Varisler toplumun onemli bir kısmını ilgilendiren guncel hastalıklardır. Ceşitli mekanizmalarla ortaya cıkabilir. Patolojiyi oluşturan mekanizmalar da ceşitlidir.Bu mekanizmaların bilinmesi tedavinin yonlenmesi ve doğru uygulanması acısından onemlidir.
Nedeni ve patolojik mekanizması ne olursa olsun varis corabının giyilmesi ve konvansiyonel tedavi bolumdeki uygulamalar tedavideki en onemli unsurlardır.Bunlara riayet edilmesi nuksleri onlemek acısından onemlidir.
Varis tedavilerinde hastaların buyuk bir kısmında birden fazla tedavi yonteminin kombine uygulanması gerekir.Şu veya bu yontemle, tek seansta kesin tedavi v.b. gibi vaatler genellikle tatminkar olmayan sonuclar doğurur.
Şu ana kadar 1000 den fazla hasta ustundeki tedavi uygularımızda hastaların azınsanmayacak bir kısmına (%35) sadece konvansiyonel yontemlerle tedavi verilmiştir.Yuzde 20 lik bir bolumunde ise cerrahi, skleroterapi ve lazer uygulamaları kombine olarak yapılmıştır. %25 e yakın grupta iki yontem kombine uygulanmış ve sadece %20 sinde tek yontemle tedavi yapılmıştır.
Yan başlıklarda ven hastalıkları ve varislerle ilgili aradığınız bir cok şeyi bulabilirsiniz. Merak ettiğiniz diğer konularda ise bana yazarak yanıt alabilirisiniz.
VARİSLER
Varisler toplar damar sistemindeki lokalize genişlemelerin genel adıdır. Varisleri oluşturan patolojiler cok ceşitlidir. Tedavilere başlamadan once hastada varisi oluşturan mekanizmayı ortaya cıkarmak hangi tedavi yontemlerinin kullanılması veya kullanılmaması gerektiğini belirlemede bize cok yardımcı olur.
Atardamarlar (arter sistemi) vasıtasıyla dokulara gelerek kullanılan temiz kan, tekrar oksijenlenmek ve temizlenmek uzere toplardamarlarla (venoz sistem) kalbin sağ tarafına orada da akciğerlere goturulur.
Toplar damar sistemini atar damar sisteminden ayıran 3 temel ozellik vardır:
-Birincisi duvar yapılarıdır. Atar damarlar daha kuvvetli ve kalın duvar yapısına sahiptir. Kuvvetli adale yapısı nedeniyle kalbin her atımında genişleyip sonrada adale yapısı yardımıyla kasılarak kanın ileri doğru ilerletilmesinde kalbe yardımcı olur. Bu durumu biz bileğimizde, boynumuzda, kasıklarımızda yani atar damarların yuzeyleştiği yerlerimizde nabız olarak hissederiz.
-İkinci fark toplar damarların inanılmaz genişleme yeteneğidir. Cok yuksek miktarlarda kan gollenmelerini genişleyebilme ozellikleri sayesinde tolere edebilirler.
-Ucuncusu ise toplar damarların bir kısmının icindeki tek yonlu calışan kapak yapılarıdır. Ozellikle bacaklarda ve daha az olarak kollardaki toplar damarlarda belirli aralıklarla yerleşmiş kapak sistemleri kanın daima kalbe doğru akmasına izin verirler. Ayakta durduğumuzda bacaklarımızdaki toplar damarlarımızda bulunan kapakcıklar kanın yukarı doğru akmasına izin verirler, yercekimi etkisiyle kanın aşağı doğru hareket etme isteğine karşı dururlar.
Varislerin en cok gorulduğu bolge olan bacaklarda toplar damar dolaşımı derin ve yuzeyel toplar damarlar ile sağlanır.
Yuzeydeki toplar damarlar cildin hemen altında seyrederler ve bazı noktalarda (ara bağlantı damarları ile) taşıdıkları kanı derindeki damarlara dokebilirler.
