Vajinismus cinsel ilişki sırasında vajina alt kısım kaslarının ucte birinin kişinin kendi kontrolu dışında istem dışı kasılması ve cinsel ilişkinin ya cok ağrılı olması ya da hic gercekleşmemesi demektir. Başka bir deyişle vajinismus cocuklukta bilinc altına yerleşmiş bir takım tabular nedeniyle ilişki sırasında vucudun kendini koruma icgudusu sonucu kişinin vajen giriş kaslarını kasması ve ilişkinin mumkun olmaması durumudur. Vajinismus bir cinsel işlev bozukluğudur. Vaginismusta spazmlar tamamen istem dışı olmaktadır, bu durum vajinismuslu hastanın hatası değildir, hastaya karşı sabır ve anlayışlı olmak gerekir. Vajinismus %90 sıklıkla psikolojik bir sorundur. Vajinismusta cinsel ilişkiye girmede isteksizlik yoktur; cinsel ilişki isteği ve vajinal ıslanma mevcuttur fakat istense de ilişki başarılamaz.
Vajinismus durumunda kişiler severek ve isteyerek girdikleri cinsel ilişki sırasında vajina girişine dokunulduğu andan itibaren aniden korku, heyecan, carpıntı gibi panik atak semptomları gostererek vajinal kasları kasmakta ve tamamen bilinc altına yerleşmiş korku ve kaygılar yuzunden ilişki gercekleşememektedir. Vajinismus tedavisinde temel prensip kişilerin bu korkularının giderilmesi ve cinsellikle ilgili doğru bilgilerin tam ve eksiksiz olarak aktarılmasıdır.
Vajinismus kişiler arasında oldukca farklı seyreder. Bazı kadınlar jinekolojik muayene olabilir ama tam bir cinsel ilişkiye giremez. Bir grup kadın hicbir vajinal mudahaleyi kabul etmez.
Cinselliğin ''ayıp'' olarak değerlendirildiği aile ve toplum yapısında cinsellik surekli ertelenebilir. Birey kendi kişiliğine uygun ortamı bulana kadar cinselliğin doyurulmasına engel koyar.
Vajinismus problemi olan kişiler bu problemi en yakınlarına bile anlatmakta utanırlar; sorunu acık olarak anlatamadıkları icin cozum de bulamazlar.
Vajinismus problemi yaşayan kadınlar kızlık zarının cok kalın olduğunu ve bunun etten bir duvar teşkil ettiğini duşunurler. Oysa bu kızlık zarlarının coğu acıklığı az olan fakat normal kalınlıkta olan ve ilişkide kolay yırtılabilir yapısı olan zarlardır.
Vajinismus tedavisi cok geciktirilecek olursa erkekte kendine guvensizlik, cinsellikten soğuma,
ereksiyon problemleri, erken boşalma gibi durumlar ortaya cıkabilir.
Vaginismus Nedenleri
Vajinismus asıl nedeni cinsel kimliğin hızla oluştuğu odipus donemi olarak bilinen 3-5 yaş arasında aileden ve cevreden bilinc altına yerleşmiş cinsel birleşme ile ilgili asılsız, yanlış ve eksik bilgilerdir. Bu bilgiler omur boyu kişileri etkilemekte ve cinsel davranışına yansımaktadır. Bu nedenle tedavide ilk yapılması gereken yanlış inanc ve davranışların duzeltilmesidir.
Vajinismus nedenlerini daha ayrıntılı bir şekilde irdelenecek olursa, dinsel tutuculuk, cinsel taciz, şiddete maruz kalma ve ağrılı cinsel ilişkiye ikincil gelişen vajinismus gibi nedenler ile de sık sık karşılaşılabilir.
Cinsel ilişkinin başarılamaması, organik ve psikolojik nedenler olarak iki kısımda incelenebilir:
Yuksek kenarlı kalın ve sert kızlık zarları, doğuştan gelen himen ve vaginada bulunan yapısal anomaliler; himende septum, vajinal septum, vagina olmaması veya kısa ve kor vagina olması, vajinal enfeksiyonlar, Bartholin kistleri, ağrılı vulvar vestibulit gibi nedenler organik nedenler arasında sayılabilir ki bu nedenler cerrahi ya da medikal tedaviler ile duzeltildikten sonra ilişki rahatlıkla başarılabilir. Bu durum vajinismus olarak kabul edilmez.
Cinsellikle ilgili yanlış inanc ve tutumlar, on yargılar, ozellikle kucuk yaşta yaşanan tecavuz gibi cinsel travmaları kapsayan psikolojik nedenlerle cinsel ilişki başarılamaz, hatta imkansız hale gelir ki bu durum gercek vajinismus halidir.
Vajinismuslu Hasta Muayenesi
İlk muayenede, sadece gozlem şeklinde birkac saniye dış genital organlar değerlendirilir ve vajina kasları kasılma derecesi saptanır. Bu muayene sırasında hastanın acı ve ağrı hissetmesi asla soz konusu değildir. Bu nedenle vajinismus problemi olan kişiler rahatlıkla ve hic cekinmeden muayene olabilirler.
