Tukenmişlik sendromu, kronikleşmiş ve butun alanlara yayılmış bir cokuntuyu anlatır. İngilizcesi “burn out”tur, birebir cevrildiğinde “yanıp kul olmak” veya “sonuna kadar yanmak” anlamına gelir.
Tukenmişlik sendromunun insanlık tarihinin her cağında ve tum kulturlerde var olduğu sanılmaktadır. Bilimsel bir kavram olarak kullanılmaya başlandığı tarih ise 1974 yılıdır. Kavram, Alman asıllı Amerikalı psikanalist ve bilim adamı Herbert Freudenberger ve Amerikalı psikolog Christina Maslach tarafından ortaya atılmış ve kullanılmıştır. Ancak tukenmişlik sendromunun iceriği gunumuze kadar konunun uzmanları tarafından acık ve net bir şekilde tanımlanamamıştır.
Tukenmişlik herkeste farklı şekilde ortaya cıkabilir, bu nedenle semptomları ve etkileri kişiye gore cok farklı olabilir nedenleri burnout, şaşırtıcı bir şekilde, işine yeni başladığında cok daha heyecanlı ve istekli olan calışanlarda daha fazla gorulmektedir. Bu uzmanlar tarafından bu kişilerin ilk heyecanlarıyla cok fazla enerji harcayarak kısa zamanda tukendiklerine bağlanmaktadır. Bu tip calışanlar genellikle kısa zamanda cok buyuk başarılar kazanacaklarına inanır fakat zaman gectikce amaclarına ulaşamadıklarında heyecanları soner. Sonuc olarak gerceği kabullenmek ve hedeflerini duşurmek yerine hayal kırıklığına suruklenirler. Tukenmişlik sendorumunun oluşmasında oldukca etkili 3 durum dikkatleri cekmektedir:
1)Rol catışması: birbiriyle cakışan sorumluluklar taşıyan insan, oncelikler koyarak sorumluluklarını sıralamak yerine, her şeyi aynı duzeyde iyi yapmaya calışabilir. bu durumda yorgun duşer ve sonuc burnout olabilir.
2)Rol belirsizliği: calışan kendisinden iyi bir kariyer portresi cizmesinin beklendiğini bilir ama kendisine rehberlik ya da model alacağı biri olmadığından bunu nasıl başaracağından emin olamaz. Dolayısıyla faydalı olacak hicbir şeyi başaramadığı kanısına kapılabilir.
3) Aşırı yuklenme: hic kimseye hayır diyemeyerek altından kalkabileceğinden cok daha fazla sorumluluk yuklenen kişi sonuc olarak tukenme noktasına dayanabilir. Bunların dışında calışma ortamıyla ilgili bazı problemler de strese ve kişinin kendisini yaptığı işte mutsuz hissetmesine sebep olabilir. HÂtt bazı uzmanlar, tukenmişlik sendromu ile ilişkilendirilebilecek 150’den fazla belirtinin bulunduğunu belirtmektedir. Ancak bazı tukenmişlik belirtileri daha sık gorulmektedir. Hastalar kendilerini genel olarak tukenmiş, tamamen bitkin ve uzerine yerine getirebileceğinden daha fazlasının yuklenmiş olduğunu hissettiklerini, daha fazla yuk kaldıramayacaklarını belirtmektedirler. Tukenmişlik surecinin ilk belirtileri konsantrasyon bozuklukları, yorgunluk, performans duşukluğu ve uyku bozuklukları olabilir. Belirtileri şu şekilde gozlemlenebilir:
-Mesai saatlerinden sonra işle arasına mesafe koymakta surekli artan zorluklar
-Huzursuzluk ve gerilim hali
-Ofke, kucuk şeylere kızma
-Ruhsal ev zihinsel bitkinlik
-Umutsuzluğa kapılmak, beklentilere karşılık verememek
-Aşırı derecede ilgisizlik
Hangi hastada hangi semptomların ortaya cıkacağı cok farklı faktorlere bağlıdır hicbiri tukenmişliğe ozel bir belirti değildir. Ancak bu semptomlardan biri ortaya cıktığında şikÂyetlerin arkasının gelme olasılığı yukselir. Semptomlardan biri veya birkacı belirlendiğinde kişinin profesyonel yardım alması gerekir. Bu uzman kişi eğitim almış bir hekim-psikoterapist veya psikolog-psikoterapist olması yarar sağlayacaktır. Depresyon ile tukenmişlik sendromu birbirine karıştırılmamalıdır. Bu iki hastalığın birbirine benzeyen bircok tipik belirtisi vardır. Ancak umutsuzluk ve intihar duşuncesi daha cok depresyona işaret eden klasik sinyallerdir. Bu iki semptom tukenmişlik sendromuna bağlanmaz. Bundan başka, tukenmişliğin nedenleri daha cok ve oncelikle meslek ve calışma hayatı bağlamında gozlemlenir. Buna karşı depresyonun herhangi ozel bir bağlamı yoktur. Depresyon, hastanın hayatının tum alanlarını kapsayan daha geniş caplı bir hastalıktır.
Tukenmişlik sendromu icin psikoterapi hasta icin onem arz etmektedir. Uygulanacak yontem bireysel terapi, grup terapisi ve bilişsel davranışcı terapi ceşidiyle hastaya yarar sağlamak mumkundur.

[h=2]Malatya Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]