Tuberkuloz (verem) hastalığıTuberkuloz hastalığı, Mycobacterium tuberculosis adlı mikrop ile oluşan bulaşıcı bir hastalıktır. Dunya nufusunun ucte biri tuberkuloz mikrobuyla karşılaşmıştır. Dunya Sağlık Orgutu verilerine gore her yıl yaklaşık 8,4 milyon insan bu hastalığa yakalanmakta ve 2 milyon insan bu hastalık nedeniyle olmektedir. Tuberkuloz ciddi bir halk sağlığı sorunudur.

Tuberkuloz nasıl bulaşır ?

Tuberkuloz hastalığı, solunum yoluyla bulaşır. Hasta kişilerin oksurmesi, hapşırması, konuşması ile solunum yolu salgıları damlacık şeklinde havaya atılır. İcinde tuberkuloz basilinin (mikrobunun) de bulunduğu bu damlacıkların solunması ile sağlıklı bireyler infekte olur. İnfekte olan her kişide mutlaka hastalık gelişmez. Alınan basiller kişiyi hastalandırmaksızın vucutta saklı kalır ve vucut direncinin duştuğu bir anda hastalık oluşturur. Hastalık gelişme riskinin en yuksek olduğu donem ilk iki yıldır. İlk iki yılda %5 sonrasında %5 olmak uzere, yaşam boyu hastalık gelişme riski %10'dur.
Bulaşma acısından en riskli kişiler hastayla uzun sure aynı ortamda bulunan aile bireyleri ve yakın calışma arkadaşlarıdır. Kaşık, catal, bardak gibi yemek gerecleri, giysiler, carşaflar gibi eşyalarla bulaşma olmaz.

Tuberkuloz hastalığı gelişimi icin risk faktorleri nelerdir?

Vucut direncinin duşuk olduğu kişilerde hastalık gelişme riski yuksektir. Bunlar:
· Beş yaş altındaki cocuklar ve bebekler
· Yaşlılar
· Vucut direncini duşuren ek hastalığı (şeker hastalığı, kronik bobrek hastalığı, kanser, AİDS) olanlar
· Organ nakli yapılan hastalar
· İlac ve alkol bağımlılığı olanlar
· Bağışıklık sistemini baskılayan (kortizon gibi) tedaviler kullanan hastalar.

Tuberkuloz hangi organlarda hastalık yapabilir?

Tuberkuloz basilinin giriş kapısı akciğerler olduğu icin en cok hastalık gorunen organ akciğerdir. Ancak basiller solunum yoluyla alındıktan sonra kan ve lenfatikler yoluyla vucudun diğer tum organ ve dokularına (Orneğin: lenf bezleri, beyin, bobrek, kemik,..) yayılabilmekte ve hastalık oluşturabilmektedir. Hastalığın tuttuğu organlar- da ağır bir iltihap tablosu olur ve organların fonksiyonları bozulur.

Tuberkuloz hastalığının belirtileri nelerdir?

Tuberkuloz hastalığının belirtileri, genel yakınmalar ve akciğere ozgu yakınmalar olmak uzere iki grupta toplanabilir. Genel yakınmalar, ozellikle akşama doğru yukselen ateş, gece terlemesi, kilo kaybı, iştahsızlık ve halsizliktir. Akciğere ozgu yakınmalar ise iki haftadan uzun suren oksuruk, balgam cıkarma, değişken miktarlarda kan tukurme, goğuste ağrı ve nefes darlığıdır. Yakınmalar genellikle hafif başlar, yavaş ilerler. Hastalar bu yakınmaları başka nedenlere bağlayabilir ve doktora gec gidebilir. Bu durum hastalığın daha cok yayılmasına ve tutulan organın daha fazla tahrip olmasına neden olur. Bu arada hasta cevresine mikrop sacar ve daha cok kişinin enfekte olmasına neden olur. Bu nedenle ozellikle iki haftadan uzun suren oksuruk ve diğer yakınmaları olan kişilerin en kısa zamanda sağlık merkezine başvurmaları cok onemlidir.

Tuberkuloz tanısı nasıl konur?

Tuberkuloz tanısı, balgamda tuberkuloz basilinin gosterilmesi ile konur. Hastanın yakınmaları ve akciğer filmi bulguları şuphelenmeyi sağlar. Şuphelenilen hastada kesin tuberkuloz tanısı balgamın mikroskobik incelemesinde tuberkuloz basilinin gosterilmesi ve besi yerinde basilin uretilmesi ile konur. Tuberkuloz hastalığının tanısı, tedavisi ve takibi ulkemizde yaygın olarak bulunan Verem Savaş Dispanserleri'nde ucretsiz olarak yapılmaktadır.

Tuberkuloz hastalığı nasıl tedavi edilir? Doğrudan gozetimli tedavi (DGT) nedir?

