TUP BEBEK TEDAVİSİ
1-Bebek sahibi olmak isteyen ciftler ne yapmalı?
Bebek sahibi olmak isteyen ciftlerin niyetlenmeden once bir kadın-doğum uzmanına başvurmaları gerekmektedir. Bu muayenede gebe kalmanın en uygun olduğu gunler saptanır. Gebelik oncesi bebek ve anneyi ilgilendiren bir takım tahliller yapılır. Bu tahliller sonrasında, değişik hastalıklara karşı aşılar gerekebilir. Bazı hastalıklar bulunup, bununla ilgili ilk tedaviler yapılabilir. Orneğin şeker hastalığı gibi.
Bundan sonra bizler bu ciftlere altı aylık bir zaman vermekte ve bu sure icinde kendi kendilerine gebe kalamamaları durumunda da bize başvurmalarını istemekteyiz. Bize başvurduklarında ilk olarak sperm sayımı yapılır ve anne adayının hormonal durumuna bakılır. Sonra kendisine yumurtlama takibi yapılarak yumurtlayıp yumurtlamadığı anlaşılır. Bunun sonunda yumurtlama varsa da yoksa da yumurtlamayı arttırıcı ilaclarla 3 ile 6 aya kadarlık bir tedaviye alınır.
Bunların sonunda gebelik oluşmazsa rahim rontgeni cekilir ve kanallar acıksa aşılama tedavilerine gecilebilir. Bu da olmazsa cift tup bebeğe kadar gidebilir.
2-Gunumuzde tup bebek icin uygulanan sistem nedir?
Yeniden erkeğin sperm testi yapılır. Cunku dışarıda yapılan sperm sayımlarından cok daha farklı sonuclar elde edebilmekteyiz. Kadının rahim rontgeni yoksa cekilir, hormonlarına bakılarak menopozal bir durumun olmadığı anlaşıldıktan sonra da tedaviye gecilir.
Tedavide uzun protokol ve kısa protokol denilen yontemler vardır. Değişik ilaclarla kadının yumurtalıkları uyarılır ve birden cok yumurta uretilmesi sağlanır.
3-Hangi aşamalar var?
Gelen ciftlerin once bir inceleme ve değerlendirme aşaması vardır. Burada belirttiğimiz gibi sperm sayımı, kadının rahimi durumu, yoksa kanallarının durumu rontgenle anlaşılır, hormonal durumuna bakılır, değişik alerji testleri, pıhtılaşma testleri yapılarak gebe kalıp kalmayacağı konusunda bilgi elde edilebilir.
Bundan sonra tedavi aşamasına gecmekteyiz. Bu aşamada anne adayı yaklaşık bir ay kadar değişik iğnelerle uyarılarak ve yumurtalıkları ultrasonla takip edilerek yumurta gelişimi sağlanır. Yumurtalar belli bir gelişmeye ulaştıkları zaman da onu olgunlaştıran ve catlatan bir iğne yapılır ve 36 saat sonra anestezi altında yumurtalar toplanır.
Toplanan yumurtalar 5-6 saat icinde spermlerle biraraya getirilir veya sperm tek tek her bir yumurtanın icine enjekte edilir (mikroenjeksiyon).
Bu enjekte edilen yumurtalar inkubator denilen fırınlarda 37º’de bekletilir ve genellikle uc gun icinde bu dollenmiş yumurtalar 8 hucreye kadar bolunur ve bu 8 hucreye bolunmuş embryolar anne rahmine embryo transferi denilen bir işlemle anestizisiz olarak ince bir plastik kanul yardımıyla enjekte edilir. Bundan 12 gun sonra gebelik testi bakılır. Gebe kalan anneler gebeliğin ilk uc ayına kadar yakın kontrolde tutularak cocuğun duşmesi engellenmeye calışılır. Bunun icin bir takım iğneler ve haplar verilir.