Muayenede vajinismuslu hastalar; buyuk ve kucuk dudaklara dokundurmayanlar, dış genital organlara dokundurup vajinaya dokundurmayanlar, parmak girişine izin verdiği halde spekulum girişine izin vermeyenler gibi ceşitli sınıflara ayrılabilir. Tedavi seansları da bu gruplara gore tespit edilir.
Vajinismuslu Hastaya Yaklaşım
Vajinismuslu hastalara yaklaşımda hasta ve eşi ile hem ayrı ayrı, hem de beraber goruşulmeli, goruşmede vajinismusun ne olduğu tedavide nasıl bir yol izleneceği, tedavinin ortalama kac seans surebileceği konularında tedavi planı oluşturulmalıdır.
-Kızlık zarını yırtılmasının acı vermediği,
-Vaginanın aslında cok geniş olduğu anlaşılır ve guvenli bir dille anlatılmalı.
-Cinsel organlar hakkında bilgilerinin yanlış ve eksik olduğu durumlar tespit edilerek gerekli aydınlatmalar yapılmalıdır. Orneğin, vajinismus riski taşıyan kadınlar penisi gozunde cok buyutur, cok acı cekeceğini ve aşırı yaralanacağını duşunur. Bu bolgeden cok kilolu bebeklerin bile doğabildiğini ve bu bolgenin cok esnek olduğunu bilmelerine rağmen cinsel ilişkiden cekinirler. Vajinismuslu hastalara cinsel ilişkinin acı vermediği, fazla kanamanın olmadığı, vaginanın parcalanmadığı, doğum olayının tehlikeli olmadığı anlatılarak cocukluktan kalan korkular yenilmeli cinsel organların yapısı ve işlevi konularında doğru bilgilendirme yapılmalıdır.
Vajinismus Tedavisi
Vajinismus tedavisi hasta odaklı olup kişilerin mevcut sorunlarının derecesine bağlı olarak ozelleştirilmelidir.
Vajinismus bir sonuctur, altında yatan gercek neden bulunmalıdır, korkular araştırılıp cozumlenmeli,bu konuda bilgi eksiklikleri ve yanlışlar duzeltilmelidir. Kolay ve ağrısız bir şekilde yapılabilen vajinismusa ozel egzersizler kişilere ev odevi olarak verilmeli ve bu egzersizleri evde seanslar halinde uygulamaları mutlaka onerilmelidir. Bu egzersizleri ciddiye almayan ve evde tekrarlamayan kişiler başarılı olamaz. Kas gevşetici, ağrı kesici kremler, antidepresanlar, alkol almak, genel anestezi altında ilişkiye zorlamak v.s. sorunu asla cozemez.
Vajinismus Tedavi Metotları
Bilişsel ve davranışcı yaklaşım: Dunyada en cok tercih edilen vajinismus tedavi yontemi bilişsel ve davranışcı yaklaşımdır. Bu metotta ayna egzersizleri, kendi vucudunu ve eşinin vucudunu tanıma egzersizleri, Kegel egzersizleri, seksuel eğitim gibi yaklaşımlarla cinsel organlar konusunda eğitim verilir. Cinsellikle ilgili korkuları gidermek icin ayrıca psikolojik tedavi gerekirse hipnoterapi yapılmalıdır.
--Seksuel anatominin kişisel keşfi ve ayna egzersizleri:Bedeni ve vajinayı tanımak icin cıplakken kendi bedenine ve vajinasına aynada bakma, sonra vajene dokunma egzersizleri ev odevi olarak verilir. Bilmediği ve korku duyduğu bolgeyi gormesi ve genital bolgeyi tanıması acısından ayna egzersizleri oldukca onemlidir. Vajinismus problemi olan kişiler ayna ile bu bolgeyi gorup tanıdıkca vucudunu keşfettikce belki de korkuları giderek hafifleyecektir. Bilindiği gibi insanlar bilmediği gizemli olaylardan daha cok korkarlar.
--Vajinismus Egzersizleri:
-Kegel egzersizleri: Vajinismuslu hastalarda cinsel ilişki sırasında istemsiz kasılmaları onlemek icin vajina kaslarının kontrolu oğretilmelidir. Pelvis kaslarının kontrolu icin Kegel egzersizleri yaptırılır. Kegel egzersizleri oğrenildikten sonra aslında omur boyu duzenli bir şekilde yapıldığı taktirde vajen kasları gucunu kaybetmeyecek ve idrar kacırma problemi de (doğumlara veya hastalıklara bağlı travmalar olmadığı taktirde) ortaya cıkmayacaktır. Bu egzersizler idrara cıktıktan ve mesaneyi boşalttıktan sonra yapılmalıdır. Bu egzersizde calıştırılan kas idrar yaparken gevşeyen, idrar yaptıktan sonra sıkışan Pubokoksigeus adı verilen kastır. Bu kas ilişki sırasında vajinismuslu hastanın kastığı ve bir turlu ilişkinin mumkun olmadığı kastır. Kegel egzersizleri, gunde 2-3 seans her defasında yaklaşık 15 kez bu kası sıkma ve gevşetme şeklinde tekrarlayarak yapılmalıdır. Sonuc yaklaşık bir ayda alınabilir. Bu egzersiz sırasında bel, karın, kalca ağrıları olursa yanlık kaslar calıştırılıyor demektir. Ayrıca orgazm ve cinsel isteksizlik sorunları olanlar icin de Kegel egzersizleri ile oldukca başarılı sonuclar alınmaktadır.