VARİS OLUŞUMU NEDENLERİ :
Varis oluşumu coğunlukla yuzeyel toplar damarlarda yuksek basınc ile beraberdir. Ayakta surekli durmayı gerektiren meslek mensuplarında (oğretmenler, berberler, cerrahlar v.b.) varis gorulme sıklığı fazladır. Bu nedenle ayakta sabit durulduğunda yercekimi etkisiyle toplar damarlarda basınc 10-15 kat yukselir. Şişmanlık, kabızlık ve uzun sureli oturmalarda da damar ici basınc yukselir.
Gebelikte ve karın icinde toplar damar kan akımını zorlaştıracak bazı sorunlar ayaklarda ciddi basınc artışlarına neden olur. Bazı kişilerde ailesel olarak bir yatkınlık vardır. Bu kişilerde varis oluşumu daha erken ve yaygın olur.
VENOZ YETMEZLİK
Toplar damarların kapakcıklarındaki fonksiyon bozuklukları kanın yercekiminin de etkisiyle aşağı doğru gollenme istemine neden olur ve ayaklarda şişme, varis oluşumları, venoz ulserler gibi sorunlara yol acabilir. Venoz yetmezlik olarak bilinen bu durum:
A.) Yuzeyel venlerde olabilir. (safen ven yetmezliği)
B.) Derin venlerde olabilir. (derin venoz yetmezlik)
C.) Ana bağlantı damarlarında olabilir. (perforan ven yetmezliği)
D.) Kasıktaki bağlantı noktasında olabilir. (safeno femoral bileşke yetmezliği)
Bunların kombinasyonu şeklinde de olabilir.
Aslında klinikte bizim karşımıza varis olarak gelen hastaların onemli bir kısmında varis gelişiminin altında yatan neden venoz yetmezliktir.
Başlangıc safhalarda bacakların cabuk yorulması, ayaklarda dolgunluk ve gerginlik hissi onde gelen şikayetlerin zamanla bu şikayetler daha belirgin hal alır. Bacaklarda ozellikle gunun sonunda belirginleşen şişmeler (odem), yatakta ortaya cıkan kramplar onde gelen rahatsızlık şekilleri olur.
Butun venoz yetmezlik olgularında belirgin varisler olmayabilir. Bazı hastalarda yukarıda soz edilen şikayetler cok belirgin olsa bile hasta kendisinde ciddi bir varis oluşumu fark etmeyebilir.
İlerlemiş venoz yetmezlik olgularda yıllar icinde ozellikle ayak bileğine yakın bolgelerde cilt rengi kahverengileşmeye başlar. Daha ilerleyen olgularda ise “ varis egzaması “ denilen kaşıntıyla seyreden ve ciltle yer yer erozyonlar ortaya cıkar. Daha sonra da bu bolgelerde yaralar oluşur. Bu durum gercekten hastanın yaşam kalitesini onemli oranda bozar. İyi bir bakımla yara birkac hafta icinde iyileşir ancak patoloji devam ettiğinden sıklıkla tekrarlar. Venoz yetmezlikleri ağırlıklı olarak ortaya cıktığı yere bağlı olarak ceşitli tedavileri vardır. Bunlar konvansiyonel tedavi yontemlerinde cerrahi uygulamalara kadar uzanan bir spektrumdur. Doktorunuz gerekli incelemeleri yaptıktan sonra nasıl bir tedavi uygulanacağını size bildirecektir.
VENOZ TROMBOZ
Toplar damarlarda oluşan pıhtılaşmalara venoz tromboz denir. Genellikle vucudun alışık olmadığı cok ağır eforlardan sonra, belirli bir sure yatakta hareketsiz kalmayı gerektiren (hastalık, ameliyat v.b.) durumlarda, doğumdan sonra, pıhtılaşma bozukluklarında, kırık, travma v.b. durumlarında veya bazı tumoral durumlarda toplar damarlarda pıhtılaşma olabilir.
Venoz trombozlar cok hafif seyredip iyileşen bir klinik tablodan, akciğer embolileri gibi yaşamı tehdit eden sorunlar veya ciddi venoz yetmezlik oluşturarak yaşam kalitesini onemli olcude bozan klinik tablolara kadar değişik boyutlarda olabilir.
