VARİS HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Toplardamar (Venoz) hastalıklar ve ozellikle venoz yaralardan (ulser) en eski metinlerde bahsedildiği bilinmektedir. Eski Ahit romalı askerlerin kompresyon corapları kullandıkları anlatılmaktadır. Eberus Papirusu ve MO 5. YY’da Hipokrat bu konudan bahsetmiştir. Galen ulserlerin kara safraya bağlı olduğunu soylerken, Hipokrat ise venoz ulseri olanların uzun sure ayakta durmamalarını onermiştir.
Eski yunan mermer oymalarında ilk varikoz damarların resimleri gorulmektedir. Sonraki Arapca tıbbi metinlerde ise basit varis (mikroflebektomi) operasyonlarından bahsedilmektedir.

VARİS NEDİR ?
Oksijenden fakir kirli kanın kalbe ulaşmasını sağlayan toplar damarlarda genişleme ( dilatasyon ), uzama ( elengasyon ) ve kırılmasıdır ( tortuosite ).
Bu değişiklikler ile kanın yukarı cıkmasını sağlayan kapakcıkların bozulması sonucunda kanın geriye doğru kacması ile gelişen bir hastalıktır. o Ayaktayken normalde toplardamar icinde 15 mm civa duzeyindeki basınc ayakta 50-90 mm civa’ya kadar cıkabilir yuruyuş ile biraz duşer ve oturuken 30 mm civa duzeyinde seyreder. Egzersiz ile bu basınc % 80-90 azalır. Kanın kalbe donuşunde yercekimine karşı calışan en kuvvetli guc ‘’ kas pompa fonksiyonu’dur. Aşağıdaki şekilde bu kas pompa fonksiyonu gevşemiş ve kasılan kaslar ile birlikte gosterilmektedir.
Bunların icinde uyluk ve ayak kasları ile birlikte en onemlisi baldır kaslarıdır. Kasların kuvvetli kasılması ile toplardamarlardaki kapakcıklar ileri doğru acılarak venoz kan yukarı gonderilir. Kaslar gevşerken kapakcıklar kapanarak geri kacısı (reflu) onlerler. Gevşeme safhasında yuzeyel sistemden gelen kan derin sisteme doldurulur. Boylece yuzeyel sistemde artan basınc da duşurulmuş olur. Kapakcıkların bozulması ile kanın geri kacısı ile birlikte basınc artışı ortaya cıkar.
normal ve bozulmuş kapakcık fonksiyonları acıklanmıştır. Yaygın olarak bacaklarda gorulur. Temel bozukluk esas alındığında hemoroid ve varikosel hastalıkları da bir ceşit varis olarak kabul edilir.
Bu basınc artışı tum toplardamar sistemi boyunca ilerleyerek sağlam bolgeleri de giderek bozmaya başlar. Bacaklardaki yuzeyel toplar damar sistemi sıkca etkilenir. Yuzeyel sistemin yanında kaslar arasında yeralan derin sistem ve yuzeyel sistem ile bağlantılarını sağlayan ara toplar damarlarında bozulması ile olay kalıcı ve sıkıntılı bir hale gelebilir.
Varisler basıncın en yuksek olduğu bolge ayakbileğinde ciltte renk değişiklikleri ve yaralara kadar uzanan bir dizi komplikasyona yolacabilecek hale gelebilirler. Ana sistemde oluşan basınc artışı daha uc yerleşimli ozellikle ciltteki kılcal damar ağını etkileyerek genişlemeye ve damarların gozle gorunur hale gelmesine neden olur. Kişilerde ana sistemlerin kontrolunun ultrason ile yapılmasının sebebi budur. Ana sistemler sağlam

