Vajinismus Nedir, Cozumu Var mıdır?
Vajinismus vajina kaslarının bir bolumunun istem dışı olarak kasılması ve bunun sonucunda cinsel ilişkinin gercekleşememesi ya da cok ağrılı ve sancılı bir şekilde gercekleşebilmesi durumudur. Cinsel hayatın başlaması ile birlikte ilk cinsel deneyim esnasında bu sorun oluşur. Buna primer vajinismus diyoruz. Cinsel hayatları onceden normal olan ciftlerde de bu sorun daha sonra ortaya cıkabilmektedir.Bu da sekonder vajinismus olarak isimlendirilir.
Eğer jinekolog muayenelerinde fiziksel bir sorun tespit edilememişse sorunun psikolojik demektir. Vajinismus sorunu yaşayan kadınların %90’ında sorunun psikolojik kaynaklı olduğunu goruyoruz.
Kasılmalar istemsiz ancak nedensiz değildir. Bu nedeni ya da nedenleri cok iyi anlamak psikoterapide en onemli aşamadır. Bu nedenleri ortadan kaldırmadan sadece davranış terapileriyle sorunu aşmak cok zordur.( Davranış terapileri kadın cinsel organının kademe kademe gevşemesini sağlamaya yonelik fiziksel uygulamaları ve egzersizleri iceren bir yontemdir)
Korku, isteksizlik ya da cinselliğin kotu, ayıp bir şey olduğuna dair inanclar uzerinde calışıp olumsuz duşunce bloklarını değiştirmek vajinismus terapisinde yapılması gereken ilk calışmalardan biridir. Bu nedenlerin ortadan kaldırılması surecinde belirli bir yol katettikten sonra davranışsal terapi yontemleri cok dikkatli olmak kaydıyla uygulanırsa sorunun aşılmasında oldukca yardımcı olur. Nedenler uzerinde calışılmadan fiziksel olarak kasılmalar uzerine odaklanmak yeni travmalara yol acabilir ve ne yazık ki ciftlerin sorunu cozumsuz olarak algılamalarına neden olur.
Korku, isteksizlik ya da cinselliğin kotu, ayıp bir şey olduğuna dair inancların kendileri bir neden gibi gozukur; ancak asıl cozulmesi gereken “neden”ler kadının korkmasına, isteksizlik duymasına ya da cinselliği olumsuz bir yaşantı olarak algılamasına neden olan nedenlerdir.
PRİMER VAJİSMUS SORUNUNUN NEDENLERİ ve COZUM YOLLARI
Vajinismus sorununu ilk cinsel deneyimlerinden itibaren yaşayan, yani primer vajinismus sorunu olan kadınlarla yaptığımız calışmalarda tipik olarak bazı ortak nedenler olduğunu goruyoruz.
İlk araştırılması gereken hususların başında, gecmişte, ozellikle cocukluk ve ergenlik donemlerinde cinsel taciz olup olmadığıdır.Cocukluklarında ya da ergenlik donemlerinde cinsel taciz yaşayan kadınların hemen hemen hepsinde cinsellikle ilgili bir sorun ortaya cıkacağını ongormek yanlış olmaz.
Diğer araştırılması gereken husus,cinsel icerikli oyun ve cinselliği merak etmeile ilgili aktivitelerin olup olmadığı ve varsa bunlardan olumsuz bir şekilde etkilenme olup olmadığıdır. Yaşıtlar arasında erkek erkeğe, kız kıza ya da erkek kız arasında olan bu tur deneyimler ergenlik doneminde de olabildiği gibi ozellikle cocukluk doneminde daha fazla olur. Bu deneyimler bir yere kadar yaşa uygundur; cinsel kimliğin oluşması ve hormonal değişimlerin olduğu bu surecte cinselliğe merak artar ve cocuklar ve ergenler arasında bu tur deneyimler yaşanır. Sorun bu deneyimlerin yaşanmasından ziyade cocuğun ya da ergenin bu deneyimleri ne şekilde kodladıkları ve bunların sonucunda travmatik olarak etkilenip etkilenmedikleridir. Cocuğun yaşı buyudukce, bu deneyimler, olmaması gereken, kotu, ayıp şeyler olarak kodlanırsa ve anlamlandırılırsa cinsellikle ilgili olumsuz tutumların ve duşuncelerin oluşması sureci başlamış olur. Buyukler tarafından fark edilip uygun bir şekilde yaklaşılmadığında bu tur deneyimlerin ileride erişkin cinselliği ile ilgili olumsuz tutumlara ve duşuncelere cok daha fazla neden olduğuna psikoterapi calışmalarında şahit oluruz. Cocuğa yaklaşım, yaptıklarının cok kotu ve ayıp, ahlaksızca olduğu gibi soylemleri de iceriyorsa etkilenme daha da fazla olur.