Tuberkuloz basiline karşı etkili olan guclu ilacların bulunmasından once, tedavinin temelini iyi beslenme, istirahat ve uzun sureli sanatoryum tedavisi oluştururdu. Gunumuzde tuberkuloz basilini olduren cok guclu ilaclar vardır. Mikropları etkili bir şekilde oldurmek ve ilaclara direnc gelişimini onlemek icin tedavide 4 ceşit ilac birlikte kullanılmaktadır. Tedavide kullanılabilecek temel ilaclar: izoniyazid, rifampisin, etambutol, pirazinamid veya morfozinamid, streptomisin'dir. Tedavi suresi altı aydır. Tedavinin ilk iki ayından sonra ilac sayısı azaltılmaktadır. Bazı ozel durumlarda tedavi suresi uzatılabilmektedir. Tedavinin her gun duzenli bir şekilde alınması cok onemlidir. Duzenli tedavi hem hastanın iyileşmesini sağlar, hem de bulaşıcılığı hızla onleyerek toplum sağlığını korur.

Doğrudan gozetimli tedavi (DGT), hastalara her doz ilacın, bir gorevli tarafından icirilmesidir. DGT'ye gerek duyulmasının temel nedeni, hastaların bir kısmının en 6 ay surecek bir tedaviyi duzenli surdurememesidir. Hangi hastanın tedavisini duzenli kullanıp kullanamayacağı ongorulemeyeceğinden tum tuberkuloz hastalarına DGT yapılması gereklidir. Ulkemizde bircok ilde DGT başlamıştır. Bu illerde hastaların ilacları evlerine en yakın sağlık kuruluşu tarafından gozetim altında icirilmektedir.

Tuberkuloz hastalığı iyileşir mi?

Tuberkuloz kesinlikle iyileşebilen bir hastalıktır. İlaclarını onerilen şekilde aksatmadan, yeterli sure icen hastaların hemen hepsi başarıyla tedavi edilir.

Tuberkuloz hastalığı kimlerde iyileşmez?
İlaclarını duzenli kullanmayan hastalarda iyileşmez.
İlaca direncli tuberkuloz hastaları bilinen temel ilaclarla iyileşmez.
İlaca direncli tuberkuloz nedir?

Tuberkuloz mikrobuna etkili olması beklenen bir ilacın etki etmemesi “ilac direnci” olarak tanımlanır. İlac direncinin nedeni onerilen tedavinin duzenli kullanılmamasıdır. Verilen ilaclar her gun icilmez veya bir kısmı icilip kalanı unutulur icilmez ise direnc gelişir. Bu durumda ilaclar tuberkuloz basilini olduremez ve hastalık devam eder. Bu durumdaki hastalar ancak yan etkileri cok daha fazla olan, uzun sureli kullanım gerektiren (iki yıl), pahalı olan ikinci grup ilaclarla tedavi edilebilir. Bu hastalarda bazen ameliyat da gerekebilir.

Cocukluk cağında tuberkuloz tanısı nasıl konur ve tedavisi nasıldır?

Cocuklarda ozellikler 5 yaş altındaki cocuklarda tuberkuloz mikrobunu aldıktan sonra hastalık geliştirme riski erişkinlere gore cok daha yuksektir. 2-3 haftadan uzun suren oksuruk, ateş, gece terlemesi, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı gibi yakınmaları olan cocukta tuberkuloz akla gelmelidir. Ancak bazen bu yakınmalar erişkindeki kadar belirgin olmayabilir. Tuberkuloz hastalığı varlığını duşunduren yakınmaları olan cocukta, akciğer grafisi bulguları ve tuberkulin cilt testi de pozitif ise kuvvetle tuberkuloz duşunulur. Cocuğun tuberkulozlu bir erişkinle teması olması da onemlidir. Tuberkuloz duşunulen cocukta mutlaka aile taraması yapılmalıdır. Cocuk balgam verebiliyorsa balgam orneği ya da yutulan balgamları incelemek icin mide suyu incelemesi yapılabilir. Cocuklarda tuberkuloz tedavisi erişkinlerle benzerdir. Ancak gorme bozukluğunu ifade edemeyecek cocuklarda etambutol adlı ilacın kullanılmamalıdır.

Gebelerde tuberkuloz nasıl tedavi edilir?

Tuberkuloz tanısı konan gebede en kısa surede tedaviye başlanmalıdır. Streptomisin dışındaki tum temel ilaclar gebelikte guvenle kullanılabilir.

Emziren annelerde tuberkuloz nasıl tedavi edilir?

Emziren annelerde butun temel ilaclar guvenle kullanılabilir. Tuberkuloz ilacları anne sutunde cok duşuk konsantrasyonlarda bulunur. Bunun bebeğe zarar verici etkisi yoktur.


[h=2]İstanbul Goğus Hastalıkları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]