Venoz tromboz acısından risk altında olan hastalarda erken aspirin kullanımı, onleyici varis coraplarının giydirilmesi, doğum, cerrahi v.b. gibi durumlarda erken mobilizasyon gibi onlemlerle buyuk olcude korunulabilen bir patolojidir.
Ailelerinde benzer problemleri yaşamış bireyler varsa daha dikkatli olmak gereklidir.
Erken tanı ve etkili tedavi ile damar icindeki pıhtı oluşumu hızla eritilerek kapakcık yapılarında major hasarlar ortaya cıkmaksızın klinik tablonun gerilemesi tedavide alınacak en iyi sonuctur.
Ozellikle tek bacakta ortaya cıkan ani şişmelerde venoz tromboz mutlaka akla getirilmelidir. Son yıllarda erken tespit edilen olgularda pıhtıya en yakın yerden kateterle pıhtı eritici ilaclar vermek suretiyle oldukca başarılı sonuclar elde edilebilmektedir.
Venoz trombozlu bir hastada ani başlayıcı şiddetli goğus ağrısı ve nefes darlığı mutlaka PULMONER EMBOLİZM olabileceği konusunda uyarıcı olmalıdır. Boyle durumlarda vakit kaybetmeden hastaneye gidilmelidir.
Hiperkoagulobilite : Bazı insanların kanları normalden cok daha hızlı pıhtılaşma eğilimindedir. Bu durumu oluşturan bazı sendromlar vardır. Ailede birkac kişide oluşmuş venoz trombozlarda veya tekrarlayan DVT lerde hiperkoagulobilite sendromları mutlaka araştırılmalıdır.
VARİS TEDAVİLERİ :
Varisler ve diğer ven hastalıkları ile ilgili tedavi şekillerine karar vermeden once varisi oluşturan nedenler varisin hangi venoz sistemi ilgilendirdiği ve hastanın bu konudaki şikayetlerini dikkatlice değerlendirmek gerekir.
KONSERVATİF TEDAVİ :
Aşağıdaki kurallar varis oluşturan butun durumlar icin gecerlidir.
A.) Ayakta gereksiz yere sabit durulmamalı
B.) Fırsat buldukca ayaklar yukarı kaldırılarak drenaj kolaylaştırılmalı
C.) Kilo fazlalıklarında mumkun olduğunca kurtulmalı
D.) Kabızlıktan kacınılmalı
E.) Uzun sure oturmalardan kacınılmalı
F.) Doktorun onerdiği ozelliklerde bir varis corabı kullanılmalıdır.
İLAC TEDAVİLERİ :
Varisi tedavi edecek bir ilac tedavisi mevcut değildir. Ancak ağrı, kramp ve odemleri azaltan şikayetlerin duzelmesine yardımcı olan FLAVUNOID grubu ilaclar mevcuttur. Ulkemizde de ceşitli ticari isimlerle satılan markalar mevcuttur. Yaygın olarak kullanılmakla birlikte varisleri ortadan kaldırıcı bir etkileri yoktur.
SKLEROTERAPİ (İĞNE TEDAVİSİ)
Halk arasında coğunlukla iğne tedavisi olarak bilinen skleroterapi, secilmiş ve uygun damarlara bazı ozel ilacları enjekte etmek suretiyle uygulanır. Damar ic yuzeyinde yaratılan tahriş ve dışarıdan yapılan baskı ile damar dolaşıma kapatılır. Skleroterapinin buyuk varisli damara uygulanması pek onerilmez. Kucuk damarlardaki sonuclar daha iyidir. Gebelerde, tromboflebit durumlarında, venoz trombozlarda, akciğer embolilerinde, hiperkoagulobilitesi olanlarda ve sklerozan ilaca alerji olduğu durumlarda kullanılmamalıdır. Skleroterapi sırasında sorunlarla karşılaşma olasılığı oldukca duşuktur.
