ACIKLAMA
Canlı bir organizma, orneğin insan, uyum icinde calışan organlardan oluşur. Bu elektronik sayfada incelenecek olan organ, bir cok Turkce kaynakta TİROİD olarak yazılan, ancak Turk Dil Kurumu tarafından TİROİT olarak yazılması ongorulen organdır. Dolayısıyla bu bu sayfada da TİROİT olarak yazılacaktır.
TİROİDİN YERLEŞTİĞİ BOLGE VE ŞEKLİ
Boyuna onden bakıldığında tiroidin yerleşimi şu şekilde tanımlanabilir; Alt cene altında yer alan ve erkelerde daha belirgin bir şekilde gorulen ve adem elması adı verilen kıkırdak bir cıkıntının hemen altındaki bolgede bulunur. Diğer bir deyişle tiroit bezi soluk borusunun (trakea) her iki yanında ve kısmen onunde yer alan, kelebek şekline benzeyen bir organdır. Soluk borusunun iki yanına yerleşmiş kısımları sağ ve sol parca (sağ lob, sol lobveya sağ tiroit, sol tiroit) adını alır. Genellikle bu iki parca soluk borusunun tam onunde, bant şeklindeki tiroit dokusu ile biribirine bağlanırlar. Bu kısıma ise tiroidin boynu (tiroit istmusu) adı verilir. Tiroit ismi latince kokenli olup savaşlarda kullanılan kalkana benzetildiğinden bu ismi almıştır. Bu bağlamda bazı sozluklerde kalkanbezi olarak da adlandırılmasına karşın şeklinin daha ziyade bir kelebeği cağrıştırdığı soylenebilir.
Tiroit, yuzeyden derine doğru cilt, cilt altı, boyun zarları ve ceşitli kaslar tarafından ortuludur. Boyun kaslarının tiroidi ortmesi nedeniyle normal buyuklukteki tiroit, zayıf kişiler haric elle hissedilemez, Buna karşın buyumuş tiroidin, yutkunma sırasında aşağı yukarı doğru hareket ettiği gozlenebilir.
Yeni doğan bir cocukta yaklaşık 1.5 gram olan tiroidin ağırlığı yavaş yavaş artarak, erişkin bir insanda 20 gram civarınada ulaşır.

TİROİDİN KOMŞULARI
Tiroit, boyunda bulunan bir cok onemli yapıların yakın komşusudur. Bu komşulardan ozellikle tiroit ameliyatı sırasında ozenle korunmaları gerekenlere değinilecektir. Bunlardan ilki ses tellerine giden alt ve ust sinirler, ikincisi ise paratiroit bezleridir.
Sese tellerine giden alt sinirler
Sese tellerine giden ust sinirler
Paratiroit bezleri
Ses tellerine giden alt sinirler (rekuren sinirler): Sağda ve solda birer tane olup kabaca sağ ve sol tiroit parcalarının arka kesimine yakın bir şekilde aşağıdan yukarı doğru seyrederek ses tellerine (vokal kord) ulaşırlar. Bunların asıl gorevi ses tellerini birbirine yaklaştırmak ve biribirinden uzaklaştırmaktır. Bu hareketler sonucunda sesin cıkması ve soluk alıp verilmesi sağlanır.
Ses tellerine giden ust sinirler: Bu sinirler de sağda ve solda birer tane olup tiroidin ust kesimine yakın bir şekilde seyrederek ses tellerine ulaşırlar ve temel gorevleri sesin tizliğini ayarlamaktır.
Paratiroit bezleri
Tiroidin ikinci onemli komşusu olan paratiroit bezleri, tiroidin arka kesimi ile cok yakın ilişkidedirler. Coğunlukla ikisi sağ, ikisi sol tarafta olmak uzere toplam 4 tanedir ve her biri yaklaşık bir mercimek tanesi buyukluğundedir. Paratiroitler, parathormon adı verilen ve vucudun kalsiyum dengesini sağlayan birhormon salgılarlar.
TİROİDİN TEMEL YAPISI
Tiroit bir organ olduğuna gore farklı ozelliklere ve işlevlere sahip olan hucreler icermelidir. Tiroitte en fazla gorulen hucre tipi follikuler hucre adı verilen hucrelerdir. Bu hucreler şekil 4A'da gorulduğu gibi ozel bir organizasyonla bir araya gelerek bir birim oluştururlar. Bu birimlerin bir araya gelmesi ise tiroidin temel yapısını oluşturur. Bu organizasyon icinde yer alan iki hucre tipi daha vardır. Parafollikul ve Hurthle hucreleri olarak adlandırılan bu hucreler follikuler hucreler arasında az sayıda ve dağınık halde bulunurlar.
