Tuzu daha yakından tanıyın : tuz dosyasıTUZ NEDİR? NE İŞE YARAR?
Beyaz kristal hali ile sofralarımızda yer alan tuz kimyasal olarak “sodyum” ve “klor” minerallerinden oluşur. Suda cozunme ozelliğine de sahip olan tuz, denizlerde cozunmuş halde, kaya tuzu şeklinde veya gol yataklarında doğal olarak bulunur. Ceşitli işlemlerden gecirilen tuz rafine yani sofra tuzu haline gelir ve tuzluklardaki yerini alır.
Sofra tuzu, insan sağlığı acısından son derece onemlidir. Cunku vucut sıvılarının basıncını sağlama da sodyum minerali gereklidir.
SODYUM İLE SOFRA TUZU AYNI MIDIR?
Sofra tuzu ile sodyum her ne kadar aynı olarak duşunulse de aslında farklıdır. Sodyum, sofra tuzunun yapısında yer alan bir bileşiktir ve sofra tuzunun %40’ını oluşturur.
SOFRA TUZU GEREKLİ Mİ?
Vucuttaki dengenin surdurulebilmesi icin tuz tuketimi gereklidir. Tuz, icerdiği sodyum ile vucut sıvılarının dengesini ve basıncın devamlılığını sağlar. Potasyum minerali ile birlikte vucutta kendi isimlerini taşıyan sodyum-potasyum adlı pompayı calıştırarak hucrelerimizin icinde ve dışında yer alan suyun dengeli dağılımında rol oynar.
Gereğinden az sofra tuzu tuketimi, kusma, zihni bulanıklık, ağrılara neden olabileceği gibi sodyum yetersizliği aynı belirtiler ile birlikte solunum yetersizliğine de neden olabilir. Fazla tuz tuketimi ise vucutta odeme yol acabilir. Ayrıca aşırı tuz tuketimi kan basıncının yukselmesine de neden olabilmektedir.
TUZ ile TANSİYON ARASINDA NASIL BİR İLİŞKİ VAR?
Gereğinden fazla tuz tuketiminin tansiyonu arttırıcı etki gosterdiği bilinir. Fakat bu durum herkes icin gecerli değildir. Cunku sodyum vucutta depolanan minerallerden biri değildir ve fazlası idrar ve ter yolu ile vucuttan atılır. Fakat bazı kişiler sodyuma karşı duyarlı olabilir ve bu bireylerde aşırı tuz tuketimi yuksek tansiyona neden olabilir.
TUZ YUKSEK TANSİYONDA TEK DUŞMAN MI?
Tansiyonu cok yuksek olan kişilerde tek suclu tuz değildir. Bu kişilerin tansiyonunun normale dondurulebilmesi icin sofra tuzu veya sodyumdan zengin besinlerinde gunluk beslenme programında kısıtlanması gerekebilir.
Ozellikle hazır besinler başta olmak uzere bircok besin gizli tuz kaynağıdır. Salamura besinler, turşular, tuzu alınmamış peynirler ve zeytinler beslenmemizde yer alan gizli tuz kaynaklarındandır. Bu tur besinlerin yuksek tansiyonlu kişiler tarafından tuketilmemesi uygundur.
KUTU 1: GİZLİ SODYUM KAYNAKLARINI YAKINDAN TANIYIN
· Ketcap
· Hardal
· Soya sosu
· Bulyonlar
· Salata sosları
· Kabartma tozu
· Tutsulenmiş yiyecekler
· Teriyaki sosu
· Tuzlu biskuvi ve corekler
KUTU 2: SODYUMDAN ZENGİN BESİNLER NELERDİR?
· Dereotu
· Sakatatlar
· Yumurta
Diğer besinlerde değişik oranlarda sodyum icermektedir.
GUNLUK TUZ TUKETİMİ NE KADAR OLMALI?
Sağlıklı bir kişi gunde 6 gramdan fazla tuz tuketmemelidir. Bu miktarda tuz; 3 silme cay kaşığı kadar sofra tuzudur. Gunluk sofra tuzu tuketimi; gun boyunca yenilen yemeklerden ve ekmeklerden sağlanır. Yani 6 gram tuz sadece (!) tuzluktan karşılanmamaktadır.