Nefes alıp-verme egzersizleri yapılması ile hasta tarafından kasların kasılıp gevşemesinin fark edilmesi sağlanmaktadır. Tum vucudu kasan-gevşeten egzersizler oğretilmelidir.
Parmak egzersizi:Parmak egzersizleri vajinismuslu kişilerin uyguladığı invivo duyarsızlaştırma (desensitizasyon) egzersizleridir. Once kucuk parmak ile başlanır, hasta aşamalı bir şekilde alıştırılır, daha sonra eşin parmağı ile de egzersize devam edilebilir. Genellikle parmak egzersizi kişileri irrite eder ve sevmez, bu egzersiz yapmak istemeyen hastalara uygulanmamalıdır. Vajina icine parmak ya da buji girdiği zaman vajina ani kasılmasını onleme egzersizleri de yapılmalıdır.
-Vaginal genişletme (dilatasyon) egzersizleri:Vajinal dilatator olan bujilerle invitro duyarsızlaştırma (desensitizasyon) egzersizleri yapılmaktadır. Bu işlemde vajinaya uygulanan bujilerin (eşi de refakat edebilir) numaraları yavaş yavaş artırılır. Bu denemeler 8-10 seans surebilir.
Genital bolge masajı:Klitoris bolgesini uyarma, bu bolgeye dokunma ve okşama kişilerde guven ve mutluluk yaratır, vajina kaslarının gevşemesini sağlar.
Vajinismus tedavisi sırasında kural olarak belli bir aşamaya gelene kadar cinsel birleşme yasaklanmalı.
Aşamalı cinsel ilişki egzersizleri: Once penisin vaginaya değdirilmesi, sonra vajinaya girmesi egzersizleri yapılmalıdır. Penis girişinin kadının kontrolu ile sağlanması da tedavinin onemli bir aşamasıdır. Cinsel ilişki sırasında hasta anksiyete duyduğu anda gevşeme egzersizleri ile nefesin nasıl duzenlenmesi gerektiği oğretilmelidir.
Vajinismus tedavisinde ozet olarak;
İlk goruşme
uyarsızlaştırma tedavisi: genel oyku, eşiyle ilişkinin detayları, başka bir psikiyatrik rahatsızlık saptanırsa once onun tedavisi, cinsellikle ilgili yaklaşımın geliştirilmesi gibi konularda eğitim verilmelidir. Bu tedavi sonuclanana kadar cinsel ilişki denememeleri konusunda soz alınmalıdır.İkinci goruşme: Cinsel organ ve cinsellikle ilgili, genital bolge ve kızlık zarı yapısı ile ilgili ayrıntılı olarak bilgilendirme yapılmalıdır.
Kegel egzersizleri, gevşeme ve rahatlama egzersizleri
Bireysel olarak veya eşi ile birlikte aşamalı parmak egzersizleri
Dokunma egzersizleri (sensitive focus)
Vajinismuslu hastalarda hipnoz tedavisi(hipnoterapi) nispeten yeni tedavi yontemleri icinde yer almaktadır. Hipnoterapi cocukluk cağından beri bilincaltına yerleşen korkuları ortaya cıkararak kişiye bazı telkinler vermek suretiyle rahatlık sağladığından vajinismuslu hastalarda olumlu etkiler yaratmaktadır. Hipnoterapi, olumsuz inanc ve duşunceleri silerken kişinin hayatındaki başarıları gormeyi, olumlu ozellikleri one cıkarmayı sağlar. Genellikle hipnoterapi ile kişiler ortalama 3-4 seansta rahatlamakla beraber, bazen 10-15 seans hipnoterapi gerekebilir.
Kas gevşetici, ağrı kesici ilacların, lokal uyuşturucu kremlerin, alkol almanın, kızlık zarı cerrahisinin, anestezi altında ilişki gercekleştirme gibi metotların vajinismus tedavisinde yeri yoktur. Vajinismuslu hastalarda sorun kızlık zarında değildir, sorun hastanın bilinc duzeyindedir. Kızlık zarına mudahale edilerek vajinismus sorunu cozumlenemez.
Not:Tedavi seanslar yaklaşık bir saattir. Tedavi ortalama bir hafta surebilir. Tedaviler art arda yapılabileceği gibi haftada bir kez de yapılabilir. Hastalar tedavileri boyunca şuphede kaldıkları ve oğrenmek istedikleri konular hakkında telefon ve mail atarak sorular sorabildikleri taktirde, tedaviyi daha kolay benimseyecek ve sonuca daha konforlu ulaşabileceklerdir.
[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]