Gercek bir olum ya da olum tehdidi, ağır bir yaralanma ya da kişinin fizik butunluğune, bir tehdit olayını yaşama ya da başka bir kişinin olumune ya da olum tehdidi altında kalmasına yaralanmasına ya da fizik butunluğune bir tehdit oluşturan bir olaya tanıklık etme ya da ailesinden birinin ya da bir yakınının beklenmedik olumu ya da şiddete maruz kalarak oldurulmesi, ağır yaralanması, olum ya da yaralanma tehdidi altında kaldığını oğrenmesi gibi kişinin doğrudan yaşadığı aşırı travmatik bir stres kaynağının ardından birtakım ozgul semptomların gelişmesidir.
Kişi soz konusu olaya tepki olarak aşırı korku, caresizlik ya da dehşete duşme, aşırı bir travmayla karşılaşma sonucu ortaya cıkan ozgul semptomlar arasında travmatik olayı surekli olarak yeniden yaşama, travmaya eşlik etmiş olan uyaranlardan surekli olarak kacınma, genel tepki gosterme duzeyinde azalma ve artmış uyarılmışlık semptomlarının surekli bulunması gibi semptomlar vardır. Tanı semptom gorunumu en az 1 aydır bulunuyor olmalıdır.
Cocukluklarda cinsel yonden travmatik olaylar, gercek bir şiddete başvurma ve yaralanma ya da şiddete başvurma ve yaralanma tehdidi olmayan gelişimsel olarak uygunsuz cinsel yaşantıları kapsayabilir. Travmatik olay ceşitli yollarla yeniden yaşanabilir. Kişi sıklıkla bu olayı elinde olmadan tekrar tekrar anımsar, olayın yeniden yaşandığı sıkıntı veren ruyalar gorur. Nadir bazı durumlarda, kişi bir kac saniyeden bir kac saate dek, hatta gunlerce surebilen disosiyatif durumlarda olayın bazı oğeleri yeniden yaşayabilir ve kişi o sırada yine o olayı yaşıyormuş gibi davranabilir. Genellikle flashback’ ler olarak nitelenen bu epizodlarlar, tipik olarak kısadır, ama uzamış stres ve artmış uyarılma ile ilintili olabilir.
Kişi travmaya eşlik eden uyaranlardan surekli kacınır. Kişi sıklıkla travmatik olayla ilgili duşuncelerden, duygulardan, konuşmaktan kacınmak icin ozel bir caba icinde olur. Psişik uyuşma ya da duygusal anestezi, olarak adlandırılan, dış dunyaya tepki verme duzeyinde azalma, genellikle travmatik olaydan hemen sonra başlar. Kişi bir geleceği kalmadığı duygusuna kapılabilir.
Kişide travma oncesinde bulunmayan surekli anksiyete ya da artmış uyarılmışlık semptomları gelişir.
Bu semptomlar arasında;
Travmatik olayın yeniden yaşandığı yineleyen kabus gormelere bağlı olabilen uykuya dalmakta gucluk,
Hipervijilans,,
Aşırı irkilme tepkisi gosterme sayılabilir.
Bazı kişiler irritabilite ya da ofke patlamaları gosterdiklerini ya da duşuncelerini belirli bir konu uzerinde yoğunlaştırmakta ya da işlerini bitirmekte zorluk cektiklerini bildirirler.
PTSB’ye yatkınlığı arttıran nedenler:
1-Genetik yukluluk,
2-Gelişim sorunlarının varlığı,
3-Psikolojik olgunluğa kavuşamamış olma,
4-Kulturel beklentiler,
5-Mental retardasyon,
6-Ailede psikotik bozukluk ve kişilik bozukluk varlığı,
7-Negativistik tutum sergileyen yapıya sahip olma,
8-Cocukluk doneminde fiziksel ve cinsel istismar oykusu,
9-Travmanın niteliği, şiddeti, surekliliği,
10-Olaya yuklenen anlamlar,
11-Olay ardından yaşanan olaylar,…
TSSB’ UNDA BELİRTİ VE BULGULAR
1.Travmaya normal tepkiler arasında anksiyete, depresyon ve psikosomatik belirtiler vardır.
2.Duygusal labilite ve olayların ruyalara konu olması sıktır
3.Travma konusunu surekli duşunme ve baskılanması arasında surekli gelgitler yaşanır.
4.Travmanın ağırlığına gore başa cıkma suresi 2 yıla dek uzayabilir
Bir travmanın ardından yaşanan surecler:
1-Ağıt donemi:
Olaya bağlı olarak değişik derecelerde bir yas donemi yaşanır.
2-Yadsıma donemi:
ilk şokun ardından haftalar, aylar arasında değişen bir sure olay yadsınır. Bu donemde amneziler, uyku bozuklukları, somatik belirtiler, aşırı hareketlilik, geri cekilme gibi belirtiler vardır.
3-Dalıcı(intrusive donem):
Bu donemde kişilerde irkilme yanıtının artması, dalıcı duşunceler kurma, değişken duygulanım, suregen aşırı uyanıklık, uyku ruya bozuklukları ortaya cıkar. Yoğun anksiyete ve delirme korkusu olabilir. Olgulara bu durumun gecici olduğu anlatılmalıdır.
4-işleme fazı:
Bu donemde kişi travmanın anlamını, bununla ilgili anılarını duşunur, kaybının yasını tutar, gelecekle ilgili plan yapar.
5-Tamamlama fazı:
Tamamlama fazına gelecekle ilgili olumlu planlar yapılması ve eski etkinlikler donulmesi ile ulaşılmış olur.
TSSB’UNDA GİDİŞ
Semptomlar genellikle travmadan sonraki ilk 3 ayda başlarsa da semptomlar başlamadan once aylar, hatta yıllar gectiğinde olabilir. Soz konusu bozukluğun semptomları ve yeniden yaşama, kacınma ve aşırı uyarılmışlık semptomlarındaki baskınlık zamanla değişebilir. Semptomların suresi de değişir, olguların yaklaşık yarısında 3 ay icinde tam duzelme olur, bircoğunda semptomlar travmadan sonra 12 aydan daha uzun surer. Travmatik olayın şiddeti, suresi ve kişinin olaya yakınlığı boyle bir bozukluk geliştirmeyi belirleyen en onemli etmendir. Postravmatik stres bozukluğunun aktarılmasında kalıtsal bir bileşke olduğuna ilişkin kanıtlar bulunmaktadır. Bunun yanında, 1.derece akrabalarında depresyon oykusu olması, PTSB geliştirmeye karşı artmış bir duyarlılık ile ilişkilidir.

[h=2]Mersin Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]