Hic duşundunuz mu? Acaba insan sağlığı ve guvenliği icin vardiyalı olarak calışan polis memuru, itfaiyeci, sağlık personeli vb ne kadar sağlıklı besleniyor, neler tuketiyor… Herkes sıcacık yuvasında, ailesi ve sevdikleriyle birlikte yemek yerken, vardiyalı calışmayı gerektiren meslek gruplarına mensup calışanlar mesai arkadaşları ile nerede ve kim bilir neler tuketiyor? İşte bu makale ile vardiyalı olarak calışanlara yonelik beslenme onerileri sunulmakta.
Genelde 3 ana, bazen ilave olarak 1 – 2 de ara oğunde tuketilen besinler, beslenme duzeninin tamamen değiştiği vardiyalı calışma durumunda 2 oğune sıkıştırılmaktadır. İşin en kotu tarafı; beslenmenin aclığı bastırmak, karın doyurmak hatta canın istediği besinleri tuketmek şeklinde gorulmesidir. Halbuki vucudun ihtiyac duyduğu 50'ye yakın turde besin oğesi vardır ve bunların sağlıklı besinler ile belirli oranlarda vucuda alınması gerekmektedir. O nedenle hangi koşulda olunursa olunsun her zaman icin sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmeye ozen gosterilmelidir.
Gun boyu uyuyan kişi, gece yarısı uyandıktan sonra yemek yemek yerine; su, sut, cay, kahve, taze sıkılmış meyve suyu, bitki veya meyve cayı gibi iceceklerin yanında, yumurta, peynir, zeytin, esmer ekmek gibi alternatiflerden oluşan klasik bir kahvaltı yapabilir. Eğer zaman problemi yaşıyorsa sut ve kahvaltılık gevrek karışımı tuketebilir, ekmek arasına sandvic veya tost hazırlayabilir.
Herkesin uykuda olduğu gecenin ilerleyen saatleri, vardiyalı olarak calışanlar icin gunun en aktif saatleri niteliğindedir. O nedenle oğle yemeği niyetine etli bir ana yemek ya da kurubaklagil yemeği, yanına pilav, makarna, esmer ekmek gibi tahıl, salata veya meyve gibi lif oranı yuksek alternatiflerden oluşan bir yemeğin tercih edilmesi sağlıklı bir secim olacaktır.
Sabah karşı yenilecek “sozde akşam yemeği” sonrası eve donulerek uyunacağı duşunulerek aşırı besin alımından kacınılmalı, mumkunse 1 kase corba ile başlayarak 3 – 5 dakika kadar yemeğe ara verilmeli, ardından ana yemeğe devam edilmelidir. Yemekte etli veya etsiz sebze yemeği, esmer ekmek, yoğurt, ayran veya cacık gibi sut urunu şeklinde alternatiflerden oluşan bir yemeğin sindirimi de daha kolay olacaktır.
Hatta ana yemeklerde hem az hem de yavaş yenilmesi adına ana yemeklerden 2 – 3 saat sonra meyve, sut, kepekli biskuvi, peynir ve esmer ekmek gibi kucuk ara oğunler alınması faydalı olacaktır. Boylelikle kan şekerindeki duşuşler de onlenebilir; iş verimi olumlu yonde artırılabilir ve olası iş kazası riskleri azaltılabilir.
Diğer bir onemli konu ise, fiziksel aktivitenin artırılmasıdır. Genel anlamda masa başında oturarak calışan vardiyalı calışanlar gunun buyuk bir kısmını hareketsiz bir şekilde gecirmektedir. Uyku duzeninin ve oğun saatlerinin tamamen değişmesi de buna eklenince kilo alınması kacınılmaz bir hale gelmektedir. Buradan hareketle kişi gunluk yağ ve rafine şeker alımını gozden gecirmelidir. Ornek olarak, uyarıcı etkisi bulunduğu icin uyumamak adına sabaha kadar aralıklarla icilen cay ve kahve gibi iceceklerin icerisine tat vermesi adına şeker yerine yapay tatlandırıcıların eklenmesi, yemeklerin yağlı sularına ekmek bandırılmaması, kızartma işlemlerinden uzak durulması vb faydalı olacaktır. Ote yandan lifli (posalı) besinlerin tuketimine ağırlık verilmesi sindirim acısından buyuk onem taşır. Bu nedenle haftada 1 – 2 kere kurubaklagil yemeği yenilmesi, pirinc yerine bulgur, beyaz ekmek yerine esmer ekmek tercih edilmesi, her gun bol bol sebze – meyve tuketilmesi sayısız yarar sağlar.
Beslenme sadece fizyolojik bir olay gibi algılanmamalı, bunun sosyolojik ve psikolojik bir boyutunun da olduğu unutulmamalıdır. Nasıl Turk insanı neşeden de kederden de icki iciyorsa, aynı şekilde bu gibi durumlar kişinin beslenmesine de yansımaktadır. Başkalarına eşlik etmek yerine, kişinin kendisine ve diğer kişilere “hayır” diyebildiğini gormesi, ozguveninin yukselmesine yardımcı olacaktır. O nedenle kişi cok secici davranarak yediğine gercekten değecek olan besinleri secmeli, yeri geldiğinde zararlı besinleri reddetme alışkanlığı kazanmalıdır. İlave olarak kısa mesafelerde taşıt kullanılmaması, gidilecek yerden 2 durak once inilmesi, alışverişe tok karına cıkılması, kucuk tabakların tercih edilmesi, tabağa fazla yemek alınmaması, her lokmadan sonra catal ve kaşığın elden bırakılması gibi yaşam tarzı değişiklikleri de hayata gecirilmelidir.


[h=2]Muğla Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]