TEDAVİLER;
Lokal anestezi ile cok ufak dikiş gerektirmeyen kesilerle yuzeyel varisler cıkarılır. Bu yontem ana yuzeyel toplar damarlarında varis bulunmayan, sadece yan dal varisleri olan hastalarda uygulanır.
Skleroterapi
Bu tedavinin esası varislerin icine enjektorle gereken miktarlarda damarları kurutan ilac verilerek, toplar damarlarda reaksiyona ve tıkanmaya neden olmaktır. Birden fazla seans ve tedavi sonrası bacakların en az 2-3 hafta suresince bandajlanması gerekmektedir. Kurutulan toplar damarların uzerindeki deride renk değişikliği ortaya cıkması nadir de olsa gozukebilir.
Deri Lazeri
Cok ufak deri ici akrep venlerinin tedavisinde iyi sonuc verebilir. Deri lazeri (3a) damar ultrasonu yapılmadan uygulanmamalıdır. Eğer akrep venlerinin altında buyuk besleyici damarlar varsa ki bunlar ultrasonla gorulebilir, lazer tedavisinden once, sklerozan madde enjeksiyonu tedavide ki başarı oranını arttıracaktır. Ozel deri soğutma sistemleri işlemin ağrısız gecmesini sağlayarak deride ortaya cıkacak komplikasyonları da azaltır (3b)
Modern Acık Cerrahi
Geleneksel stripping ameliyatı, sonucları iyi olmakla beraber, toplar damarın cıkarılması sırasında uygulanan teknik nedeniyle etraf dokulara oldukca hasar veren bir işlemdir. Son yıllarda tarafımızdan geliştirilen yeniliklerle acık cerrahi cok farklı uygulanmaya başlamıştır. Ameliyattan once uygulanan damar ultrasonu ile varis kaynağı olan toplar damarlar işaretlenmekte, bu sayede ameliyat planı cok guvenilir şekilde yapılabilmekte ve uygulanacak kesiler gorunmeyecek kadar cok ufak olabilmektedir. Kasığa yapılan 2 cm lik kesi ve diz altına yapılan 2 mm lik iz bırakmayan ufak deliklerden varis kaynağı olan toplar damarlar cıkarılabilmektedir. Cıkarılma işleminde cok az travma yapan bir teknik uygulanmakta ve varis damarları kansız ortamda ozel bir balon kullanılarak cıkarılmaktadır. İşlem derin olmayan genel anestezi altında uygulanmakta ve hasta aynı endovenoz lazer veya radyofrekans tedavilerinde olduğu gibi aynı gun taburcu olmaktadır. Hastaya ameliyat sırasında ozel bir varis corabı giydirilmekte ve bu corap uzerine bir gun tutulan bandaj yapılmaktadır. Hasta varis corabını 1-2 hafta kullanmakta ve gunluk yaşantısına ameliyat gunu donebilmektedir. Ameliyat sonrası gunluk yaşantıda herhangi bir kısıtlama getirilmemektedir. Ameliyat sonrası ağrı ve deride gecici olabilecek renk değişiklikleri bu şekilde uygulanan acık cerrahi ile endovenoz ablasyon yontemlerine gore cok daha az olmakta ve endovenoz lazer sonrası olabilecek nuks ihtimali de ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle son yıllarda bir cok hastada tekrar acık cerrahiyi tercih etmeye başladık.
Endovenoz Radyofrekans Ablasyonu
Modern cerrahi yontemlerinden biri olan radyofrekans ablasyonu işlem ve takip prensibi olarak lazer ablasyonuna benzemektedir. Farklı bir kateter (şekil 5a) kullanılarak damar radyofrekans enerjisi verilerek kurutulur (şekil 5b,c,d). Basit anestezi altında yapılır ve işlem sırasında deriyi korumak icin lokal anestezi kullanılır. Cok buyuk caplı varislerde kullanılmaz. Sonucları endovenoz lazer kadar iyidir.
Varis Corabı
Varisleri ortadan kaldırmaz ancak devamlı ve uygun corap kullanımı ile hastadaki varislerin daha kotu hal alması buyuk olcude engellenebilmektedir. Eğer hasta devamlı varis corabı kullanamayacaksa, mevcut varislerden kozmetik acıdan tamamen kurtulmak istiyorsa veya varislere bağlı ayak yarası gibi komplikasyonlar gelişmiş ise aşağıda bahsedilen girişimlerden birinin secimine gidilebilir.
Endovenoz Lazer Ablasyonu
Son yıllarda geliştirilen bu yontemin prensibi ozel lazer kateterinin milimetrik bir kesiyle (şekil 4a) veya hic kesi yapılmadan direkt ponksiyonla ana yuzeyel toplar damarın icine ultrason yardımıyla sokulması ve geriye cekme sırasında (şekil 4b,c,d) lazer enerjisi verilerek ana yuzeyel toplar damarın tıkanması veya kuruması esasına dayanır.

