Emdr; Turkce karşılığı; Goz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme.
Emdr terapi nedir ve hastalara/danışanlara ne vaad etmektedir? Sizlere bu makalemde zihnimizdeki ruhsal travmaların duygusal etkilerini hafifleten, hatta bircok danışanın deneyimine gore acı hatıraların duygusal yuklerini silen etkin bir terapi yonteminden bahsetmek istiyorum.
Emdr terapi Francine Shapiro tarafından, bir kır gezintisi sırasında keşfedilmiştir. Shapiro, bu gezinti sırasında, aklını kurcalayan ve kendisi icin sıkıntıya yol acan bir sorununu duşunmektedir. Bu sırada bir bankta otururken, karşısında frizbi oynayan cocukların frizbilerini takip etmektedir. Bir sure sonra fark eder ki sıkıntısı belirgin derecede azalmıştır. Bunun sebebini duşunduğunde ise gozlerini sağa sola doğru hareket ettirdiği icin olduğu sonucuna varır. Bu uygulamayı hemen sonra danışanlarında dener ve ilginc bir şekilde olumsuz anıların, negatif duyguların hafiflediğini gorur.
Normal durumlarda, anıların ve yaşantıların zihnimizde kolayca uyum sağlayarak ilgili bolgelerde saklandığını, gerektiğinde hikayeleştirildiğini, soze dokulebildiğini goruyoruz. Fakat travmatik deneyimlerde bu anılar zihminiz tarafından kolayca kabul edilemediği icin bu travmatik anı sırasında yaşadığımız olaylar zinciri işlemlenmeden zihnimizin duygusal bolumunu temsil eden sağ lobda -tabir yerindeyse- birikmektedir. Emdr ozellikle ilk olarak post travmatik stres bozukluklarında, yani travma sonrası stres bozukluklarında etkin bir şekilde kullanılmıştır. Cunku yaşanan travmatik olay zihin mantıksal, yani sol lobda yeterince işlemlenememektedir. Emdr tekniği aslında beynin normal olarak becerebildiği bu akışa yardım eden bir surectir.
Peki Emdr nasıl calışıyor? Bizler uyuduğumuzda, Rem uykusu esnasında da hızlı goz hareketleri yapmaktayız. Ve ruyalar bu esnada gorulmektedir. Uykunun ve ruyanında bizler icin iyileştirici etkisi soz konusudur. Gun icinde yaşadığımız buyuk kucuk travmalar uyku esnasında da zihnimizde işlemlenir. Emdr nin etkisi de buna benzemektedir.
Emdr terapi esnasında travmatik olay ve yaşattığı olumsuz duygular danışana anlattırılır. Hedef, tek bir travmatik anıdan, o anının kişiye yaşattığı duyguyu hafifletmektir. Benim uygulamaların esnasında gorduğum, kişilerin travma olarak bahsettikleri olayları beynin mantıklı kısmının devreye girdiğinde daha kabul edilebilir, daha basit, kişinin ustesinden gelebileceği bir hale donuştuğudur. Sonucta bizler yaradılış gereği olaylar karşısında nasıl tepkiler vereceğimizin bilgisine sahip canlılarız. Fakat travmanın anlamı; beklenmedik anda beklenmedik derecede yoğun gelen ve kişi savunmalarını yeterince kullanamadığı icin yaşadığı olumsuz deneyimdir, beynin de genelleme ozelliğinden dolayı, bu olumsuz anının etkilerini kontrol edemez hale gelebildiğimiz bir surectir. Orneğin bir kişiye kopek saldırmak istemiştir, yada hırlamıştır. Kişi kopekten zarar gormese bile zihninde kopeğin korkulması gereken, kendisine zarar verebilme ihtimali olan bir canlı olduğunu duşunmeye başlar. Ayrıca ona saldırmaya calışan kopek sokak kopeği de olsa, kişi artık tum kopeklerden korkmaya ve kacmaya başlar. Buradaki mekanizma şudur: Kopeğin hırlaması kişide korku duygusunu yaşamasına yol acar; cunku kopek eğer gercekten saldıracak olursa beden adrenalini arttıracak, kişinin savaş yada kac tepkisini ortaya koymasına yardımcı olacaktır. Eğer kopek saldırmadan da oradan uzaklaşsa kişi artık yaşadığı bu duyguyu tehlike sinyali olarak algılamaya başlar. Aslında beynin sol kısmı kişiye o sırada kopeğin ona bir şey yapmadığını, sadece hırlayıp gittiğini, kopeğinde doğası gereği bunu yapabileceğini soylesede, zihnin sağ tarafı icin pek inandırıcı olmayabilir. Daha doğrusu zaman zaman sistemimiz bu şekilde calışarak bizi mantıksal kısma gecmekte zorlayabilir, cunku duygusal izler ağır basar. Cunku beden unutmaz! Bunu hayatımızda yaşadığımız tum olaylar icin duşunebiliriz.
