Tuzun ; dunyamızın besin kaynakları icinde buyuk yeri vardır ve ekonomik ve politik rolu buyuktur .
Eski Yunanlılar’da tuz cok değerli bir maddeymiş ve nakit para olarak kullanılırmış. Esir değişiminde kullanılır, bu sebeple de ‘tuzu kadar değerli değil’ deyimi oluşmuş. Tarihte tuz , değeri nedeniyle sembolik olarak da kullanılmış. Eski Roma’lılarda yeni doğan bebeğe bilgelik versin diye tuz verilirmiş. Avrupa’da bir tutam tuzu gunahlardan arınmak icin sol omuzlarının uzerine uc kez dokermiş. Bunun gibi bir cok ornekleri daha var.
19.yuzyıldan sonra tuz ,besinlerin saklanması, konserve yapımı, dondurma, buzdolabında saklama gibi digger yontemlerde de kullanılmaya başlanmış, 20.yuzyılda ticari konserveleme, dondurma ve soğuk taşımacılığın gelişmesiyle insanların her mevsim taze besine ulaşmaları kolaylaştır.
TUZ MU ? SODYUM MU?
Genelde aynı oldukları duşunulse de tuz ve sodyum aynı değildir. Tuz yani soframızda kullandığımız tuzun asıl adı ‘sodyum klorur’dur. %40’ı sodyum, %60’ı klordan oluşur. Yaklaşık 1 tatlı kaşığı tuz 2300 mg sodium icerir. Vucudumuzun işlevini surdurebilmesi icin sağlıklı bir bireyin gunluk 500 mg sodyum alımı guvenli ve yeterli miktar olarak belirlenmiştir.
BİR MİKTAR SODYUM SAĞLIĞIMIZ İCİN GEREKLİ !!!
Sodyum besinlerin yapısında bulunan doğal bir mineraldir .Sodyum bir takım cok onemli gorevler ustlenmiştir;
1.Vucudumuzun sıvı dengesini korur. Hucre ici ve hucre dışı sıvıların hareketini kontrol eder. Sıvı dengesi vucut icin cok onemlidir. Hucre icine besinlerin taşınmasına ve artık maddelerin cıkarılmasına yardım eder. Besin oğeleri ve metabolik atık urunler vucut sıvıları ile taşınır.
2.Kan basıncını duzenler.
3.Sinir uyarılarını iletir.
4.Sodyum bir elektrolittir. Aynı potasyum ve klor gibi . Vucutta elektrik akımını iletirler.
5.Kalp kası başta olmak uzere vucudumuzdaki kasların kasılıp gevşemesi ile ilgilidir. Taşıdığı elektrik yuku ile sinir uyarılarının beyinden kaslara mesajın iletilmesi ile gevşeme ve kasılmayı sağlar.
PEKİ GUNLUK İHTİYACIMIZ NE KADAR ?
Normal vucut fonksiyonları icin gunluk 500 mg sodyum yeterlidir. Bu demek oluyor ki yarım cay kaşığı yeterli dozdur.
Toplumun buyuk bir coğunluğu gunluk ortalama 4000-6000 mg kadar sodyum tuketir. Yani ihtiyacın neredeyse 12 katı. Bu oldukca fazla bir dozdur ve ozellikle sodyuma duyarlı yuksek tansiyonu olanlar icin oldukca tehlikelidir.
BOBREKLERİNİZ SAĞLAM MI?
Vucudumuzda sodyum duzeyini bobreklerimiz ayarlar. Sağlıklı bireylerde aşırıya kacılmadığı surece sodyum konsatrasyonu cok yuksek seviyelere ulaşmaz. Fazla sodyum depolanmaz. Buyuk bir kısmı idrarla, daha az oranda da ter yoluyla atılır .Tabii bu sağlıklı bobrekler sahip kişiler icin gecerli. Bobrekleriniz yeterince işlevini yapamıyorsa fazla sodyum vucuttan uzaklaştırılamaz. Bu da odeme ve bir takım farklı sağlık sorunlarına yol acar.
