Tukenmişlik sendromu belirtileriTukenmişlik yavaş yavaş ve sinsice başlayan, ortaya cıkışı ne kadar ani de olsa surekli gelişen kronik bir olgudur. Bireyin bir gun icinde ani bir şekilde yaşadığı bir olay, yaşanılan tukenmişliğin belirtisi haline gelebilir. Tukenme durumuna gelmeden kısa bir sure once, genellikle ya bir iş ya da sınav baskısı, ya bir aile uyesinin hastalığı ya da arka arkaya gelen stres yaratıcı olaylar gibi bazı cevresel koşullara rastlanır. Bazen cok seyrek de olsa tukenmişlik herhangi bir olay olmadan, birdenbire ortaya cıkıverir. Tukenmiş kişiler genellikle, zayıf yonlerini iyi gizleyebilen, yetenekli insanlar oldukları icin coğunlukla bu durumun ilk donemlerinde iclerinde olup bitenlerin farkında bile değillerdir (Freudenberger ve Richelson, 1981; Akt: Surgevil, 2006).
Ani ofke patlamaları, surekli kızgınlık, yalnızlık ve umutsuzluk duyguları, caresizlik, engellenmişlik tukenme surecini yaşayan kişilerin en sık dile getirdikleri ifadelerdir. Tukenme belirtisi genellikle “cok başarılı” olmak icin yoğun ve dolu bir programla calışan, her calışmada kendi uzerine duşenden fazlasını yapan ve sınırlarını tanımayan kişilerde gorulur. Belirtilerin ağırlaştığı donemde bu kişiler “Etrafımdaki her şey ters, bunlara ne oluyor?” diye sorarlar. Cevap “kendilerinin tukendiği”dir (Baltaş ve Baltaş, 2008).
Tukenmişliğin belirtileri araştırıldığında, cok ceşitli belirtilerle ortaya cıktığı gorulmektedir. Tukenmişlik; fiziksel, psikolojik-duygusal ve davranışsal olmak uzere uc ayrı başlık altında incelebilir. Bu belirtiler aynı zamanda tukenmişliğin sonucları şeklinde de duşunulebilir (Cam, 1991; Baysal, 1995; Tumkaya,1996; Cam 1999; Izgar, 2003; Sılığ, 2003; Surgevil, 2006)
1. Fiziksel Belirtiler:
Tukenmişlik fiziksel olarak oncelikle, duşuk duzeyde semptomlar ile kendisini gostermektedir. Bu semptomlar; yorgunluk ve cansızlık hissi, baş ağrısı, uyuşukluk, uyku bozuklukları şeklinde sıralanmaktadır. Onlem alınmadığı takdirde devam eden surecte, soğuk algınlığı ve gripler, baş ağrıları, mide ve bağırsak ile ilgili bozukluklar, solunum yolları hastalıkları, kilo kaybı, uyuşukluk, deri şikÂyetleri, genel ağrı ve sızılar, yuksek kolesterol, koroner kalp rahatsızlığı riskinde artış gorulebilmektedir (Freudenberger, 1974; Maslach ve Jackson, 1981; Maslach ve Leiter, 1997; Cam, 1992).
2. Psikolojik/Duygusal Belirtiler:
Bireylerde engellenmişlik hissi ve sinirlilik, insanlara karşı olumsuz tepkiler geliştirme, işe karşı duyarsızlaşma, karşısındakini suclama, diğerlerine karşı cezalandırıcı, saldırgan tavırlar sergileme, işin yapılış şekli konusunda kendisini yeni alternatiflere kapatma, ozsaygı ve yeterlilik hislerinde azalma, duşmanlık duygusu, korku, kaygı, depresyon gibi ruhsal acıdan tehlikeli durumlar ve bu durumların getirisi olarak alınganlık, belirgin uzuntu, asılsız şupheler ve paranoya, ozguvende azalma, başarısızlık hissi, sucluluk, icerlemişlik ve caresizlik gibi belirtiler gozlenebilmektedir (Yıldız, 2009).
Engellenmişlik hissi ve sinirlilik, tukenmişliğin en belirgin ozelliklerindendir. Birey kendisini engellenmiş hisseder, cunku hedeflerine ulaşmaktan alıkonulmuştur. Eğer birey, işi uzerindeki kontrolunu kaybetmiş ya da işini yapmak icin gereken kaynaklardan yoksun bir durumdaysa, bu durumda onu hedefine goturen kariyer yolu uzerindeki engelleri aşamayacaktır. Buna ek olarak birey, beklediği odulleri alamıyorsa, kendini yetersiz hissetmesi kacınılmaz olacaktır (Surgevil, 2006). Ayrıca tukenmişliğin psikolojik belirtileri, işi bırakmayı duşunme ve işe gitmek istememe olarak da kendisini gostermektedir (Perlman ve Hartman, 1982).
3. Davranışsal Belirtiler
Bu belirtiler başkaları tarafından da kolaylıkla gozlenebilen ve değerlendirilebilen belirtiler olarak tanımlanabilir. Bu belirtiler unutkanlık, başarısızlık hissi, aile ici catışmalar, konsantrasyon duşukluğu, aniden ofkelenme, ani sinir patlamaları, sıklıkla ortaya cıkan ağlama nobetleri, yalnız kalma isteği, alınganlık, takdir edilmediğini duşunme ve iş temposunu bilincli olarak duşurmedir (Perlman ve hartman, 1982).

[h=2]Mersin Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]