Bilimin ilerlemesiyle bazı insanların kan basınclarının tuza duyarlı olduğu veya sodyumun buna sebep olduğu oğrenildi. Gunumuzde bazı insanlarda yuksek kan basıncı ve sodyum arasında bir ilişki olduğu bilinmektedir.
Tuz ve ya sodyum mu?
Her ne kadar aynı anlamda duşunulse de tuz ve sodyum aynı değildir. Sofra tuzunun asıl adı, ‘sodyum klorur’dur, %40 sodyum ve %60 klordan oluşur. Sodyum besinlerde doğal olarak bulunan bir mineraldir. Vucuttaki temel gorevlerinden birisi sıvı dengesini kurmaktır. Hucre ici ve dışındaki sıvıların hareketlerini kontrol eder, kan basıncını duzenler, sinir uyarılarını iletir ve kalp kası dahil tum kasların gevşemesini sağlar. Sodyum, klor ve potasyum gibi diğer minerallerle birlikte elektrolit olarak tanımlanırlar. Bu ismi almalarının nedeni vucutta elektrik akımını iletmeleridir. Bu uc mineral vucut sıvılarında cozunurler ve ayrı iyonlar haline donuşurler. Taşıdıkları elektrik yukuyle vucutta sinir uyarılarının taşınmasını sağlarlar ve beyinden kaslara mesajların iletilmesiyle gevşeme veya kasılmayı sağlarlar. Bu mineraller hep birlikte sıvıların dengesini ayarlarlar. Sıvı dengesi beslenme acısından cok onemlidir. Elektrolitler hucre icine besinlerin taşınmasına ve artık maddelerin cıkarılmasına yardım ederler. Besin oğeleri ve metabolik atık urunleri vucut sıvılarıyla taşınırlar.
Vucuttaki sodyum duzeyini bobrekler ayarlar. Sağlıklı bireylerde ihtiyacın cok uzerinde tuketilmesinin dışında, sodyum konsantrasyonu cok yuksek seviyelere cıkmaz. Sodyumun fazla miktarı depo edilmez. Vucudunuz fazla miktarda alınan soyumu atar. Fazla alınan sodyumun buyuk bir kısmı idrarla, daha az oranlarda da terlemeyle atılır. Orneğin, yuksek sodyum iceren besinler tuketilirse, fazlasını atmak icin daha cok idrara cıkılır. Boylece idrarla fazla sıvı kaybedildiğinden dolayı susama hissi oluşur.
Fazla olan sodyum her zaman atılır mı?
Hayır. Bobrek hastalıkları sonucu bobrekler uygun şekilde calışmazsa fazla sodyum atılamaz. Bunun sonucunda daha cok yuzde olmak uzere bacaklarda ve ayaklarda şişkinlik gozlenir. Bu kabarmalara tıbbi olarak odem denmektedir.
Sodyuma neden cok dikkat edilmelidir? Bircok insan fazla sodyum alımından etkilenmez. Cunku vucut fazla sodyumu atar. Ancak toplumun %30’dan fazlasının sodyuma duyarlı kan basıncına sahip olduğu duşunulmektedir. Bu bireylerin diyetlerindeki fazla sodyum, yuksek kan basıncını oluşturmaktadır. Aynı şekilde sodyuma duyarlı kan basıncınız yuksekse, soyum alımının azaltılması kan basıncını duşurulmesinde yardımcı olur. Soyuma bağlı kan basıncını etkileyen faktorleri ortaya cıkarmak oldukca guctur, fakat olası iki etmen, aile hikayesi ve yaşlanmadır.
Ne kadar sodyum yeterli? Vucudun normal olarak işlevini surdurebilmesi icin sağlıklı bir bireyin gunluk 500 mg sodyum alımı ‘guvenli ve yeterli’ minimum miktar olarak belirlenmiştir. Bu miktar yaklaşık ¼ tatlı kaşığı tuzdur. Yetişkinlerin buyuk bir kısmi gunde 4000-6000mg kadar ortalamanın uzerinde onemli derecede yuksek sodyum tuketmektedir. Fazla sodyum alımının herhangi bir avantajı bilinmemektedir. Aksine aşırı sodyum tuketimi , yuksek kan basıncı dolayısıyla hipertansiyona neden olur.
Besinlerin kendi icerdikleri tuz nedeniyle, yemeklerinize fazladan tuz eklemenize gerek yoktur.

[h=2]İstanbul Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]