4-Bir cift ne kadar sure sonra doktorun yolunu tutmalı?
Bir karı-koca evlenip korunmaksızın ilişkide bulundukları zaman genellikle 6 ay icinde %80-85 oranında gebe kalırlar. 6 ayı gecen ciftlerin doktora başvurmaları uygundur. Burada en buyuk sorun anne yaşıdır. 40 yaşından sonra annelerin gebe kalma şansı ciddi olarak azalmaktadır. Onun icin bu yaş civarındaki kadınlara doğal yontemlerle gebelik denemesini bazen 3 ayla sınırla tutmaktayız.
5-Başarısız olunursa spesifik uygulamalar yapılıyor mu?
Mikroenjeksiyon-tup bebek yontemi gunumuzde cok ilerlemiştir. Orneğin embryo transferi oncesi embryoların zar kalınlıkları olculur ve kalın olanlara lazerle inceltme işlemi yapılabilir. Buna yardımcı yuvalama diyoruz. Yine muteakip defalar denenmesine rağmen gebe kalamayan anne adaylarında yapay rahim dediğimiz işlemi uyguluyoruz. Yani annenin rahim zarından ornek alınıp, dışarıda kulturle coğaltıldıktan sonra embryolar onunla birlikte rahime verilerek daha uyumlu şartlarda embryonun tutması sağlanmaktadır. Buna ek olarak beşinci gune kadar bekleterek blastosist transferi yapılmaktadır ki bunda da en guclu embryolar secilebilmektedir.
Embryolar anneye verilmeden once yani 8 hucre safhasındayken bir tek hucre alınıp onun da kromozomuna bakılarak kromozom bozukluğu olmadığı anlaşılanlar anneye geri verilebilir. Buna PGD işlemi diyoruz ki ozellikle 40 yaş uzeri anne adaylarında veya değişik denemelere rağmen gebe kalamamış tup bebek hastalarında faydalı bir yontemdir.
6-Tup bebek uygulamasında kadının mı yoksa erkeğin mi işi daha zor?
Maalesef pek cok konuda olduğu gibi bu konuda da kadının işi daha zordur. Cunku erkek her seferinde milyonlarca sperm uretebilmekte ama kadının yumurta uretimi ayda birle sınırlı kalmaktadır. Bunun icin şans artsın diye kadının yumurta sayısını arttırıcı işlemler uyguluyoruz. Yani kadın bir ay kadar değişik iğneler vurulmakta, sık sık kontrole gelmekte, iğnelerin etkisiyle bazen rahatsız olmaktadır. İşlemler kadına uygulandığı icin anesteziyi o almakta, embryo transferi ona yapılmakta ve transferden sonra gebelik testine kadar ki surede yine kalcadan cocuk duşmesin diye değişik iğneler yapılmaktadır.
7-Tup bebek uygulamasında nelere dikkat edilmeli?
Tup bebek herkese uygulanmamalıdır. Son yıllarda cok merkez acıldığı icin tup bebek gereken ciftlere değil gerekmeyen ciftlere de uygulanmaktadır. Hastaların sectikleri ekibin tecrubesini, başarı oranlarını, hekimlerin yetiştiği yerleri incelemeleri gereklidir. Tup bebek bir ekip işidir ve mutlaka bir ekibin bu işi yaptığından emin olunmalıdır. Merkezin goruntusu, temizliği, hastalara olan ilgisi, yakınlığı da onemlidir. Bu merkezlerde mutlaka psikolojik destek icin psikolog bulundurmalı, erkek hastalar icin deneyimli bir urolog mevcut olmalıdır.
Tup bebek pahalı bir işlemdir ve onun icin ne kadara mal olacağı hekim ve hemşireler detaylı olarak konuşmalıdır. Son zamanlarda değişik devlet kurumları da tup bebeğe katkıda bulunmaya başlamışlardır.
Prof. Dr. Teksen CAMLIBEL
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]