TRAVMA
Travma dediğimizde ilk akla gelen kaza, kayıp, afet gibi buyuk olaylardır, peki yıllarca icimizde barındırdığımız, cocukluk doneminden kalma bir suclayıcı bakış, dışlandığımızı hissettiğimiz bir an bir hastane olayı, aile ici sozel ya da fiziksel şiddet, bir hayvan korkusunun hayatımıza olan etkisi neyle anlamlandırılır sizce?
Travma canlı uzerinde beden ve ruh acısından onemli ve etkili yaralanma belirtileri bırakan yaşantıdır. Ruhsal travma kapsamına fiziksel ve duygusal tacizler (dovulme,gasp olayları,cocukluk cağından beri suregelen sevgisiz ortam, sağlık,eğitim ,barınma ve beslenme gereksinmelerinin karşılanamaması gibi), cinsel tacizler, doğal afetler (deprem, sel, fırtına , gibi),yangınlar , trafik kazaları, savaşlar ,catışmalardan etkilenmek girmektedir.

Ruhsal bir travmayı izleyerek bazı kişilerde once akut stres bozukluğu bazı kişilerde de bunun sonrasında travma sonrası stres bozukluğu ya da diğer adı ile post travmatik stres bozukluğu dediğimiz bir durum gelişebilmektedir.

Akut stres bozukluğu

Travma oluşumundan sonraki ilk 1 aylık sure icinde gozlenir. Kişi aşağıdaki iki belirtinin olduğu travmatik bir yaşantıdan gecmiştir:

A-1) Gercek bir hayat kaybı,olum ya da olum tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kendisinin ya da başkasının fizik butunluğune yonelik bir tehdit olayını yasamış, tanık olmuştur.
2) Kişi aşırı korku,caresizlik ya da dehşete duşme seklinde tepkiler gostermiştir.

B-Kişi bu olayı yasarken ya da yasadıktan sonra dissosiyatif belirtiler dediğimiz aşağıdaki belirtilerden en az ucunu yasamıştır.

1)Uyuşukluk, dalgınlık,duygusal tepkisizlik,donukluk hic birsek hissetmiyorum, ne ağlamak ne gulmek geliyor icimden sadece bir noktaya bakıp,dalıyorum
2)Cevrede olup,bitenlerin farkına varma halinde azalma etrafımdan habersizim,kim geldi,kim gitti,kim ne dedi bilmiyorum
3)Cevreyi olduğundan farklı,yabancı,değişik algılama (derealizasyon) burası sanki benim odam,yatağım değil,sanki boşluktayım,yasadıklarım gercek değil
4)Kendini olduğundan farklı ,yabancı algılama (depersonalizasyon) “sanki kendimi dışarıdan izliyorum,ellerim sanki benim ellerim değil,
5) Dissosiyatif amnezi dediğimiz ,travma oncesi,esnası veya sonrasına ait olayları hatırlayamama ne olduğunu,ne yaptığımı bilmiyorum,kimlerle konuşmuşum,nerelerden gecmişim bilmiyorum, bir de baktım buradayım hatta simdi neredeyim bilmiyorum

C- Travmatik olayın kişinin gozunun onune tekrar gelmesi, ister istemez duşunmesi,ruyalarda gorulmesi, kabuslar,illuzyonlar (nesneleri korkutucu bir şekilde travmayla ilgili nesnelere benzetme,kalemleri bıcak gibi algılama seklinde), flashback dediğimiz sanki o olayı tekrar ayni şekilde yasıyor gibi hissetme hali,olayı hatırlatan şeylerle karsılaşınca kaygı duyma (TV.de seyredilen deprem goruntulerinde, catışma ve savaş sahnelerinde fenalık hissetme,travma tik olayın yıl donumlerinde huzursuzluk hisleri)

D- Travma ile ilgili hatıraları akla getiren uyaranlardan kacınma (onları duşunmek,konuşmak,o duyguları hissetmek,o olayın benzeri etkinlikler, yerler ve kişilerden uzak durma)

E- Aşırı uyarılmışlık hali (uykuya dalmakta ve surdurmekte zorluk cekme, huzursuz bir şekilde dolaşma, bir noktaya,konuya dikkatini verememe, en ufak bir sesten irkilme,yerinde duramama gibi)

Bu belirtiler kişide belirgin bir kaygıya yol acıp,toplum icinde, is yaşantısı, genel uğraşlarında belirgin bir bozulmaya yol acmaktadır.

