TRİŞİNOZ : TRİCHİNOSE
Hayvanlarda ve insanlarda barsaklarda ve kaslarda Enflamasyon (iltihap,yangı ) yapan bulaşıcı, zoonoz bir hastalıktır. Hastalık en cok Domuz, Sıcan, Kopek, Kedi, Tilki, Ayı, Porsuk ve Kunduzlarda gorulur.İnsanlara da gecer. Hastalık domuz eti yenen ulkelerde gorulur. Yurdumuzda da kontrolsuz (kacak) satılan Domuz etinin ozellikle ciğ yenilmesi nedeniyle arasıra rastlanılmaktadır.

ETKEN : Hastalığın etkeni Trichinella spiralis adı verilen parazit olup ergin tenya (şerit) şekli gozle zor gorulen, erkeği 1,5 mm, dişisi 4 mm boyunda gayet kucuk ince bir iplik şeklinde olup barsaklarda bulunurlar. Bunun larvası olan Trişin kaslarda bulunup 0,5-1 mm boyunda sivri başlı, helezon (spiral) bicimindedir. Bu Trişinlerin 2 ila 7 tanesi limon biciminde bir kapsul icerisinde bulunur.

Kasların icerisindeki Trişinler hayvan vucudunda 30 yıl kadar canlı kalır. Kesilmiş hayvan etlerinde 55 C da olurler, tuzlanmış, dumanlanmış ve kokuşmuş etlerde 2-3 ay, - 4 C da 1 yıl , -15 C da 1 ay, -25 C da 15 gun canlı kalabilir. Hastalık deneysel amacla hastalıklı etlerin laboratuvar hayvanlarına yedirilmesi ile oluşturulabilir.

BULAŞMA : Hastalık Trişinli etleri, mutfak, mezbaha ve kasap dukkanlarının Trişinli artıklarını,Trişinli sıcan ,fare,tilki ve porsuk kadavralarını leşlerini,hayvan (olulerini),Trişinli dışkılarla bulaşık yem ve suları Domuzların yemesi ve icmesi yoluyla sindirim sisteminden bulaşır.

Ergin Trişinler barsaklarda dollenmeden sonra binlerce embriyo meydana getirir, bunlar barsak kenarından kan ve lenf yollarına girerek kasların icinde yerleşirler. Trişinli etlerle yenen larvalar da mideye gelip kapsulu eridikten sonra barsak kenarına giderek erginleşir ve dollenme yapıp binlerce embriyon verir ve bunlarda kan ve lenf yolu ile kaslara girip yerleşirler; 3 haftada 1 mm buyurler,2 ayda da limon gibi kapsulle cevrilirler, bu kapsullerin bazıları kireclenir. Kaslara giren larvalar gomlek değiştirerek 15 gun sonra hastalık yapacak duruma gelirler.

BELİRTİLER : Barsaklardaki ergin Trişinler fazla sayıda olursa 1-2 hafta sonra sancı, diyare ile enterit baş gosterir ve birkac hafta icinde olumle sona erer. Kaslardaki Trişin larvaları fazla sayıda olursa ; Kaşıntı,yuzun şişmesi, sertlik, hareket zorluğu, ses kısıklığı, ciğneme ve yutkunma zorlukları, cenede sertlik ve trismus, vucutta odemler gorulur, hayvanlar 1-2 ayda tekrar iyileşirler.

İNSANLARDA BELİRTİLER : Barsak Trişinozunda ; susama , terleme , diyare , enterit , pnomoni , menenjit ve anemi gibi ağır belirtilerle olumler gorulur. Kaslardaki şeklinde Romatizmal ağrılar, sertlikler, yuzde şişme, konuşma zorluğu, oksuruk, ateş ile tedavi edilmezse 1-2 haftada olumle son bulur.

OTOPSİ : Kesilen ve olen hayvanlarda barsak Trişinozunda enterit ve peritonit gorulur.Barsaktan alınan materyalden mikroskopta x 40 buyutme ile ergin Trişinler gorulur.Kas Trişinozunda , diafragma , kaburga arası , dil , boğaz , boyun , omuz , yanak , karın kaslarında, tendonlara yakın kısımlarda,lifler arasında sarımtrak beyazımsı renkte kucuk kistler gorulur;etler soluk , cevreleri iltihaplı olur.Kistler limon biciminde olup iclerinde 2-7 adet larva bulunur.Kistler 6-9 ayda kireclenirler.

TEŞHİS : Canlı hayvanlarda dil altından ve kenarından veya dilden kucuk bir parca kesilir iki cam arasında iyice ezilir. Mikroskopta x 40 buyutme ile bakılır.Serolojikve Allerjik testlerde kesin sonuca goturur.

Mezbahalarda en cok Domuzlarda, diafragma ve dil altından veya dilden ufak parcalar kesilerek Trişinoskop’ta veya Mikroskopta x 40 buyutme ile bakılır ve tipik helezon (spiral) bicimindeki larvalar gorulur.

KORUNMA : Hastalıkla savaş icin en koklu careler Domuz etlerinde sistematik Trişin aranması,parazitli etlerin yok edilmesi, Mezbaha ve Domuz barınaklarında :sıcan ve farelerin sık sık oldurulmesi, Domuzlara pişirilmiş artıklar verilmesi , Mezbahalara kopek, kedi sokulmaması gibi yontemler uygulanır.

Trişinli etlerin yakılarak yok edilmesi, Trişin miktarı az olursa yarım saat pişirilerek yedirilmesi guvenilir carelerdir.

Gunumuzde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilacların Evcil Domuzlara belirli aralıklarla verilmesi Trişinlerin Tenya ve Larva şekillerini yok etmektedir.Fakat her ne suret ile olursa olsun Yaban Domuzlarının etlerinin ozellikle de ciğ olarak tuketilmesi onlenmelidir. Bu yolla İnsanlarda Trişinoz Hastalığı ortaya cıkmaktadır. En iyisi İnsanların Domuz eti tuketmemesi ,tuketecek ise mutlaka Veteriner Hekimi kontrolunden gecmiş Trişinsiz Domuz etlerini tuketmeleri İnsan sağlığı bakımından cok onemlidir.

SAĞITIM : Barsak şeklinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli tenya ilacları, Kas Trişinleri icinde Mebendazole ve Praziquantel etken maddeli ilac lar etkili olmaktadır. İnsanlarda Hastalık oldurucu olduğundan Sağıtım Hastanede yatarak ve uzun sure ilac kullanarak olmaktadır.

Sağlıklı gunler dileği ile...

Uzman Dr.Ali AYYILDIZ
Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.


[h=2]Antalya Anatomi Uzmanı uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]