Fyodor Dostoyevski, 11 Kasım 1821'de Petersburg'da dunyaya geldi. Unlu yazarın bugun 201'inci doğum yılı. Kutlu olsun... Rus ve dunya edebiyatının tartışmasız en onemli ve buyuk romancılarından olan Dostoyevski, pek cok roman yazdı. Romanları dunyanın hemen hemen butun dillerine cevrildi. İyi ki doğdun Dostoyevski... Yazarın hayatından kesitler... Yazarın babası bir ordu cerrahı, annesi bir tuccarın kızıydı. Annesinin yardımıyla evde başladığı eğitimini ozel bir okulda surdurdu. Babası sert ve acımasızdı. Annesinin koruyucu tavırlarına sığınıyordu. Annesini 15 yaşında kaybetti. 1837′de girdiği Petersburg Askeri Muhendis Okulu ’nu bitirdi. Oğrencilik yıllarını Rus ve Avrupa edebiyatının onde gelen yazarlarının eserlerini okuyarak gecirdi. Kısa bir sure askerlik yaptıktan sonra ayrılıp edebiyatla uğraşmaya başladı. Topraklarında calışan koyluler tarafından oldurulen babasından az bir miraz kalmıştı. İlk romanı İnsancıklar'ı 1846′da yazdı. 1954′te basılan bu roman, ilk Rus toplumsal romanı sayılır. Bu eserin basılmasından sonra unlendi. 1846′da yazdığı ikinci romanı Oteki yeterli ilgiyi gormedi. Unu giderek kayboldu... 1951 tarihli Ev Sahibesi, 1848′de yazdığı Beyaz Geceler ile Yufka Yurekli romanları da ilgi gormedi. 1849′da yazdığı Netocka Nezvanova romanı da beklenen başarıyı getirmedi. Politikayla ilgililenmeye başladı, genc liberallere katıldı. Car 1. Aleksandr ’ın guvenlik gucleri tarafından, "Devleti yıkmaya calıştığı" suclamasıyla arkadaşlarıyla birlikte tutuklandı. İdama mahkum edildiler. Kendisinin kurşuna dizilmesi hazırlıklarını izlemek onda derin etkiler bıraktı. İdamdan son anda vazgecildi, Sibirya ’da 4 yıl ağır hapse ve 4 yıl askerlik yapmaya mahkum edildi. Sibirya ’daki cezaevi gunlerinde birlikte yaşadığı mahkumları gozlemleyerek Rus halkını daha yakından tanıma fırsatı buldu. Ancak zor koşullar nedeniyle sara nobetleri gecirmeye başladı. Bu rahatsızlığın etkileri de bircok eserine yansıdı. 1854′te cezaevinden cıkıp askerliğe başladı. Subaylığa kadar yukseldi. 1857′de dul bir kadınla evlendi. Bu evlilik maddi sorunlarını artırdı. Tekrar yazmaya karar verdi. Askerlik cezasının da bitmesi uzerine Petesburg ’a dondu. Yeni Car 2. Aleksandr ’ı destekledi. Kardeşi Mihail ile birlikte “Vremya” adlı bir dergi cıkardı. Bu dergi ve dergide yayınlanan romanları yeniden tanınmasını ve eski ununu kazanmasını sağladı. 1862′de Fransa, İngiltere ve İtalya ’yı kapsayan bir yurtdışı gezisi yaptı. Aynı yıl dergi kapatıldı. Dostoyevski, Almanya ’nın Wiesbaden kentine gitti. Burada kumara başladı. Epoha isminde yeni bir dergi cıkardı. 1864′te eşini ve kardeşi Mihail ’i kaybetti. Borca battı. Kurtulmak icin Avrupa ’ya kactı. Wiesbaden ’de kumarda butun parasını kaybetti. Yayıncısından borc alıp 1865′te Rusya ’ya dondu. 1867′de steno ile romanlarının yazımında kendisine yardım eden Anna Snitkina ile evlendi. Bir kere daha borca boğulduğu icin yeni eşiyle yine yurt dışına cıktı. Yoksulluk ve para peşinde ulke ulke dolaştı. Ama romanlarını yazmayı da surdurdu. Bir kere daha yayıncısının desteğiyle Petesburga ’a dondu. Yazar, kumar borcunu odemek icin 20 gunde Kumarbaz kitabını yazdı. Buradan gelen telif haklarıyla kumar borcunu odemiş oldu. Tutucu bir haftalık dergi olan Grajdanin'in başına gecti. 1 yıl sonra bıraktı. Bu donemde eksi itibarını ve ununu tekrar kazandı. En buyuk romanı “Karamozof Kardeşleri” yazmaya 1879′da başladı. 1880′de şair Aleksander Puşkin‘in olum toreninde konuşmayı o yaptı. Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi ’nin edebiyat bolumune secildi. Yaşamının son doneminde Petersburg yakınlarında kucuk bir kasaba olan Staraya Russa ’da yaşadı. 9 Şubat 1881′de burada yaşamını yitirdi. Gunumuzde de en cok okunan yazarlar arasında yer alır. Eserlerinde iki dunya savaşı arasında yaşayan bir kuşağı rahatsız eden ahlaksal, dinsel, siyasal konuları etkileyici bir dil ve ustalıkla dile getirdi. Gozlemlerinin keskinliği, ayrıntılara verdiği onem, karmakarışık yaşamından cıkardığı sağlam karakterleri ve roman kurgulamadaki ustalığıyla Avrupa ’da ve ulkesinde kendisinden sonra gelen hemen tum yazarlar uzerinde etkili oldu. Batılı ulkelerin edebiyat ve duşun yaşamında onemli bir rol oynadı. Varoluşculuk akımının temel kaynaklarından biri sayılır. Ergul Tosun Kitap sayfası icin iletişim: [email protected]