Basit anestezi altında ameliyat şartları altında yapılan bu modern teknikle yuzeyel toplar damar sokulup atılmaz ve kendi yatağında yani yerinde bırakılmak sureti ile kapatılır. Bu sayede kanın kasıktan aşağıya doğru geri kacarak akması durur ve dolayısıyla varisten kaynaklanan rahatsızlıklar ortadan kalkar.

Ameliyat sonrası gecici olan ağrı ve deride renk değişiklikleri sıklıkla gorulur. Kozmetik acıdan tatminkar sonuc verir. Az da olsa lazerle tıkanması sağlanan toplar damarın zamanla tekrar acılarak problem yaratma riski mevcuttur. Son yıllarda geliştirdiğimiz acık cerrahi yontemi de en az endovenoz lazer ameliyatı kadar iyi kozmetik sonuc vermektedir.
Tedavi Sonrası
Hastanede kalış suresi
Skleroterapi veya deri lazeri uygulanan hastalar 30-60 dakikalık işlem sonrası normal aktivitelerine devam ederler. Ameliyat olan hastalar ameliyattan 3-4 saat sonra taburcu olurlar.
Erken donemde kontrol
Skleroterapi veya deri lazeri olan hastalar 2-3 hafta sonra kontrol edilirler. Ameliyat olan hastalar 1 ay sonra damar ultrasonu ile kontrol edilirler.
Gunluk yaşama donuş
Skleroterapi veya deri lazeri olan hastalar seans sonrası, ameliyat olan hastalar aynı gun, gunluk yaşantılarına donerler.
Gec donem kontrol
Her turlu tedaviden 1 yıl sonra hastaların klinik ve gerekirse damar ultrasonu ile kontrolleri yapılır.
Kayıt ve arşiv
Her turlu tedaviden 1 yıl sonra hastaların klinik ve gerekirse damar ultrasonu ile kontrolleri yapılır.
Varisler neden bacaklarda gorulur?
Ayakta dururken kanın bacaklardan kalbe pompalanması sırasında yercekiminin yenilmesi gerekir. Yercekiminden dolayı toplardamarlar uzerine olan basınc kollara gore yuksektir. Toplardamarların icindeki kapaklar bu basınca dayanamayıp yetmez hale gelince varisler oluşmaya başlar.
Varislerin goruntuleri farklı mıdır?
Varis hastalığı temelde bacaktaki iki yuzeyel toplar damar sisteminde gorulmektedir. Bunlardan biri bacağın ic kısmında diğeri diz arkasında baldırdadır.

Her iki yuzeyel damarın bir ana dalı, yan dalları ve yan dalların deri icinde bağlantılı olduğu kılcal damarlar vardır. Varis hastalığı yuzeyel toplardamarların tum veya bir bolumunu tutabilir. Dışarıdan gozle gorunen bir varisin nedeni olan ve gozle gorunmeyen damarların varisi ancak damar ultrasonu ile belirlenir.

