Varikosel, testislere ait toplar damarlarda (venler) varis oluşumudur. Varis oluşumu genellikle sıvı basıncının daha yuksek olduğu bacaklarda ve vucudun alt kısımlarında gorulur. Varikosel hastalığı, testis toplar damarları icerisindeki sıvı basıncının artması ile ortaya cıkan değişikliklerdir (Şekil 1). Hicbir yakınması olmayan erkekler rastgele muayene edilse bu kişilerin yaklaşık %10-15’inde yakınmaya neden olmayan varikosel tespit edilir.
Normalde testisler vucuttan 2 derece daha soğuk bir ortam olan skrotum (torbaların) icinde muhafaza edilirler. Varikosel durumunda atardamarla gelen 37 derecedeki kan genişlemiş toplardamarlarda birikerek testilerde ısı artışına neden olabilir. Bu da erkeklerin onemli bir kısmında sperm uretimi ve kalitesinde azalmaya veya ağrıya neden olabilir.
Varikoselin varlığı cocuk sahibi olunmasında bir risk faktorudur. Cocuk sahibi olupta varikoseli olan bircok kişi olmasına rağmen cocuk sahibi olamayan erkeklerin buyuk coğunluğunda varikosel vardır.
Varikosel erkeğe bağlı infertilitenin (cocuk sahibi olamama) en sık gorulen nedeni olmakla birlikte en etkin tedavi edilebilenidir. İnfertil erkeklerin yuzde 30-40’ında varikosel saptanır.
Neden her erkekte varikosel yok?
Normal testis venlerinde kanın geriye basınc yapmasını engelleyen ozel kapakcıklar vardır. Bu kapakcıklar kanın tek bir yone -kalbe doğru- hareket etmesini sağlarlar. Kapakcıkların bozulması ya da zayıflaması damar ici basıncın geriye doğru artmasına ve kan gollenmesine yol acar. Belli bir noktadan itibaren damarlar genişler ve varis oluşur. İki testisten gelen damarların farklı anatomik seyirlerine bağlı olarak varikosel sıklıkla sol tarafta olur. Nadiren sağ testiste de gorulebilir. Bircok teori olmasına karşın, varikoselin nasıl ve neden spermlerin bozulmasına yol actığı henuz tam olarak acıklanamamaktadır. Ancak varikoselin cerrahi tedavisini takiben sperm uretiminde sıklıkla duzelme olur.
Varikoselin testis damarları icinde yarattığı basınc ağrı meydana getirir. Tipik varikosel ağrısı testiste hafif derecede, surekli bir sancı veya ağırlık hissi biciminde tarif edilebilir. Ağrı yatar durumda bir miktar azalır. Ağrı genellikle uzun sure ayakta durulduğunda ve nadiren de sabahları olur.
Varikosel Tanısı:
Varikosel, uroloji muayenesi sırasında genişlemiş damarların testis etrafında ele gelmesi ile ilk olarak saptanabileceği gibi kimi zaman erkekler yumurta cevresinde şişlik veya ağrı yakınmalarıyla başvurabilir. Bazen varikosel cok hafif derecede veya şupheli olduğunda ultrasonografi yontemi ile tanı konabilir.
Eğer varikosel saptanırsa meni tahlili (spermiogram) ile sperm uretiminde bozulma olup olmadığı araştırılır. Varikosel nedeniyle sperm uretimi zarar gormuş ise bu tahlilde sperm sayısında azalma, hareket ve yapısında bozulma gorulebilir.
Eğer varikosel varsa ve sperm uretiminde bozulma saptanırsa genellikle ameliyat onerilir. Bu ameliyat anestezi ile yapılır. Sol veya sağ alt karın duzeyinde yapılan bir kesi ile genişlemiş toplar damarlar (venler) bulunarak testisin atar damarı (arter) ve sperm kanalından ayrılır. Bu genişlemiş damarlar bağlanarak kesilir. Ameliyat sonrasında hasta aynı gun evine gidebilir ya da bir gece yatabilir. Normal sosyal aktivitelerine bir hafta icerisinde geri donebilir. Yeni sperm uretiminin meni tahlili sonuclarına yansıması en az 3 aylık bir zaman gerektirir. Bu nedenle ameliyat sonrası spermiogram kontrolu genellikle altıncı aydan once yapılmaz.
Varikosele bağlı cocuk sahibi olmayan erkeklerin %80’ininde varikosel ameliyatından sonra sperm kalitesi ve sayısında duzelme meydana gelir, ancak bunların yaklaşık yarısının eşlerinde gebelik oluşur. Varikosel kalıcı hasar oluşturmuşsa ameliyat sonrasında da sperm sayı ve kalitesinde duzelme olmaz. Hangi durumda duzelme olup hangisinde olmayacağını belirleyecek bir test ne yazık ki yoktur. Ameliyat oncesi sperm sayısı nispeten yuksek (10-20 milyon/ml) olan erkeklerin eşlerinde başarılı gebelik oranı daha yuksektir. Yuksek başarı oranı nedeniyle varikosel ameliyatı, erkeklere yonelik infertilite tedavileri arasındaki en etkili yontemdir.
Eğer varikosele bağlı ağrı yakınmaları fazla değilse coğunlukla testislerin desteklendiği daha sıkı ic camaşırlar (slip, suspansuar tip) kullanılması onerilir. Ağrıyı gecirmek uzere basit ağrı kesiciler kullanılabilir. Eğer ağrı kalıcı ve şiddetli ise ameliyat gerekli olabilir. Varikosel ameliyatı sonrasında ağrı yakınmaları coğunlukla kaybolur veya hafifler, ancak bazen tam olarak gecmeyebilir.
Varikosel neden tekrar eder?
Ameliyat eğer 1 nolu kesiden yapılırsa “kremasterik venler” bağlanamaz ve buradaki damarlar dahada genişleyerek nukse yol acar. Bu nedenle 2 noda gorulduğu kesinin yapılmasıyla hem testikular hemde kremasterik venler bağlanır ve risk ortadan kaldırılır.
Ayrıca, ameliyat sonrasında ağırlık kaldıran yada kaslarını geliştirmek icin zorlu egsersiz yapan kişilerde tekrar etme olasılığı yuksektir.
Muayenede Varikosel tespit edildi ancak meni tahlilim normal olarak rapor edildi. Bundan sonra kontrol edilmem gerekirmi?
Yılda bir meni tahlili yapılarak kontrole devam edilmesi gerekir. Cunku varikoselin ne zaman sperm sayısında azalma, hareket ve yapısında bozulmaya neden olacağını bilmiyoruz. Aradan gecen surede cocuk sahibi olunursa kontrole yine gerek yoktur.
Varikoselim var 2 cocuğum var, şikayetim yok. Bundan sonra kontrole gerek var mı?
Hayır yok

[h=2]Bursa Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]