Tiroidin iltihabi hastalıklarına tıp dilinde verilen isimlerin, turkceye cevrilmelerinde ne yazık ki zorluk yaşamaktayız. Dolayısıyla bu sayfada verilen Turkce isimler tıbbi isimlerle bire bir ortuşmeyebilir. Tiroidin iltihabi hastalıklarına genel olarak tiroidit denir. Bu kısımdan itibaren bu hastalıklar icin zaman zaman tiroit iltihabı zaman zaman da tiroidit kelimesi kullanılacaktır.
Bu gruptaki hastalıklar uc ayrı şekilde ortaya cıkabilirler.
- Bakteri gibi mikropların neden olduğu iltihaplara Hızlı gelişen tiroit iltihabı (akut tiroit iltihabı; akut tiroidit)
- Virus gibi mikropların neden olduğu duşunulen ya da bilinmeyen bir nedenle ortaya cıkabilen daha yavaş gelişen ve coğunlukla kendiliğinden duzelen iltihaplara kısa-orta sureli tiroit iltihabı (subakut tiroit iltihabı; subakut tiroidit)
- Başladıktan sonra coğunlulukla surekli devam eden iltihaplara ise muzmin tiroit iltihabı (kronik tiroit iltihabı; kronik tiroidit)
Bu hastalıklara zaman zaman tiroidin işlevsel (calışma) bozuklukları eşlik edebilir.
HIZLI GELİŞEN (AKUT) TİROİT İLTİHABI
Tıp dilinde akut tiroidit olarak adlandırılan ve coğunlukla bakteri adı verilen mikropların neden olduğu ender gorulen bir iltihaptır. Normal şartlar altında tiroide mikrobun yerleşmesi cok zordur. Ancak kan yolu ile veya komşu dokulardaki iltihaplarda bulunan mikroplar tiroide ulşabilir. Cocuklarda daha sık gorulur ve genellikle orta kulak iltihabı (otit) ve bademcik iltihabı (tonsilit) gibi ust solunum yolları iltihaplarından sonra ortaya cıkar. Ateş, titreme, tiroit bolgesinde ağrı, şişme ve kızarıklık en onemli bulgulardır.
Tanı icin tiroit ultrasonu ve beraberinde tiroit ince iğne biyopsisi yapılabilir. Alınan ornekte mikrop olup olmadığına bakılır. Tedavisinde antibiyotik adı verilen ilaclar kullanılır. İcinde irin birikmişse(apse) cerrahi yolla bu irin boşaltılmalıdır. Ayrıca mikrobun buraya ulaşmasına neden olan kaynak varsa o da tedavi edilmelidir. Hastalığın tekrarlaması halinde tiroidin cıkarılmasına yonelik cerrahi girişim yapılması gundeme gelebilir.
KISA-ORTA SURELİ (SUBAKUT) TİROİT İLTİHABI
Tıp dilinde Subakut tiroidit olarak bilinen bu hastalık, ağrılı tiroit iltihabı, ağrısız (sessiz) tiroit iltihabı ve doğum sonrası tiroit iltihabı (post partum tiroidit) olarak uc ayrı şekilde incelenir.
AĞRILI TİROİT İLTİHABI
Virus adı verilen mikropların neden olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca genetik yatkınlığın da rolu olduğu belirtilmektedir. Sonucta tiroit hucrelerinin onemli bir bolumu ya da bir kısmı tahrip olur. Sıklıkla gripal bir durumdan sonra boyun ve tiroitte ani başlayan ve kulağa doğru yayılan ağrı vardır. Tiroit şiş ve basmakla duyarlıdır. Bu sırada olculen kan cokme hızı (sedimantasyon hızı) saatte 50mm'den yuksek bulunur. Tiroit sintigrafisinde tiroit ya gorulmez ya da siluet şeklinde gorulur.
Bu hastalık genellikle dort devreli bir seyir gosterir ve coğunlukla kendiliğinden iyileşir. İlk devredehastalığın başlamasıyla birlikte tiroitte bulunan depo halinde bulunan hormonlar kana gecer ve fazla calışan tiroit bulguları ortaya cıkar. Bu hastalarda kan TSH duzeyi duşuk, tiroit hormon duzeyleri (T3 ve T4) yuksektir. Bu devredeki hastaların coğunda sadece ağrı gibi yakınmalara yonelik tedavi verilmesi yeterlidir. Bazen bu devrenin şiddetli olması kortizon verilmesini gerektirir. Ikinci devredekandaki hormonlarının duzeyi normale duşer ve normal calışan tiroit haline gelir. Kan T3 ve T4 duzeyleri coğu zaman normal sınırlardadır. Ucuncu devrede az calışan tiroit ortaya cıkar. Cunku tiroit hucrelerindeki harabiyet henuz duzelmemiş olduğundan tiroitte hormon uretimi azdır ve kana daha az hormon gecmektedir. Dolayısıyla TSH yuksek T3 ve T4 duzeyleri duşuk olabilir. Bu devrede klinik bulgular belirginse, hastalara tiroit hormonu iceren ilac verilmesi gerekebilir. Bazı hastalarda ise bu devre kalıcı olabilir ve hastalık dorduncu devreye gecmez. Bu durumda hastalar az calışan tiroit gibi tedavi edilirler. Dorduncu devrede, tiroit kendini toparlamaya başlar ve hormon uretimi artarak kan hormon duzeyleri normale doner. Tiroitte nodul varsa yukarıdakilere ek olarak nodullu hastalarda tedavi kararının verilmesi başlığında belirtilen ilkelere gore yaklaşılır.