Post Travmatik Stres Bozukluğu

Travma gecirmiş uc kişinin duygu ve duşunceleri;
”Kendimi cok kotu hissediyorum, huzursuz ve sinirliyim. Aslında ben bu değilim. Araba kazası altı ay once oldu, ama hala arabaya bindiğimde kendimi guvende hissedemiyorum, o kadar korkuyorum ki, mumkun olduğunca yolculuk etmemeye calışıyorum. Kaza anı kafamda tekrar tekrar canlanıyor, bir turlu kafamdan cıkaramıyorum, hatta geceleri kabus şeklinde, kazayı tekrar tekrar yaşıyorum. Bunlardan cok yoruldum artık.”

”Hayat hakkındaki goruşlerim değişti, neden bize oldu diye duşunmekten kendimi alamıyorum. Olen arkadaşımı kurtarmak icin daha fazlasını yapabilirdim diye kendimi sucluyorum. O anı, tekrar tekrar yaşıyorum, ”keşke bunu yapsaydım”, ”keşke şunu yapsaydım” diye duşunuyorum.... bazen, cok moralsiz ve gergin oluyorum...bir turlu gevşeyemiyorum ve cok korkuyorum, olebilirdim diye duşunuyorum,..... geleceği duşunemiyorum....., kendimi caresiz hissediyorum...”
“Sınavı kazanamazsam hayatımın biteceğini duşunuyorum, bu benim son şansım diyorum, sınav esnasında kalp atışlarım yukseliyor, ellerim terliyor, oleceğimi duşunuyorum oysa bunun deneme sınavı olduğunu da biliyorum… cevremdeki herkesi başarılı kendimi başarısız hissediyorum”

Eğer, siz de travmatik bir olay yaşadıysanız, bunlara benzer duygularınız olmuş olabilir.


Travmatik olay; gunluk olağan olayların dışında olan ve kişiyi derinden rahatsız eden bir olaydır. Bircok olay boyle bir etki gosterebilir. Bu, bir yangın, kaza, hırsızlık, saldırı, olum gibi travmatik bir olaya tanık olmak veya, bircok insanı kapsayan bir felaket veya sizi, arkadaşlarınızı veya ailenizi, kapsayan kişisel bir olay olabilir.
Travmatik bir olaydan sonra kişiler nasıl tepki gosterirler?

Travmatik bir olaydan sonra tecrube edebileceğiniz duygulardan bazıları aşağıda verilmiştir. Genel olarak, kişilerin tepkileri aşağıdaki dort gurupta toplanabilir:
Travmayı kafanızda tekrar yaşamak.Travmayla ilgili veya hatırlatan şeylerden kacınmak.Daha fazla gergin, huzursuz veya her zamankinden daha tetikte olmak.Bunalımda olmak, ağlamak.Bu duygulardan herhangi birini tecrube edip etmediğinizi anlamak size yardımcı olabilir.

Travmayı kafanızda tekrar yaşamak
Kafanızda travmayla ilgili istenmeyen goruntuler veya anılar yaşamak (genelde bunlara gecmişe donuş (flashback) denir).Travma ile ilgili rahatsız edici veya sizi korkutan başka şeylerle ilgili ruyalar gormek.Travmanın tekrarlandığını hissetmek - travmayı cok kuvvetli olarak, tekrar yaşamak.Size travmayı hatırlatan olaylarla veya duygularla karşılaştığınızda, cok rahatsız, huzursuz olmak.Size travmayı hatırlatan olaylar veya anılarla karşılaştığınızda, orneğin, kalp carpıntısı, baş donmesi gibi, rahatsız eden fiziksel tepkiler tecrube etmek.Travmayla ilgili olaylardan kacınmak ve hissizleşmek
Travmayla ilgili duşunce, duygu ve konuşmalardan kacınmak.Size travmayı hatırlatan, yer, kişi ve olaylardan kacınmak.Travma ile ilgili şeyleri hatırlayamamak.Hayata kusmek, cevrenizdekilerden ayrı hissetmek veya her zamanki duygularınızı hissedememek.Normal bir geleceğinizin olmayacağını duşunmek - sanki odunc alınmış bir zamanı yaşıyor gibi hissetmek.Her zamankinden daha gergin ve huzursuz olmak
Kızgın veya huzursuz hissetmek.Konsantre olamamak.Uykuya dalmada zorluk cekmek.Her zaman tetikte olmak ve kolayca korkmak.Travma sonrası bunalımı bizi en az dort farklı şekilde etkileyebilir:
Ne hissettiğimizi.Nasıl duşunduğumuzu.Vucudumuzun nasıl calıştığını.Nasıl davrandığımızı.Duzenli bir şekilde tecrube ettiğiniz duyguların yanına bir carpı işareti koymak, nasıl hissettiğinizi anlamanıza yardımcı olabilir:
Ne hissediyorsunuz?
Endişeli, rahatsız, huzursuz hissediyor, korkuyorsunuz.Cok kotu bir şey olacakmış gibi hissediyorsunuz.Gergin, kasılmış, ucurumun kenarında, karışıksınız.Gercek değilmiş gibi, tuhaf, hayalde gibi, herşeyden uzaksınız.Bunalımdasınız.Vucudumuzda neler olur?