Başlangıcta sadece travma sonrası stres bozukluğu icin kullanılan Emdr, artık calışma alanını genişleterek, gun icerisinde yaşadığımız, duygusal olarak bize ağır gelen, mantığımızın sozunu geciremediğimiz tum yaşantılarda kullanılmaktadır.
Emdr yontemi, kişinin yaşantısında baş edemediği anıları ile ilgili kullanılan bir psikoterapi turudur. Aslında gecmişle ilgili bugunku değerlendirmelerimiz uzerine calışılır. Psikoterapi ise oncelikle bir farkındalık eğitimidir. Emdr de kişiye fark ettirilmesi gereken şey, yaşadığı olayın kendisinde hissettirdiği olumsuz duyguyu fark etmesidir. Olumsuz duyguya eşlik eden olumsuz inanc kişinin hayatını olumsuz etkilemektedir. Buradan yola cıkarak kişinin icindeki guclu ve olumlu inanclar tekrar şekillendirilir.
Emdr hangi durumlarda kullanılır;
Cocuklarda;
Travma , ofke, uzuntu, kaygı, korku gibi duygular, bağlanma sorunları, performans arttırma, psikosomatik bozukluklar,
Yetişkinlerde;
Travma sonrası stres bozukluğu, fobiler, psikosomatik bozukluklar, kaygılar, panik atak, ofke kontrolu, duygudurum bozuklukları,
Emdr terapi esnasında kişiye goz hareketleri yaptırılır. Kişiden anıyı hatırlaması ve beden duyumlarına dikkat etmesi istenerek, kişiye hicbir şey duşunmemesi sadece anılara odaklanması istenir. Beynin iki lobu arasında iletişimi sağlayan sinir ağları devreye girerek, anının işlemlenmesi sağlanır. Surec Rem uykusunda kişinin yaşadığı hafifleme sureci gibi işler, fakat kişi kendinde ortaya cıkan değişikliğin farkındadır.
Cocuklarla yapılan Emdr seanslarında ise cocuklara bilgisayar simulasyonları, resim ve oyun teknikleriyle yardım edilir. 0-2 yaş aralığındaki bebeklerle anneleriyle yada bebeğe birinci derecede bakım veren kişi ile birlikte calışılır. Ayrıca cocuğa, baş edemediği anısı ile ilgili birlikte hikayeleştirme tekniği kullanılarak yardım edilir.
Ayrıca benim ozellikle goruşmelerimde en cok kullandığım Emdr nin ‘gelecek şablonu’ ile ilgili calışmalardır. Orneğin kişinin ustesinden gelemeyeceğini duşunduğu, cok heyecanlandığı, kaygılandığı bir sınavı yada sunumu var. Aslında zihin bu işi becermekle becerememek adına iki duşunceyi de barındırır. Fakat kişinin olumsuz inancı o kadar gucludur ki bir turlu başarılı olacağına kendisini inandıramaz. Emdr yontemi kişinin başaracağına ilişkin kendisinde olan inancını da kuvvetlendiren bir yontemdir. Sonucta yaşam bir tercihtir, fakat kişi normal yaşantısı suresince stres yaratan faktorler devreye girdiği zaman zihnin kendini toparlama, doğru duşunme, muhakeme etme gucu azalabiliyor. Ya travmanın etkisi cok buyuk oluyor, yada gecmişten gelen, kişinin şimdiki yaşantısına olumsuz etkide bulunma ihtimali olan anı ağları devreye girerek, olumsuz inancı arttırabiliyor.
Emdr danışan icin, ‘bu kadar kolay mı’, ‘bu cok garip’ gibi tecrubeler yaşatan bir surec. Kişi farkına varmasa da aslında olayın negatif sonuclarına karşı duyarsızlaşıp, kendini daha guclu hissediyor. Ayrıca olayın yaşattığı bedenselleştirme (somatizasyon, uyku bozukluğu, yeme bozukluğu gibi) de ortadan kalkmaya başlayınca kişi kendi icinde bulunan iyileşme gucune yalnızca bu yontemi bilen terapistin desteği gerekiyor.

[h=2]Bursa Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]