Tuvalet eğitimi nasıl olmalı?Cocuklar icin en onemli geciş donemlerinden biridir tuvalet eğitimi… Yemek yemenin ardından artık kendi bedenlerini kontrol edebildikleri ve bu kontrolu devam ettirdikleri yepyeni bir surece geciş yaparlar. Bu yeniliğin sağlıklı şekilde deneyimlenmesi oldukca onemlidir. Zira bu yeni deneyimin kendine olan guvenini geliştirdiği ve cocukların ileriki yaşamını da olumlu veya olumsuz yonde etkilediği bilinmektedir.
Ne zaman tuvalet eğitimine başlanmalıdır?
Bu sorunun maalesef ki net bir cevabı bulunmamaktadır. En doğru zaman cocuğun kendini en hazır hissettiği, gerekli fiziksel kontrolleri yapabildiği zamandır.
Cocuğun hazır oluşu kadar eğitimde rol oynayan kimselerin, anne ve babaların hazır oluşu da oldukca onemlidir. Tuvalet eğitimi esnasında yaşanabilecek kazalara hazırlıklı olmak, sabırlı olmak ve fiziksel koşulların uygunluğu onemli etkenlerden sadece bazıları…
Aile icindeki değişim zamanlarında (kardeş doğumu, kreşe başlamak, taşınma, gibi) bu eğitime başlamaktan kacınılmalıdır. Birden fazla değişimi bir anda deneyimlemesi, sureci daha zor hale getirecektir.
Doğru zamanın geldiğini nasıl anlayabiliriz?
Bedenine, bedeninin fonksiyonlarına duyarlılığın arttığının sinyallerini gosterecektir. Dil gelişiminin duzeyi bu surecte oldukca onemlidir. Kendisini, isteklerini ve ihtiyaclarını ve bu farkındalığı iki uc kelime ile ifade edebiliyor olması sureci kolaylaştıracaktır.
Oyunlarında, gozlemlerinde, taklitlerinde ve benzer durumlarda tuvalet konusunun gundeme gelmesi, bu konuya ilişkin sorular sorması ilgi duymaya başladığının bir gostergesi sayılabilir.
Tuvaletini yaptıktan sonra soylemeye başlamış olabilir. Bu durum tek başına hazır oluşunu gostermediği gibi, tuvalet eğitimine hazır olmadığı anlamına gelmemektedir. Bu durumu kısaca şoyle yorumlayabiliriz: Tuvalet farkındalığına ilişkin bize ipucları gostermeye başladı…
Bezinin kuruluk suresi artış gozlemlendiyse, bu durum mesane kontrolunu yapmaya başladığının gostergelerinden biridir.
Neler yapabiliriz?
Oncelikle rahat ve guven verici bir ortam sağlanmalıdır.
Cocuğun kendini guvende hissetmesi, olası kazalarda sucluluk duymadan devam edebilmesi icinsabırlı, net ve sakin bir iletişim stili benimsenmelidir.
Eğitime başlamadan once kararlı ve net bir tarzda gerekli acıklamaların yapılması, artık bez kullanılmayacağının bilgisinin verilmesi gerekmektedir. Bu surecte tamamıyla cocuğun yanında olunacağı mesajı verilmelidir. Sureci kolaylaştırmak adına gorunur yerlerden cocuk bezlerinin kaldırılması veya tamamen ortamdan cıkarılması gerekmektedir.
En ama en onemlisi kararlılık! geri donuşlerin yaşanmaması icin bezin eğitim surecinde tamamen cıkarılması ve asla bağlanmaması gerekmektedir. Bu duruma gece bezleri de dahil! Tuvalet eğitimini gece ve gunduz olmak uzere iki kez vermek istemiyorsanız, doğru zamanda tek seferde eğitimin verilmesi mumkundur. Bazı istisnai ozel durumların dışında elbette… Bezin arada sırada bağlanması cocuğu ikilemde bırakacak ve tuvalet eğitiminin suresini uzatacaktır.
Kazalar olması gayet normaldir. Suclayıcı olmadan, “hic onemli değil” mesajı verilmeli, gereken temizliğin ardından gunluk rutine devam edilmelidir.
Cocuklar oyuna veya baka bir aktiviteye odaklanıp tuvaletinin geldiğini soylemeyi unutabilirler. Periyodik olarak onlar soylemese dahi sormakta, hatırlatmalar yapmakta yarar var.
Tuvaletini lazımlığa yaptığında, yaptığı işi ovun, fakat yapmadığı zaman kınamayın.Oduller kazanımı pekiştirmek yerine sadece odul odaklı bir eylem gercekleşmiş olur ve boylece cocuk temel ihtiyacını giderebilme duygusunu sonucunda alacağı odule bağlar. Bu durum cocuğun kendine olan guvenini arttırmaz ve odul olmadığı taktirde sizinle pazarlığa girebilir. Benzer şekildecezalandırma da tehlikeli bir yaklaşım tarzıdır. Cocuğu cezalandırmak ileride geri donuş yaşanmasına surekli altına kacırmasına ya da dışkısını tutma gibi tepkilere sebep olabilir.
Yanlış tutumlar, suclayıcı ve cezalandırıcı sistemler yerine doğru ve olumlu yaklaşımla bu sureci en rahat şekilde tamamlamak mumkundur…Unutulmaması gerekir ki tuvalet alışkanlığını kazanmayan normal gelişim ozellikleri gosteren cocuk yoktur.
Uzm. Psk. Emine KAYA BİCAN

[h=2]Ankara Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]