AĞRISIZ TİROİT İLTİHABI
Bir cok yonu ile ağrılı tiroit iltihabına benzer, ancak bu hastalıkta boyun ağrısı yoktur vesedimantasyon hızı normaldir. Sessiz tiroidit olarak da adlandırılan bu hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle beraber vucut savunma sistemlerinin tiroide karşı oluşturduğu tiroit antikorları denen yapıların sorumlu olduğu kabul edilir. Dolayısıyla bu hastalarda coğu kez anti TPO antikoru yuksek bulunur. Tedavisi ağrılı tiroit iltihabına benzer. Kimi durumlarda bu durum fazla iyot alımı sonucu ortaya cıkabilir.
DOĞUM SONRASI TİROİT İLTİHABI
Bu hastalık yeni doğum yapmış kadınlarda ortaya cıkan ağrısız tiroit iltihabının ozel bir şeklidir. Dolayısıyla bulguları, tanısı ve tedavisinde herhangi bir farklılık yoktur.
MUZMİN TİROİT İLTİHABI
Tıp dilinde Hashimoto hastalığı ve Riedel tiroiditi olarak adlandırılan iki ayrı muzmin tiroit iltihabı vardır.
HASHİMOTO HASTALIĞI
Bu hastalığın ortaya cıkış nedeni vucut savunma sistemlerinin tiroide karşı oluşturduğu tiroit antikorlarının tiroit uzerindeki olumsuz etkileridir. Bu etkilere karşın hastaların yaklaşık %75'inde tiroit normal calışmaktadır. Ancak TSH değerleri yuksek olabilir. Hastaların beşte birinde tiroit hucrelerindeki harabiyete bağlı olarak az calışan tiroit bulguları ortaya cıkar. Bu hastalarda TSH yuksek, T3 ve T4 duzeyleri duşuktur. Hastaların %5 kadarında ise tiroit antikorları tiroidi uyararakfazla calışan tiroit tablosuna neden olabilirler. Bu durum, Hashimoto hastalığında fazla calışan tiroit anlamına gelen hashitoksikoz olarak adlandırılır ve TSH duşuk, T3 ve T4 yuksek bulunabilir.
Hashimoto hastalığı olan hastalar, tiroit bolgesinde ağrısız ve sert olan bir şişlik ve/veya daha ziyadeaz calışan tiroide ait bulgularla hekime gidebilirler. Bazen başka nedenlerle kontrol edilen hastalarda Hashimoto tiroiditi olduğu saptanır. Tiroit antikorları olculduğunde; coğu zaman Anti TPO antikor bazen de anti Tg antikor ve anti TSH-R antikor yuksek bulunabilir.
Tiroit ultrasonu yapılan hastalarda yaygın veya noduler guatr ve tiroidin kan akımında artış saptanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta nodullerin yalancı nodul olabileceğidir. Gercek nodul saptanan hastalara tiroit ince iğne biyopsisi yapılmasında yarar vardır.
Hastalığın bulgularına ve tetkik sonuclarına gore hastaların tedaviye gereksinimi olup olmadığına karar verilir. Orneğin tiroit işlevini gosteren testlerden; TSH değeri normal veya ust sınıra yakın, T3 ve T4 duzeyleri normal ve klinik bulgusu olmayan hastalar izleme alınabilir. Buna karşın TSH değeri yuksek, T3 ve T4 değerleri normal olmakla beraber az calışan tiroit tablosu gosteren ya da T3,T4 değerleri duşuk olan hastalara tiroit hormonu iceren ilac verilmelidir. Kanser şuphesi olan nodul, bası bulguları ya da kotu kozmetik gorunume neden olan guatr varlığında cerrahi tedavi gundeme gelebilir.
RİEDEL HASTALIĞI
Cok ender gorulen bir hastalık olup, nedeni tam olarak bilinmemektedir. Muzmin iltihaba bağlı tiroit coğu kez normalden kucuk, serttir. Tiroitteki muzmin iltihap etraf dokulara yayılarak tiroidin bu dokulara sıkı sıkıya yapışmasına ve bası bulgularına yol acabilir. Bu bulgular tiroidin anaplastik kanseriile karışabileceğinden dikkatli olunması gerekir.
Hastaların cok az bir kesiminde az calışan tiroit bulguları ortaya cıkabilirse de hastaların coğunda TSH, T3 ve T4 değerleri normaldir. Kesin tanı tiroit ince igne biyopsisi, bazen de ameliyatla alınan cerrahi biyopsi ile konur. Bu işlem hastalığın kanserden ayırt edilebilmesi icin de gereklidir.
Hastada az calışan tiroit bulguları varsa tiroit hormonu iceren ilac tedavisi gerekir. Diğer hastalar izlenir. Eğer ciddi bası bulguları varsa hastaya rahatlatıcı cerrahi girişim yapılabilir.

[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]