Sodyum yetersizliği ancak uzun sure kusma, ishalle oluşabilir. Bu gibi durumlarda tuz tuketimini artırmayı unutmamak lazım!
YUKSEK TANSİYON VE TUZ İLİŞKİSİ
Yuksek tansiyon ve tuz tuketimi arasında yakın bir ilişki vardır. Sağlıklı bir insan fazla tuz tuketiminden etkilenmeyebilir. Ancak toplumun %30’undan fazlasının sodyuma duyarlı kan basıncına sahip olduğu duşunulmektedir. Bu grupta tuz tuketimini kısmak kan basıncının duşurulmesine yardımcı olmaktadır. Yapılan calışmalarda potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi besin oğelerinin diyetle duzenli tuketilmesinin yuksek tansiyonu onlediği bildirilmiştir.
TANSİYON HASTASI İSENİZ KULLANDIĞINIZ İLACLARA DİKKAT EDİN!
Bir takım ilaclar sodyum icerir. Antiasitler, migren ilacları, laksatifler, sakinleştrici gibi. Mutlaka kullanacağınız her ilacı eczacınıza ve doktorunuza danışınız.
GEBELER OZELLİKLE DİKKAT ETMELİ.
Gebelik surecinde vucutta su tutulumu, odemler sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Odemi azaltmak icin tuzu kısmak bu surecte yanlıştır. Gebelik surecinde vucudun sodyum ihtiyacı artar .
NELERDE SODYUM VAR?
Bir besinin sodyum icermesi demek tuzlu bir tadı olduğu anlamına gelmez. Sodyum bir cok besinde vardır. Ozellikle ;
*salca, hardal, hazır salata sosları, soya sosu
*hazır ve işlenmiş besinler
*konserveler
*kurutulmuş meyveler
*et suyu bulyonları
*peynir, ekmek, unlu mamuller
*soda
*tutsulenmiş yiyecekler yuksek sodyum icerir.
Besin etiketlerini okuyarak bir besinin sodyum icerip icermediğini anlamanız mumkundur. Bir besin etiketinde Na, tuz, sodyum, soda yazıyorsa sodyum olduğu anlaşılmalıdır .
EN COK SORULANLAR
…Konserveleri ya da peyniri yıkayarak sodyumunu azaltabilir miyim?
Akan soğuk su altında iyice yıkadığınızda besinin sodyum iceriğini %40 oranında azaltabiliriz.
--icme suyu sodyum icerir mi?
icme suyundaki sodyum oranları değişik bolgelere gore farklılık gosterebilir. Ozellikle sodyum fakir diyet uygulamadıkca bununla ilgili endişelenmenize gerek yoktur. Su yumuşatıcıları suya onemli oranlarda sodyum eklemesi yapabilir. Firmalarla bağlantıya gecebilirsiniz.
--iyotlu tuz nedir?
Iyot eklenmiş sofra tuzudur. İyot, troid bezini duzenleyerek guatr hastalığını onler. Doktorunuz tarafından iyot kısıtlaması yapılmadığı surece sağlıklı olan iyotlu tuz kullanmaktır. Iyot ozellikle cocukların beyin gelişimi ile ilgili ilişkilidir.
COK SIK TUKETTİĞİMİZ BESİNLERİN SODYUM İCERİKLERİ
5 adet zeytin --- 225-825 mg
peynir --- 200-266 mg
sut ( 1 bardak) --- 100-120 mg
ekmek (1 dilim) ---125-150 mg
biskuvi(yarım paket ) --- 225-375 mg
tavuk (50 gr) --- 25-28 mg
dana eti ( 30 gr ) --- 22-25 mg
yumurta --- 60-65 mg
meyve(100 gr ) --- 1-2 mg


















[h=2]Ankara Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]