrılı bezelye buyukluğunde şişlik. Bu şişlik tehlikeli değildir ve coğunlukla vucut tarafından eritilir)
• Uygulanan işlemin başarılı olmaması (%0,1-0,3)
• Spermatosel (Testisin ust kısmında yer alan ve sperm hucrelerinin olgunlaştığı, epididim adı verilen yapıda kistleşme)
• Hidrosel (Testis etrafını saran zar yapıları arasında sıvı birikmesi)
• Kan testis bariyerinin bozulması nedeniyle spermlere karşı antikor oluşumu (% 60-80)
• Re-kanalizasyon (Kesilen sperm kanal uclarının zaman icinde kendiliğinden bir araya gelerek sperm kanal devamlılığının yeniden oluşması. Bu durumda sperm hucreleri meni ile dışarı atılacağı icin gebelik oluşma ihtimali artar. Oldukca nadir bir durumdur)
Asılsız endişeler;
• Cinsel istek ve erkekliği olumsuz etkilemez
• Testosteron adı verilen erkeklik hormonunu etkilemez
• Cinsel organlar uzerinde kalıcı hasara neden olmaz
• Boşalma ve sertleşme uzerinde olumsuz etkileri yoktur
• Meni miktarı azalmaz. Sperm hucreleri meni hacminin %3’unu oluştururlar. Geri kalan kısmı ise prostat ve seminal vezikul adı verilen organlardan uretilen ve spermlerin beslenmesini sağlayan sıvılardan oluşur
• Testis kanseri, prostat kanseri riskini arttırdığı yonunde endişeler bulunsa da bilimsel olarak kanıtlanmamıştır
• Kalp hastalıkları riskini arttırmaz
• Ciddi ağrılara neden olmaz
Geri donuşu mumkun mudur?
Vazektomi geri donuşu olmayan doğum kontrol yontemi olarak kabul edilmelidir. Duzeltme operasyonları zor ve coğu zaman başarı şansı duşuk işlemlerdir. Vazektomi sonrası ilk 5 yıl icinde yapılan duzeltme işlemlerinin başarısı %60 civarındadır.
Alternatif doğum kontrol yontemleri nelerdir?
• Doğum kontrol hapları ve implantlar
• Rahim ici araclar
• Diafram
• Kondom
• Gebelik onleyici jel ya da kremler
• Tuplerin bağlanması (Kadın partner icin)
Vazektomiden sonra spermlere ne olur?
Vazektomiden sonra testisler sperm uretmeye devam eder. Vucudun her gun yenilenen diğer hucreleri gibi sperm hucreleri olduklerinde parcalanırlar ve vucut tarafından ortadan kaldırılırlar.
Vazektomi %100 etkili midir?
Cinsel ilişkiden uzak durmak dışında hicbir yaklaşım gebeliği %100 onlemez. Sperm hucrelerinin meniden tamamen temizlenmesi hastadan hastaya değişmekle birlikte, hastaların %80’inde 12 hafta ya da 20-25 boşalma sonrasında sağlanır. Bu sebeple sperm analizi ile meninde sperm hucresi olmadığı tespit edilene kadar başka bir doğum kontrol yontemi kullanılması onerilir. Vazektomi sonrası menide sperm saptanmadığı durumlarda dahi gebelik ihtimalinin %00,5 olduğu tespit edilmiştir.
Operasyon sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Vazektomi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz!
• Operasyon sonrası ağrı, morluk ve şişlik gelişebilir. Bu sebeple ağrı kesici ve enflamasyonu azaltıcı ilaclar kullanılır.
• Operasyonu takip eden ilk 24 saat boyunca testis torbasının desteklenmesi ve aralıklı olarak soğuk uygulanması onerilir.
• Operasyon takip eden gun banyo yapılabilir.
• Operasyonu takip eden 72 saatlik sureden sonra devam eden şiddetli ağrı, şişlikte ani artış kanamanın devam etmesi ve ateş yuksekliği gibi durumlarda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• İlk 7 gun boyunca gunluk rutin aktiviteler dışında zorlayıcı aktiviteler onerilmez.
• Operasyondan 7 gun sonra cinsel aktiviteye başlanabilir. Ancak menide sperm bulunması ihtimaline karşı başka bir doğum kontrol yontemi kullanılmalıdır.

[h=2]Antalya Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]