ADIM ADIM TUZ TUKETİMİNİ AZALTMAK…
EVDE:
· Tuzluklar rafa kalksın… Yemeğin tadına bakmadan tuzlu olup olmadığına karar veremezsiniz. Zaten bircok kişi tuzluğu yemekleri beğenmediklerinden oturu değil, alışkanlıklardan dolayı kullanırlar. Tuzluğu sofranızdan kaldırmanız bile gunluk tuz tuketiminizi oldukca azaltacaktır.
· Yemeklere daha az tuz ekleyin… Pişirdiğiniz yemeklere kaşık kaşık tuz eklemenize gerek yok. Tuz kaşığınızı kaldırın ve tum yemeklere birer tutam eklemek ile yetinin.
· Gunluk tuz hakkınızı belirleyin… Tuz tuketiminizi dengeleme konusunda başarısız oluyorsanız, gunluk tuz hakkınızı belirleyin. Her sabah bir tabağa 3 silme cay kaşığı tuzunuzu ayırın ve gun boyunca bu tuzu kullanın. Fakat kacamak yapmamalısınız, butun yemekleri tuzsuz pişirin, ekmeklerin tuzsuz olanlarını satın alın.
· Her şey tuzsuz diye bunalıma girmeyin, yemeklere lezzet katmayı deneyin… Tuz tuketme alışkanlığından vazgecmekte zorlanıyorsanız yemeklerinize tat katmak icin farklı yontemlerden faydalanabilirsiniz. Baharatlar ve değişik otlar hem damak tadınızı geliştirmek de hem de tuz alışkanlığınızdan vazgecmenizde size yardımcı olur.
ALIŞVERİŞTE:
· Etiket okumayı alışkanlık haline getirin… Piyasadaki urunlerin coğu sofra tuzu icerdiğinden oturu, satın almadan once etiketini kontrol etmenizde fayda vardır. Besin etiketinden besinin sodyum ve tuz iceriğini oğrenebilirsiniz.
· Sodyum kaynakları tuz ile sınırlı değildir… İşlenmiş urunlerin bircoğu sodyum iceriği olan katkı maddeleri icerir. Sodyum iceriği hakkında tam bir fikir sahibi olabilmek icin besin etiketinde icindekiler kısmına dikkat etmeniz gerekir. Besin etiketinde aşağıda adı gecen maddelerden biri veya birkacı yer alıyorsa satın alacağınız besinin sodyum iceriği zengin olabilir.
Sodyum icerikli maddeler:
· Karbonat
· Kabartma Tozu
· Disodyum fosfat
· Monosodyum glutamat
· Sodyum sitrat
· Sodyum nitrat
· Sodyum sulfit

DIŞARIDA YEMEK YERKEN:
· Hangi tur yemeklerin sodyum zengini olduklarını oğrenin… Fast-food besinler sodyum iceriği konusunda başı ceker. Soslar, kızartmalar ve salata sosları fazla miktarda sofra tuzu icerir.

· Sadece tuzluların değil tatlıların da sodyum iceriği olabileceğini unutmayın… Hamur tatlılarının sodyum icerikleri yuksek olabilir. Bu nedenle sodyum iceriği daha duşuk olan sorbe, dondurma gibi tatlıları veya taze meyveleri tatlı olarak secin.

· Balık siparişinizi doğru verin… Restoranda balık siparişi verirken balığın taze mi yoksa tuzlanmış mı olduğunu oğrenin ve siparişinizi bu bilgiye gore verin.

· Garsondan tuzluğu kaldırmasını rica edin… Tuzluk masada bulunduğu surece sizi cezp ederek kendisine doğru cekebilir. Bu nedenle garsondan tuzluğu kaldırmasını rica edin.

İYOTLU TUZ SATIN ALIN…
İyot yetersizliği dunyada onlenebilir mental geriliğin başlıca sebebidir. Gebe annede iyot yetersizliği; duşuklere ve olu doğumlara neden olabilir. Buyume ve gelişme cağında ise bilişsel performansı olumsuz etkiler eğer yetersizlik ciddi boyutlarda ise mental geriliğe neden olur. Normal yetişkinlerde iyot yetersizliği guatr denilen hastalığa neden olabilir.

İyot mineralinin en zengin kaynakları deniz urunleridir. Ulkemizde deniz urunlerinin yetersiz tuketildiği goz onunde bulundurulmalı ve yeterli iyot alımını sağlamak icin iyotlu tuz kullanılmalıdır. Tuzlara iyot uretim aşamasında eklenmektedir.

Kimler iyotlu tuz kullanamaz? Hipertiroidi hastaları, tedavisi gereği iyot almaması gereken hastalar

TUZ SATIN ALIRKEN VE SAKLARKEN DİKKATLİ OLUN

· Kapalı karanlık kutularda satılan tuzları satın alın. Işık alan paketlerde yer alan tuzlarda iyot kaybı gercekleşir.
· Satın aldığınız tuzun homojenize olmasına yani topak topak olmamasına ozen gosterin.
· Tuzluklarınızın şeffaf cam olmamasına ozen gosterin.
· Tuzu koyu renkli şişelerde veya ışık gecirmez kutularda serin ve kuru bir alanda muhafaza edin.
· Tuzunuzu saklarken icerisine birkac adet pirinc ekleyin. Pirincler nemi cekerek tuzunuzun nem cekmesini onler.




[h=2]İstanbul Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]