TİROİDİN İŞLEVLERİ
İşlev kelimesinin tıp dilindeki karşılığı fonksiyon kelimesidir. Konu icinde işlev kelimesi yerine bazen gorev, bazen de calışma sozcukleri kullanılacaktır.
Tiroidin urettiği hormonlar ve diğer yapılar
T3 ve T4 hormonlarının yapısı
T3 ve T4 hormonlarının gorevi
Tiroidin yapı ve işlevinin duzenlenmesi
TSH
TSH ile T3,T4 hormonları arasındaki ilişki
TİROİDİN URETTİĞİ HORMONLAR VE DİĞER YAPILAR
Tiroit bir ic salgı bezi olup temel işlevi, kısaca T3 ve T4 adı verilen hormon uretmesi ve kana salmasıdır. Bu hucrelerde ayrıca kana az miktarda salınan ve tiroglobulin adı verilen bir protein de yapılır. Tiroidin follikul hucrelerinde tiroglobulin uzerinde uretilen T3 ve T4, tiroglobuline bağlı olarak once tiroitte depo edilir ve gerektiğinde tiroglobulinden ayrılarak kana salınır. Diğer yandan tiroidin parafollikul hucrelerinde kalsitonin adı verilen hormon uretilir ve kana salınır. Ancak tiroidin işlevi dendiğinde temel olarak T3 ve T4 hormonlarının uretimi ve kana salınması anlaşılır. T3 ve T4'un buyuk kısmı kanda proteinlere bağlı olarak taşınırken az bir kısımı ise serbest halde dolaşır ve bunlara serbest T3 (sT3 yada FT3), serbest T4 (sT4 yada FT4) adı verilir.
Tiroit gibi hormon ureten organlar (endokrin organ) ile ilgilenen tıp dalları endokrinoloji ve endokrin cerrahisi olarak adlandırılır.
T3 VE T4 hormonlarının yapısı: Tiroit tarafından uretilen T3 ve T4 hormonları da bir tur protein olup temel yapısında tirozin adı verilen bir aminoasit bulunur. Başta TSH olmak uzere bir cok faktorun etkisi ve oldukca karmaşık işlemler sonucunda tirozine 3 tane iyot eklenerek T3, 4 tane iyot eklenerek T4 hormonu uretilmiş olur.
T3 ve T4 hormonlarının gorevi: Tiroitte uretilen ve kana salınan T3 ve T4 hormonları hemen tum vucut hucrelerine ulaşırlar ve bu hucrelerde metabolizma adı verilen olayları duzenlerler. Boylece buyume dahil vucutta bir cok işlevin sağlıklı bir şekilde yurumesi sağlanır. Dolayısıyla bu hormanların kan duzeyi normalden duşuk veya yuksek olduğunda tiroidin işlevsel bozuklukları olarak adlandırılan metabolizma bozuklukları ortaya cıkabilir.
Tiroidin yapı ve işlevinin duzenlenmesi
Organların gerek işlevi gerekse yapısının korunabilmesi icin bir cok faktor devreye girer. Tiroit icin temel faktor kısaca TSH olarak yazılan tiroit uyarıcı hormon adı verilen bir hormondur. Tiroit uzerinde etkili olabilen diğer faktorler oldukca karmaşık olup bu konuda değinilmeyecektir.
TSH: beyinin ozel bir bolgesinde (hipofiz; pituiter) uretilir ve kana salınarak tiroit hucrelerine ulaşır. TSH, tiroidi uyaran bir hormon olup bir yandan T3 ve T4 hormonlarının uretilmesini ve salgılanmasını kontrol ederken diğer yandan tiroit hucrelerinin coğalmasını ve buyumesini sağlayan sinyaller taşır.
TSH ile T3,T4 hormonları arasındaki ilişki: TSH ile T3 ve T4 arasında ozel bir ilişki vardır. Buna gore kanda T3, T4 yukseldiğinde beyine giden sinyaller TSH uretimini azaltır. TSH azalınca tiroitte T3, T4 uretiimi azalır ve kana daha az hormon salınarak artmış olan kan hormon duzeyi normale dondurulmeye calışılır. Tersi durumda; kanda T3, T4 azalınca bu sefer beyine giden sinyaller TSH uretimini arttırır. Artan TSH, hem tiroidin buyumesine hemde tiroitte hormon uretiminin artmasına yol acarak kana fazla hormon gecmesine ve duşuk olan kan hormon duzeyinin normale donmesine olanak sağlar. Değinilen bu ilişki ceşitli nedenlerle aksayabilir ve sonucta tiroidin işlevsel bozuklukları ve /veya guatr ortaya cıkabilir

[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]