Vajinismus sorunu olan kadınlarda sıkca karşımıza cıkan diğer bir etken ya da neden aile icinde, okulda, arkadaşlar arasında ya da buyukler arasındaki konuşmalarda cinselliğin kotu, ayıp olduğuna dair diyaloglara şahit olmak ya da soze dokulmese bile bu tur tutumlara maruz kalmaktır.Ozellikle cinsel kimliğin yerleşmediği cocukluk doneminde bu tur durumlara maruz kalmak erişkinlikte cinsellikle ilgili sorun yaşamaya etki eder. Bu durumlara maruz kalma yaşı ne kadar kucukse etki o denli artar. Cunku ne kadar kucuksek cinsellikle ilgili o kadar az bilgiye sahibizdir ve cinsellikle ilgili duyduğumuz ve algıladığımız şeyleri o kadar fazla sahipleniriz ve kafamız o kadar fazla karışır. Cocuklukta yanlış ekilen fikirler, erişkinlikte cinsellikle ilgili sorunlu duşunce ve tutumlara sahip olmamıza yol acar. Bu durumun sonuclarından biri de vajinismus sorununun gelişmesidir.
Vajinal kaslarda kasılma sorunu olmasına rağmen ilişkiyi gercekleştirmede ısrar edilmesi durumunda aşırı olcude bir acı, ağrı ya da sancı ve beraberinde şiddetli bir korku yaşandığından bu tur deneyimler travmatik etkiye yol acar. Kasılmaya rağmen cinsel birleşme olursa travmatik etki cok daha fazla olur. Cinsel birleşme gercekleşmese dahi teşebbus edildiği icin vajinismus sorunu şiddetlenir. Dolayısıyla bu olumsuz deneyimleri de psikoterapide calışmak gerekir.
Bahsettiğim konuların dışında da vajinismus sorununun oluşmasında belirleyici olan ama daha az rastladığımız etkenler de vardır. Şunu bilmek onemli; bir kadın nedensiz yere vajinismus sorunu yaşamaz. Onemli olan husus, neden ya da nedenler neyse bunları tespit edip bu nedenler uzerinde travma modelini temel alan psikoterapi calışması yapabilmektir. calışma sonucunda bu sorun buyuk olcude ortadan kalkmaktadır.
Psikoterapide, primer vajinismusa yol acan bu etkenlerin belirlenmesi cok onemlidir; ancak esas calışmanın bu etkenlerin etkilerinin ortadan kaldırılmasına yonelik olması gerekir. Bu etkenlerin etkileri belirli yontemlerle calışıldığında kısa sure icinde azalarak ortadan kalkar ve danışan vajinal kaslardaki istemsiz kasılmaları yaşayamaz hale gelir yani istemsiz kasılma artık olmaz. Sorunun ne kadar cozumsuz kaldığı terapi surecinde onemlidir. Sorunun giderilmesine yonelik uzman yardımı alınmadıysa ya da alınsa bile sonuc alınamadıysa vajinismus sorunu devam eder. Devam ettiği sure boyunca bircok yeni sorun ortaya cıkar. Ciftler arasında duygusal uzaklaşma oluşma ihtimali cok yuksek olduğundan ilişkilerde cok ceşitli sorunlar kendini gostermeye başlar. Ciftler arasındaki etkileşime hasar veren bireysel sorunlar, yaşanan sorunu farklı boyutlara taşır; kadınlarda sucluluk ya da ofke, cinsel isteksizlikte artma, depresyon gibi sıkıntılar kendini gosterip hem kişinin kendisini hem de ilişkiyi ciddi olculerde olumsuz etkiler. Erkeklerde sucluluk, ofke, caresizlik, bıkkınlık, duygusal olarak uzaklaşma, hayal kırıklığı gibi yeni sorunlar gundeme gelir. Dolayısıyla cozumsuz kalınan sure ne kadar uzunsa vajinismus sorunu cozulduğunde dahi eşler arasında iletişim sorunları ya da erkekte cinsel isteksizlik sorunları gibi sorunlar uzerinde de durmak gerekir.
SEKONDER VAJİSMUS SORUNUNUN NEDENLERİ ve COZUM YOLLARI
Cinsel hayatları onceden normal olan kadınlarda da vajinismus sorunu daha sonra ortaya cıkabilmektedir. Bu durumda, cinsel hayatlarının başından itibaren bu sorunu yaşayan kadınlarla kıyaslandığında daha farklı nedenler ağırlıklı olarak belirleyici olur.
Yakın Donemde Yaşanmış Cinsel Taciz
Sorunun başlamasından belirli bir sure once yaşanmış bir taciz olayı vajinismus sorunun ortaya cıkmasında buyuk rol oynar. Erişkinlikte yaşanan taciz olayları cocuklukta yaşananlar kadar derin iz bırakmasa da son derece travmatik olaylardır ve tacize maruz kalan kişide genel psikolojik sorunlar oluşturur. Vajinismus ve cinsellikle ilgili diğer sorunlar depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikolojik sorunlara eşlik eder.
