Tukenmişlik yaşıyor muyum?TUKENMİŞLİK SENDROMU ( BURN OUT SYNDROME)
Sabah yataktan kalkmak bir eziyet halini aldıysa, gune başladığınızda suratınız asıksa, tarifi mumkun olmayan bir huzursuzluk ve ic sıkıntısı yaşıyorsanız, sabah gardropun onunde boş boş durup yine en rahat kıyafeti seciyor ve işe başlamak, aynı şeyleri yapıyor olmak anlamsız gelmeye başladıysa, muhtemelen cağımızın meslek hastalığı olan tukenmişlik sendromu ( Burn out) ile karşı karşıyasınız.
Tukenmişlik sendromu nedir?
Tukenmişlik konusu uzerine yoğunlaşan psikolog Dr. C.Maslach, bu konuyu duygusal ve fiziksel bitkinlik, kişisel başarının azalması ve duyarsızlaşma gibi başlıklara ayırıyor ve kişinin bedensel, ruhsal cokkunluk yaşaması sonrasında gunluk yaşam enerjisini yitirmiş bir tavır sergilemesi olarak tanımlıyor.
Tukenmişlik sendromu nasıl gelişir?
Uzmanlar, , tukenmişliğin cok kısa bir surede ortaya cıkmadığını, haftalar aylar alan bir surec olarak dort aşamada geliştiğini soyluyor. İlk aşamada, kişi, ağır iş yuku, aşırı stres ve yoğun taleplerle olanca gucuyle baş etmeye calışıyor. Daha sonra, iş hayatı kişisel ihtiyaclarının onune geciyor. Bu aşamada, sinirlilik tahammulsuzluk, yorgunluk duygusal hassasiyet gelişiyor ve aynı iş temposunu yakalayabilmek icin daha cok enerji gerekiyor. Uykusuzluk, migren, mide ulseri nefes darlığı gibi bedensel belirtiler baş gosteriyor. Ucuncu aşamada, işe karşı duyarsızlık, ilgisizlik, kendini işe ait hissetmeme, işe karşı alaycı ve olumsuz bir tutum sergilemeye başlıyor. Bu olumsuz tavırlarla birlikte iş performansında duşme gozleniyor. Dorduncu ve son aşamada ise caresizlik, nefret ve kacınma duyguları one cıkıyor. Ruhsal ve bedensel yorgunluk artıyor, yapılacak işler gozunde buyuyor. Baş ağrısı bel omuz ağrısı cabuk yorulma, tahammulsuzluk, unutkanlık, uyku problemleri yoğunlaşıyor. Kişi dinlenmeyi, başka işlerle meşgul olarak eğlenmeyi denese bile gevşeyemiyor.
Tukenmişlik sendromu yaşayıp yaşamadığımı nasıl anlarım?
Dr.C. Maslach, tukenmişliği değerlendirmek icin geliştirdiği olcekten birkac soru orneği bulunmaktadır.
u İşimden dolayı duygusal olarak bitmiş hissediyorum.
u Sabahları uyandığımda yeni bir iş gunune başlamak icin enerjim yok, kendimi yorgun hissediyorum.
u İşe başladığım ilk gunlere gore daha ilgisizim.
u İşime hevesim azaldı.
u Yaptığım işin bir işe yaradığı konusunda emin değilim.
u Yaptığım işin onemi ve gerekliliği hakkında şuphelerim var.
Tukenmişlik sendromunun nedenleri nelerdir?
İşinizle ilgili; gorev tanımının net olmaması, yaptığınız işte insiyatif hakkının bulunmaması, sorumluluk sahasının belirsizliği, mesai saatlerinin net olarak ortaya konmaması, işyerinde rahatsız edici ilişkilerin olması; liyakatsiz calışanların olması, baskıcı tutumlar, mobbing uygulanması vs.
İşverenle iş etiği acısından anlayış farklılığı olması
İşyerinde veya ozel hayatta gerekli sosyal desteğin ve yeterli paylaşımın olmaması.
Tukenmişlik sendromu ile nasıl baş edilebilir?
Baş etme becerilerini geliştimek adına;
Kişinin onceliklerini gozden gecirmesi ve iş ile ilgili yaşadığı sorunları tanımlaması etkili bir cozum yontemidir. Bu bağlamda, iş yaşamı, aile yaşamı, sosyal yaşam gibi gunluk hayata dair bolumlerde kendisini mutlu kılacak aktivitelere zaman ayırması onerilebilir.
Kişi, yaşadığı problemlerin tanımını yaptıktan sonra cozum konusunda ( arkadaş sorunu, aile ici catışmalar, işveren ile ilgili problemler vs.) gerekli adımı atmalıdır. Belki bir sureliğine mesai saatleri icinde kısa aralar vererek devam etmelidir. İş dışındaki vakti etkin şekilde değerlendirip dinlenmelidir.
Spor ve duzenli uyku bu konuda oldukca etkin yontemlerden birisidir. Spor icin vakit bulunamazsa kısa yuruyuş fırsatları değerlendirilmelidir. Sağlıklı beslenme bir diğer onemli faktordur. Oğun atlamamaya, bol sebze ve meyve tuketmeye dikkat etmek gerekmektedir. Kan şekeri duzeninin bozulması ani yorgunlukları yahut karbonhidrat icerikli atıştırmalara neden olacaktır.
Deniz Koray Gorucu

[h=2]Adana Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]