TUKURUK BEZLERİ
Tukuruk bezleri boğazın icinde, cevresinde, cene altı ve kulak kepcesi ile cene koşesi bolgesinde yer alırlar. Buyuk (major) tukuruk bezleri parotis, submandibular ve sublingual bezler olarak adlandırılırlar. Cift olan bu bezlerin hepsi ağzın icine tukuruk salgılarlar.
· Parotis bezi kulak onunde başlayarak yanak boyunca devam eder kanalı ust dişlerin yakınına acılır en iyi bilinen hastalığı kabakulakdır.
· Submandibular cene altında yer alır ve dil altı on bolumune salgısını bırakır.
· Sublingual dil altında yani ağız tabanında yer alır salgısını kanallar ile buraya verir.
Bu bezlere ek olarak, dudaklarda, alt cene bolgesinde (yanak mukozası) ve yaygın olarak ağız ve boğazın oteki bolgelerinde yer alan, kucuk (minor) tukuruk bezi adı verilen yuzlerce bez vardır. Tukuruk; ağzın nemlendirilmesini sağlar, sindirime yardımcı olur ve dişlerin curumesini onler.

Tukruk bezi hastalıkları:
1.Tıkanma
Tukuruk akımının tıkanması coğunlukla parotis ve submandibular bezlerde, genellikle taş oluşumuna bağlı olarak meydana gelir. Belirtiler tipik olarak yemek sırasında ortaya cıkar. Tukuruk uretimi başlar, ama tukuruğun kanallardan dışarı cıkamayışı sonucu bezin şişmesine, ağrıya ve bazen de enfeksiyona yol acar.
2.İltihap(İnfeksiyon)
Taşlar tamamen tıkayıcı olmazsa buyuk bezler yemek sırasında şişecek ve yemek sonrası bir sonraki oğune kadar kademeli olarak ineceklerdir. Enfeksiyon coğunlukla anormal olarak gollenmiş tukurukte, bezlerde daha şiddetli ağrı ve şişe sebep olacak şekilde gelişir. Yeteri kadar uzun bir sure tedavi edilemezse, bezlerde abse gelişebilir. Bazı kişilerde, buyuk tukuruk bezlerinin kanalları anormal olabilir. Bu kanallar, enfeksiyona ve tıkanmaya yol acabilir..
En sık rastlanan tukuruk bezi iltihabı, parotiste olan kabakulak'tır. En sık cocuklarda gorulmesine karşın erişkinlerde de meydana gelebilir. Bununla beraber, eğer bir erişkinin tek taraflı parotis bolgesinde şişliği varsa, bu daha cok bir tıkanma ya da tumore bağlıdır. Komşu lenf duğumlerinden tukuruk bezi enfeksiyonları da meydana gelebilir.
3.Tumorler
Tukuruk bezlerinin selim ve habis tumorleri genellikle bu bezlerin ağrısız şişmesi ile ortaya cıkarlar. Tumorler nadiren birden fazla bezi icerir ve parotis, submandibular bolge, damak, ağız tabanı, yanaklar ve dudaklarda bir buyume olarak fark edilirler. Bu buyumeler bir KBB & Baş-Boyun Cerrahisi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Buyuk tukuruk bezlerinin habis tumorleri hızlı bir şekilde buyuyebilirler, ağrılıdırlar ve yuzun tutulan tarafının tumunun ya da bir kısmının hareket kaybına neden olabilirler.
Tukuruk bezi buyumeleri aynı zamanda anlamlı derecede enflamasyona yol acan otoimmun hastalıklarda da gorulebilirler. Hastaların genellikle kuru bir ağız ve kuru gozleri vardır. Şeker hastalığı ozellikle parotis bezi buyumesine yol acabilir. Ozellikle iki taraflı tukuruk bezi buyumesi alkoliklerde de gorulur.


Tanı : Tukuruk bezlerinin hastalıklarının tanısı dikkatli bir oyku, fizik muayene ve laboratuar testlerine dayanır. Buyuk tukuruk bezlerinde bir tıkanmadan şupheleniliyor ise, ağızda tukuruk kanallarının ağızlarının anestezisi ve bir aletle tıkanmaya yol acan taşın gecmesine yardım etmek uzere kanalı genişletmek gerekli olabilir. Bu gibi alet kullanımı oncesi, diş rontgenleri kalsifiye taşların yerini gosterebilir. Tukuruk bezinde bir kitle bulunursa, Bilgisayarlı Tomografi (BT) adlı radyolojik tetkik yararlı olur. BT kitlenin tukuruk bezinin bir parcası mı yoksa bir lenf duğumu mu olduğunu gosterecektir. Coğu durumda ince iğne aspirasyonu yararlı olur. Bu testin doğruluğu yaklaşık olarak %80 ile %90 dolaylarındadır. Zorunluluk hallerinde cilt kesisi sonrası tukruk bezinden bir miktar parca cıkarılarak tanıya gidilebilir.

Tedavi:Burada ilac tedavisi ve cerrahi girişimler yer alır. Tedavi secimi sorunun iceriğine bağlıdır. Sistemik hastalıklara ( izole bir bolgeyi değil, tum vucudu ilgilendiren hastalıklar) bağlı ise altta yatan neden tedavi edilmelidir. Hastalık sureci tukuruk bezi tıkanıklılığına ve buna bağlı infeksiyonla ilişkili ise antibiyotikler kullanılır. Bazen, kanallara aletle mudahale gerekli olabilir.
Tukuruk bezinde bir kitle gelişirse, bu kitlenin ortadan kaldırılması gerekebilir. Parotis bezi bolgesindeki coğu kitle selimdir. Cerrahi gerektiği zaman, bezin icinden gecen yuz sinirine zarar vermemek icin cok dikkatli olunmalıdır. Bu bolge anatomisini iyi bilen ve mikroskop altında siniri ortaya koyarak calışan KBB & Baş-Boyun cerrahisi uzmanı yuz sinirinin korunmasını buyuk olcude sağlayacaktır. Habis tumorlerde ameliyat sonrası sıklıkla radyoterapi tavsiye edilir.

Aynı genel prensipler cenealtının, dilaltı ve boğazın ust kısmındaki kucuk tukuruk bezleri icin de gecerlidir. Selim hastalıklar en iyi şekilde tek başına cerrahi ile tedavi edilirken habis hastalıklar cerrahi ve ameliyat sonrası ışın tedavisine ihtiyac gosterirler. Bir tukuruk bezinin komşuluğundaki kitle başka bir taraftan kaynaklanan kanser nedeniyle buyuyen bir lenf duğumu ise doğal olarak başka bir tedavi planı gerekecektir. Boyle bir tedaviyi en iyi bicimde KBB&Baş-Boyun cerrahisi uzmanı duzenleyebilir.
Ozetle, tukuruk bezi hastalıkları bircok sebebe bağlıdır. Bu hastalıklar hem ilac tedavisiyle hem ameliyatla tedavi edilebilirler. Boyle bir tedavi mutlak olarak bu alanda deneyimli KBB&Baş-Boyun cerrahisi uzmanı tarafından yapılmalıdır.
www.drselcukonart.com
Prof.Dr.Selcuk Onart



[h=2]Bursa Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]