Tuvalet eğitimi icin, her cocuğun fiziksel ve zihinsel gelişim hızı ve hazır oluş donemi farklıdır. Bu nedenle oncelikle her cocuğun hazır oluşunu beklemek ve belirlemek gereklidir. Ortalama olarak tuvalet eğitimine başlama yaşı 1,5 – 2,5 yaş arasıdır. Oncelikle cocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığı belirlenmelidir. Anne baba ya da tuvalet eğitimini verecek olan kişi bazı noktaları belirlemelidir. Dikkat edeceği noktalar: Cocuk oncelikle yuzundeki organları sorduğumuz zaman tek tek karıştırmadan gosterebiliyor mu? Gosterebiliyorsa bu onun tuvalet eğitimi surecinde beyin kontrolunu sağlayabileceğinin gostergesidir. İkinci olarak bezini taktıktan sonra, belli aralıklarla (not alarak) bezinin acılıp kuru olup olmadığı kontrol edilmelidir. 10 ar dakika aralarla acıp kontrol ettiğinizde uzun sure kuru olduğunu ve kuru kalabildiğini gormuş iseniz bu bize hazır oluş kriterlerinden birini vermektedir. Bu durum yani uzun sure bezinin kuru kalabilmesi bize cocuğun kas ve sfinkterlerinin gelişmiş olduğunu, kaslarını ve sfinkterlerini artık kontrol edebildiğini gosterir.
Cocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu hissediyorsanız ve bu donemde herhangi bir stres yaratacak olay ya da sıkıntı yoksa ( taşınma, hastalık v.b) ve uygun mevsim olarak duşunuyorsanız oncelikle hazırlıklara başlayabilirsiniz.
Hazırlıklara başlamadan kasıt; ozellikle ailenin de buna hazır olmasıyla başlanılmalıdır. Cocuğun aile bireylerini tuvaletini yaparken gozlemlemesi ve bunun normal bir durum olduğunu hissetmesi gerekir. Bunun yaklaşılmaması gereken bir tabu değil, fizyolojik normal bir faaliyet olarak algılanması sağlanmalıdır.
Cocukla birlikte alışverişe cıkılıp, bir klozetin uzerine konulabilecek yanlarda tutma kolu olan klozet adaptoru alınmalıdır. Adaptorun yanlardan tutacak kollarının olması cocuğa guven verecek, duşme korkusunu onleyecektir. Lazımlık ya da tuvalet oturağı gibi materyaller tuvalet eğitiminde sureyi geciktirecek ve gucleştirecektir. Cocuk tuvalet oturağını oyuncak gibi algılayacak, odasına veya televizyonun yanına goturmek isteyecek, onu koltuk gibi algılayacaktır. Adaptorun klozet uzerine konulduğunu ve sadece tuvalet amacıyla kullanıldığını oğrenmelidir. Anne baba ile eşit şartlarda tuvalet ortamı olacak, sadece cocuğun işini kolaylaştırmak icin uyarlanmış olacaktır. Adaptorlu klozete cıkmakta gucluk cekeceği icin bir yukseltici ayaklarının altına konulursa kendisini daha guvende hissedecektir. Tuvalet eğitimi sureci icerisinde yine beze son vermeden once cocuğun beze yapmış olduğu kaka, cocukla birlikte bir materyalle alınıp klozetin icine atılır, uzerine de sifon cekilir.
Boylece cocuk ciş ve kakasının yolculuğunu, tuvaletin amacını oğrenmiş olacaktır. Adaptor alındıktan sonra cocukla tuvalet eğitimi konusunda konuşulur. Kendisine cok acık, net ve basit olarak acıklamalar yapılır. Cocuk bezi cıkarılıp adaptore oturtulur, alkışlanır, provalar yapılır. Daha sonra sifona cocuğun basması istenir ve tekrar alkışlanır. Belli aralıklarla cocuğun bize soylemesi beklenmeden tuvalete gitme teklif edilir ve bu gidiş oyuna donuşturulur. Giderken el ele tutuşup ambulans gibi gitme, at gibi koşarak gitme vb. kucuk eğlenceli oyunlar yapılır. Her defasında sonucta alkışlanır ve sifona basma odulu cocuğa verilir. Cocuğa baskı olmadan, oyunla eğlenceli oğretim yaklaşımı uygulanır. Zaman zaman bu surecte kazalar olabilir. Kazalar gormezden gelinip, hic kızmadan, elbiseler değiştirilir. Guleryuz ve anlayışla eğitime devam edilir. Dikkat edilmesi gereken onemli nokta cocuğun cişini tuvalete, kakasını ise beze yapmayı teklif etmesi ve bunu boylece surdurmek istemesi durumudur. Boyle bir teklifin uygun olmayacağı acıklanmalı ve bu yanlış yola girilmemelidir. Bazı aileler bunu başlangıcta masumca kabul etmişler ve sonra 5-6 yaşa kadar devam etmek zorunda kalıp cozum bulamamışlardır. Bu buyuk bir hatadır, tuvalet eğitimi surecini yanlış bir yola surukler, onarılması guc olan başka problemlere neden olur.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta tuvalet eğitiminde anne babanın kararı tamamen cocuğa bırakmasıdır. Burada 5 yaşına gelip elinde bezle ‘‘kendisi istemedi, bizde tuvalet eğitimi veremedik’’ cumlesiyle acizlik durumunu anlatan ebeveynler olabilmektedir. Tam verecektik, yazlıkta oynadığı bir arkadaşı vardı o erken donunce tuvalet eğitiminden vazgecti gibi nedenler sıralayabilmektedirler. Burada tuvalet eğitimi surecini yonetecek olan, liderlik edecek olan kişi anne babadır. Cocuk tek başına değildir. Oyle olsaydı anne babaya gerek olmazdı. Cocuğun uygun yaşa gelip, ‘’anne baba ben karar verdim bezimi atıyorum’’ deme olasılığı duşuktur. Yani bu surec anne babalar tarafından yonetilmelidir. Eğer cocuk bir okul oncesi eğitim kurumuna devam ediyorsa tuvalet eğitimi okulda ve evde aynı anda başlanılmalı, işbirliği, anlayış ve sevgi dolu bir surecle birlikte uygulanılmalıdır.
Geceleri ise uyumadan once cocukla konuşulmalı, acıklama yapılmalı, belli aralıklarla kaldırılıp tuvalete goturulmelidir. Bu aralıklar bir sure sonra genişletilerek her cocuğun biyolojik ritmine gore ayarlama yapılmalıdır. Cocuğun tuvalet eğitimi surecindeki başarıları ovguyle karşılanmalı, kutlanılmalı başarısı takdir edilmelidir.


[h=2]İzmir Pedagog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]