Kalbimiz daha hızlı carpar.
Goğsumuz sıkışır.Kaslarımız gergin/kasılmış olur.Yorgun, tukenmiş hissederiz.Vucudumuzda ağrılar olur.Başımız doner.Panik oluruz.Bunalım, moral bozukluğu olur.Kızgın oluruz.Ağlarız.Nasıl duşunuruz?
Surekli endişeleniriz.Konsantre olamayız.Gecmişe donuş tecrube ederiz, travma goruntuleri kafamızda canlanır.Travma sebebi olarak kendimizi suclarız.Olayın tekrar olacağını duşunuruz.Karar veremeyiz.Pişmanlık, utanc veya kin duyarız.Duşuncelerimiz karışır.Sinirli veya huzursuz hissederiz.Midemiz calkalanır.Uyku/kabus sorunumuz olur.Urkek oluruz.Neler yaparız?
Aşağı yukarı dolanırız.Bize travmayı hatırlatan şeylerden kacınırız.Oturup gevşeyemeyiz.Kişilerden kacınırız.Tek başımıza kalmaktan kacınırız.Kişileri tersleriz ve huzursuz oluruz.İlişkilerimizi bozarız.Daha cok icki ve/veya sigara iceriz.Başkalarına daha bağımlı oluruz.Yaygın duşunceler

”Benim sucumdu”.
”Dağılıyorum”.
”Kalp krizi gecireceğim”.
”Bu olay beni kontrol ediyor”.
”Dayanamıyorum”.
”Bayılacağım”.
”Neden benim başıma geldi?”.
”Artık bir anlam bulamıyorum”.
Travmaya neden bu kadar yoğun tepki gosteriyoruz?

Travmanın, bizim ustumuzde duygusal olarak, bu kadar yoğun bir etki bırakmasının, bircok sebebi vardır.
1) Hayatın genelde bizim icin belli bir şekli, anlamı ve amacı olması, ve korunur ve guvenli olması gibi, hayat hakkındaki temel inanclarımızı sarsar. Bizim kendimizle ilgili olan inancımız sarsılmış olabilir, kriz anında beklediğimizden veya istediğimizden cok farklı bir tepki vermiş olabiliriz.
2) Travma aniden ve habersiz gelir. Bu yeni duruma alışmak icin zamanımız olmaz. Bu, genelde normal olarak yaşadığımız durumların cok dışında olan bir durumdur ve bu durumda neyle karşılaştığımızı veya nasıl hareket edeceğimizi bilemeyiz. Oleceğinizi hissetmiş olabilirsiniz, cevrenizdekiler olmuş olabilir, ve siz şokta olabilirsiniz. Tehlike karşısında, travmaya sıkıca tutunursunuz, bu belkide, aynı tehlikeye tekrar duşmemek icin, bir nevi savunma olabilir. Sonuc olarak, yukarıda tanımlanan, travma sonrası tepkilerini gosterebilirsiniz.

Travmayla nasıl calışıyoruz?
EMDR (Goz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden yapılandırma) tekniğiyle travmatik olay uzerinde ozel bir calışma yapıyoruz.



[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]