Kullanılan ilacın damar dışına cıkması tahrişlere neden olabilir. Damar trasesi boyunca bir miktar kaşıntı olabilir. Enjeksiyon yerinde ve kapanan damarda bazen gecici renk değişiklikleri olabilir. Tedavi genellikle cok iyi tolere edilir. Skleroterapi seanslar halinde uygulanır. Her seans 20-30 dk. Arası surer. Seans sırasında tedavi yapılan bacak elastik bandajla sarılır. Hastanın işlem sonrasında yatak istirahatine ihtiyacı olmaz. Normal yaşantısına devam eder.
LAZER TEDAVİLERİ :
Lazer tedavisini biz genellikle skleroterapi sonrasında hala mevcut olan ince damarları ortadan kaldırılması icin kullanıyoruz. Cunku skleroterapi ile kapiller damarları besleyen venlerin kapatılması ile coğunlukla ağ şeklindeki kapiller damarlar da buyuk olcude kapanmaktadır. Lazer tedavileri skleroterapiye gore daha pahalı tedavilerdir. Skleroterapi seansı sırasında cok daha geniş alan cok kısa surede ve daha az zahmetle tedavi edilmektedir. Bu nedenle lazer uygulamalarını genellikle skleroterapiden sonra yapmayı tercih etmekteyiz. Lazer tedavisinde kullanılan ceşitli lazerler olmakla beraber ben geniş alanlı kılcal ağlar icin IPL (Intensed Pulse Lıght), biraz daha buyuk caplı damarlar icin Nd.Yag lazerleri tercih etmekteyim.
Lazer ve ışık tedavilerindeki calışmaları ışınların damarda akan kanda mevcut bulunan hemoglobin tarafından emilme ve damar ici ısı yukselmesi ile beraber damarın dolaşıma kapanması veya bazı tip lazerlerde damarın tahrip olması esasına dayanır.
Diğer tarafta deriye rengi veren melanin pigmentinin de lazer ışınlarını emme yeteneği vardır. Bu nedenle melanin pigmentinin yoğun olduğu esmer tenli kişiler ile guneşte bronzlaşmış tenlerde lazer tedavileri yapılmaz.
Yuksek teknolojili yeni gelişmiş lazerlerde cilt tipine ve uygulanacak bolgeye gore tedavide kullanılan ışın dozu cihazın bilgisayarında otomatik olarak ayarlanır. Buna rağmen yoğun tedaviye başlamadan mumkun olduğu kadar gozden uzak bir bolgeye test uygulaması yapmak yararlıdır.
Lazer uygulamalarında renk koyulaşması (hiperpigmantasyon), renk acılması (hipopigmentasyon), yanık gibi komplikasyonlar cok duşuk olasılıkla olsa da gorulebilir. Bu nedenle uygulamaların hekim kontrolunde, kurallara bağlı kalınarak ve yuksek teknolojili cihazlarla yapılmazı daha uygundur.
ENDOVENOZ LAZER TEDAVİLERİ
Lazerin varis tedavilerinde bir başka uygulanış şeklidir. Son yıllarda cerrahi tedavi seceneklerinin bir kısmına alternatif olarak ortaya cıkmıştır. Genellikle ayak bileğinden başlayıp kasığa kadar uzanan ve “buyuk safen veni” diye isimlendirilen ana yuzeyel toplar damarın dolaşıma kapatılmasını amaclar. Bunun icin ayak bileğinden safen venine lazer kateteri perkutan veya cerrahi olarak yerleştirilir, doppler ultrason eşliğinde kasığa kadar iletilir. Daha sonra lazer enerjisi verilerek katater yavaş yavaş geri cekilir. Damarın tam olarak kapandığı doppler ultrasonla devamlı kontrol edilir.
Endovenoz uygulamalarda RF (radiofregvence) gibi değişik enerji kaynakları da kullanılmaktadır. Bu teknikle tedaviler ilk cıktığı yıllarda cok daha fazla kullanılmakla birlikte zamanla hem daha pahalı olmaları hem de cerrahiye cok belirgin bir ustunluk sağlamadıkları gerekcesiyle popularitelerini kaybetmeye başlamıştır. Endovenoz tedaviler muayenehane şartlarında da uygulanabilir. Ancak vakaların en az %80 inde cerrahi girişimde gerektiren başka varikozitelerin de bulunması nedeniyle coğunlukla ameliyathane koşulları tercih edilmelidir.