Cocuklukta Yaşanmış Cinsel Taciz
Bazı durumlarda, normal bir cinsel yaşantı surecinden once olmuş ya da cocuklukta yaşanan bir tacizin travmatik etkisi cinsel hayatın başlamasından aylar ya da yıllar sonra ortaya cıkabilir. Herhangi bir nedenden dolayı tetiklenen bu etki kişinin yaşadığı travmanın aktive olmasına yol acarak sonradan vajinismus oluşumuna neden olur.
Cinselliğe Zorlama
Kadın ceşitli nedenlerden dolayı cinsel birlikteliği kesinlikle istemediği halde erkeğin zorla cinsel ilişki kurması da sonradan vajinismus sorunun oluşumuna neden olur. Kadın bu durumu tecavuz gibi algılayabilir. Tecavuzun tanımında erkeğin zorla cinsel ilişki kurması vardır. Bu kişinin kadının eşi olması her ne kadar başka biri tarafından yapılan tecavuz kadar derin izler bırakmasa da yine de cok ciddi travmatik etki yaratır. Bazı erkekler bu durumun bilincinde olmayıp eşleri ile zorla ilişki kurarlar. Bu durum vajinismus sorununun ortaya cıkması sonucu ile kalmaz eşler arasında ciddi guvensizlik ve iletişim sorunları oluşur. Cinsel birleşme olmadığı halde erkeğin zorla cinsel ilişki kurmaya calışması durumunda da kadınlar travmatize olurlar.
Gonulsuz Cinsel Birliktelikler
Kadın ceşitli nedenlerden dolayı ilişki kurmaya gonulsuz olmasına rağmen ilişkiye razı olması ve bu durumun tekrarlaması halinde de kadın bu durumdan cok etkilenir ve vajinismus sorunu başlayabilir.
Ağrılı Cinsel Birliktelikler
Cinsel birleşme esnasında bir ya da birkac defa sancılı ve ağrılı cinsel birleşmenin olması vajinismusa yol acabilir. Sancılı birleşme sayısı ne kadar coksa travmatik etki de o kadar fazla olur.
Sorunlu Doğum Sureci
Uzun suren, normalin ustunde ağrı ve sancı yaşanan doğum surecleri kadını travmatize edip vajinismus sorununa yol acabilir
Kurtaj
Kurtajın, ozellikle kadında yarattığı sucluluk duygusu nedeniyle vajinada istem dışı kasılmalara yol acabildiğini goruyoruz.
Duşuk
Duşuk yapma durumunda da kadın kendini suclama eğiliminde olur. Her ne kadar duşukte bir katkısı olmasa da, kadınlar “şoyle yapsaydım, şunları yapmasaydım bu duşuk olmazdı“ şeklinde gercekdışı bir sucluluk duygusu icine girme eğilimde olurlar. Bu durum, sonrasında cinsellikle ilgili sorunlara, ozellikle de vajinismusa yol acabilir.
Aldatılma
Kadının aldatıldığını oğrenmesi ya da kuvvetle şuphe duyması durumlarında da eşler arasında yaşanan bircok sorunun yanı sıra cinsel sorunlar da ortaya cıkıyor. Vajinismus bu sorunlardan biridir.
Duygusal Uzaklaşma
Ceşitli nedenlerden dolayı eşler arasındaki duygusal yakınlığın azalması kadının vajinismus sorunu geliştirmesiyle sonuclanabiliyor.
Sorunlu Jinekolojik Muayeneler
Vajinismus sorunu, sorunlu gecen bir jinekolojik muayene ya da mudahale ve operasyon sonrasında ortaya cıkabilen bir durum olabilir. Ağrılı ve sancılı gecen bir muayene sonrasında kadın ilişki esnasında cinsel bolgesinde ağrı ya da acı yaşayacağından cok korkmaya başlayabilir. Muayene ya da operasyon ne kadar sorunlu oldu ise ve kadın benzer başka muayenelere ne kadar cok maruz kaldıysa cinsel birleşme korkunun şiddeti artar ve bu korku vajinismusa yol acabilir.
Cinsel Organda Yaşanan Fiziksel Sorunlar
Vajinada yaşanan fiziksel bir soruna rağmen bunun fark edilememesi ve bu sorun nedeniyle cinsel birleşmelerin ağrılı gecmesi neticesinde fiziksel sorun gecse bile vajinismus oluşabiliyor.
Cozum Yolu
Sekonder vajinismusta sorunun cozumu primer vajinismusla karşılaştırdığımızda genellikle daha kolay ve hızlıdır. Sekonder vajinismusa neden olan etkenler uzerinde calışılarak bu sorun ortadan kaldırılır. Sorun ortaya cıktıktan hemen sonra uzman yardımına başvurulduğu takdirde ilerleme cok hızlı olur. Sekonder vajinismusa yol acan sozunu ettiğim nedenlerin şiddeti olması ve tekrarlanma suresinin uzun olması cozume ulaşma zamanını kısmen artırır.
Yrd.Doc.Dr. Klinik Psikolog Ercument DOĞAN

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]