Deri icinde gorunen genişlemiş kılcal damarlara akrep damarları denir. Bu akrep damarlarının altında gozle gorunmeyen damarlarda varis olabilir. Bu hastalarda sadece akrep damarlarının tedavisi iyi sonuc vermez.. Deri altında gorunen ufak varislere yan dal varisleri denir. Ana dal varisleri ise diz altı veya ustunde cok genişlemiş kabarık damarlar olarak gorunurler. Her hastada gorunuş ve altta yatan neden farklı olabilir.
Varisler ne şikayete neden olur?
Varisi olan bir cok hastanın temel sorunu kozmetiktir, yani hoşa gitmeyen goruntulerdir. Diğer şikayetler arasında ozellikle akşama doğru ortaya cıkan bacaklarda dolgunluk hissi, yanmalar ve ayak bilekleri civarında artan şişme vardır.

Sadece cok az hastada varisler bacakta bilek civarında renk değişikliklerine ve zor iyileşen yara acılmasına neden olabilir. Bu durumun tedavisi ciddi emek ve sabır gerektiren oldukca uzun sureli bir surectir. Temel amac varise bağlı bu tip gec problemlerin oluşumunu engellemeye yonelik olmalıdır.
Varisin tanısı nasıl konur?
Klinik tanısı basittir. Fakat tedavisinin planlanması icin tecrubeli ellerde damar ultrasonu yapılması mutlak gerekir. Bu sayede hangi toplar damarların yetmez olduğu tespit edilir.. Boylece tedavi icin hangi yontemin uygun olacağına guvenilir bir şekilde karar verilebilir. Aşağıda bahsedilecek yeni tedavi yontemleri sadece ameliyat oncesi değil ameliyat sırasında da ultrason uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
Akrep (kılcal) varisleri olanlara damar ultrasonu yapılmalıdır?
Evet. Akrep venlerinin altında yatan neden dışardan gorunmeyen varisler olabilir ve bunların tedavisi yapılmadan akrep damarlarına tedavi uygulanmamalıdır.
Varis damarlarının faydalı bir fonksiyonu var mıdır?
Buyuk coğunlukta bu hastalıklı damarların bir faydası yoktur. Tam tersine zararı vardır ve cıkarılmaları şikayetleri ortadan kaldırır. Cok nadiren eğer derin damarlarda daha once pıhtı oluşmuşsa ve bu damarlar halen tıkalıysa yuzeyel damarların cıkarılması zarar verebilir.
Varislerin cıkması veya ilerlemesi onlenebilir mi?
Ortaya cıkması onlenemez fakat yurume, ayakta uzun zaman kalmaktan sakınmak ve gun boyu duzenli uygun varis corabı kullanmak ilerlemesini bir olcuye kadar engelleyebilir.
Varisin tedavisi nasıl yapılır?
Varisin tedavisi varisin derecesine, tipine, hastanın şikayetine, isteğine ve ultrason bulgularına bağlı olarak ciddi değişiklikler gosterir. Her hastaya uyabilecek tek bir yontem yoktur.
Tedavi yontemleri nelerdir?
Damar ici lazer veya radyofrekansla ana varislerin kurutulması ( endovenoz lazer ablasyonu ve endovenoz radyofrekansla kapatma); iğne tedavisi ; acık cerrahi ile yuzeyel damarların cıkarılması (stripping) ; basit cerrahi ile bağlama ve damar ici kopuk; ufak varislerin cerrahi ile cıkarılması (pake ekzisyonları); deri ici lazer tedavisi.
Varis corabı etkilimidir?
Varisleri ortadan kaldırmaz ancak devamlı ve uygun corap kullanımı ile hastadaki varislerin daha kotu hal alması buyuk olcude engellenebilmektedir. Eğer hasta devamlı varis corabı kullanamayacaksa, mevcut varislerden kozmetik acıdan tamamen kurtulmak istiyorsa veya varislere bağlı ayak yarası gibi komplikasyonlar gelişmiş ise diğer tedavi yontemlerinden biri veya bir kacının secimine gidilebili
UZM.DR.HAKAN ERGUN
-------------------------------------


[h=2]İstanbul Kalp Damar Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]