RADYOFREKANS UYGULAMALAR
Skleroterapi ile yok edilemeyecek kadar ince kapiller varislerin tedavisinde lazere alternatif kullanılan bir enerjidir. Ozellikle ten rengi koyu olanlarda lazer kullanılmadığı durumlarda tercih etmekteyiz. Uygulaması lazer ve IPL’e gore biraz daha zahmetlidir. Altın ve gumuş iğne uclarla uygulanmaktadır. Uygulanan yerlerde toplu iğne ucu gibi kabuklar oluşur. Kabuklar birkac haftada tamamen dokulurler.
CERRAHİ TEDAVİLER
Ana yuzeyel toplar damarlardaki varis oluşumlarında ve genelde 0,5 cm den daha buyuk caplı varislerde cerrahi uygulamalar daha yuz guldurucu ve kalıcı sonuclar vermektedir. Cerrahide coğunlukla yapılan varisli damarların cıkarılmasıdır.
Cerrahi sırasında iki nokta cok onemlidir. Birincisi buyuk safen veninin derindeki femoral vene kasık bolgesindeki dokulme yeridir. (safenofemoral bileşke) Hastaların bir kısmında sadece bu bolgedeki kapakcıkta onemli yetmezlik vardır. Safen venlerde cok ciddi varis oluşumu başlamadan once tespit edilen hastalarda safenofemoral bileşkedeki kapak ceşitli yontemlerle onarılarak safen veni korunabilir.
İleri derecede genişlemiş, kıvrımlanmış ve dejenere olmuş safen veninin cıkarılmasından başka bir care yoktur. Ancak bir şekilde safen veni dejenere olmadan korunabilirse ileride başta koroner bypass ameliyatları gibi bircok operasyonda safen ven yaygın olarak kullanılan bir damar greftidir.
Cerrahide onemli olan diğer nokta ise yuzeydeki toplar damarları derindeki damarlara bağlayan “ PERFORAN VEN “ dediğimiz bağlantı damarlarıdır. Bu damarların kapakcık sistemlerinde ortaya cıkan yetmezlikler normalde yuzeyel damardan derin damara olan kan akımı perforan venlerdeki ciddi yetmezlikler onemli klinik tablolar oluşturabilirler. Bunlara dikkat etmek gerekir. Venoz ulserlerin tedavisinde ilgili perforan ven yetmezlikleri ve uygulanan ozel bazı cerrahiler onem kazanır.
Genellikle derin venoz yetmezliklerde cerrahi onerilmezken cok ağır bazı derin venoz yetmezliklerinde vucudun başka yerlerinden alınan kapakcık yapısı sağlam damar parcaları bu tur ağır venoz yetmezlikleri kısmen de olsa tedavi etmede kullanılabilir.
Varis tedavilerinde yapılan cerrahilerde genel anestezi veya spiral anestezi teknikleri kullanılabilir. Hastalar coğunlukla aynı gun veya 1 gece hastanede kalarak taburcu edilirler. Coğunlukla onemli bir hareket kısıtlaması olmaz. Birkac gun icinde işlerine donebilirler.
AKCİĞER EMBOLİSİNDEN KORUNMADA FİLTRE veya ŞEMSİYE UYGULAMALARI
Derin ven trombozlarının en korkulan komplikasyonunun akciğer embolisi olduğunu daha once yazmıştık. Tekrarlayan akciğer embolilerinde veya daha once 1 defa akciğer embolisi gecirmiş ancak ikincisini gecirme olasılığı yuksek hastalarda ayak toplar damarlarının devamı olan ve kirli kanı sağ kalbe goturen “ vena kava inferior “ denilen buyuk toplar damara ozel bazı aparatlar yerleştirilmek suretiyle pıhtıların kalbe, oradan da akciğere gitmesi buyuk oranda engellenebilir.

[h=2]Ankara Kalp Damar Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]