Guatr, tiroid bezinin normalden fazla buyumesidir. Boynun alt kısmında (adem elmasının altında ) bulunan, kelebek şeklindeki tiroid bezi normalden fazla buyurse kişi guatr hastalığı var demektir.Guatr genellikle ağrılı bir sağlık sorunu olmamakla birlikte, aşırı buyuyen tiriod bezi yutkunmayı gucleştirebilir ve oksuruğe neden olabilir. Bazı hastalarda guatr gunluk hayatı etkilemez ve tiroid bezindeki şişlik dışardan bakıldığında fark edilmez. Guatrı bulunan bir kişinin tiroid hormonu seviyesi normal olabileceği gibi, ihtiyactan yuksek (hipertiroidizm) ya da az (hipotroidizm) oranda tiroid hormonu uretilebilir.

Guatr Belirtileri

Tiroid bezi cok fazla buyurse, boyunda meydana gelen şişlik bariz bicimde guatra işaret eder. Bezin buyumesi nedeniyle, boyun bolgesinde aniden meydana gelen şişlik ya da şişlikler oluşabilir. Nadir durumlarda, aşırı şişen tiroid bezi soluk borusuna baskı yaparak nefes alıp vermeyi gucleştirebilir. Aynı baskı sonucu oksuruk, hırıltılı nefes alıp verme ve yutkunma gucluğu meydana gelebilir. Yine guatr nedeniyle aşırı şişen tiroid bezi boyun bolgesinde bulunan damarlara baskı yapabilir ve kan akışını azaltabilir. Bu durumda oksijen azlığından dolayı baş donmesi yaşayabilirsiniz. Guatrın diğer belirtileri arasında; kalp carpıntısı, gozlerin şişmesi, titreme, ishal, mide bulantısı, kusma, terleme bulunmaktadır.

Guatr Teşhisi Nasıl Yapılır?

Şikayetlerle gelen hastalarda yapılan fizik muayene sırasında şişen tiroid bezi tespit edilebilir. Tiroid hormonu uretiminin ne seviyede olduğunu belirleyebilmek icin kan testi yapılır. Tiroid bezinde meydana gelen şişlikte ve cevresinde kanserli bir tumor olup olmadığının belirlenebilmesi icin tiroidin ultrasonu kullanılır. Tiroid sintigrafisi fazla calışan tiroid nodullerinde kullanlıan diğer bir inceleme yontemidir.
Bu film ve taramada noduller bulunursa bu nodullerden ornek alınarak (biyopsi) laboratuvar ortamında incelenir ve tiroid kanseri aranır.

Guatr Neden Oluşur?

Farklı guatr turleri farklı nedenlerle oluşabilmektedir.
Basit Guatr (Endemik): Basit guatr, herhangi bir nedene bağlı olmadan ya da tiroid bezinin yeterli miktarda tiroid hormonu uretememesi nedeniyle gorulebilir. Tiroid bezi vucudun ihtiyac duyduğu hormonu uretebilmek icin buyumeye başlar. Basit guatr diğer adıyla “endemik guatr” dır. 40 yaş uzeri kadın ve erkeklerde, ailesinde guatr sorunu olan kişilerde en cok gorulen guatr turudur. Bazı ilacların ( lityum veya aminoglutethimide gibi ) uzun sureli kullanımının da guatra yol actığı bilinmektedir.

Toksik Noduler Guatr: Bu guatr turunde buyuyen tiroid bezi uzerinde yuvarlak noduller gorulur. Bu noduller gereğinden fazla tiroid hormonu uretilmesine yol acar.
Guatrın olası nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
İyot Bakımından Yetersiz Beslenme: Guatr, yeterli miktarda iyot bulunmayan coğrafyalarda daha sık gorulmektedir. Bazı ulkelerde iyot eksikliği guatrın başlıca nedenidir.

Deniz ve toprakta bulunan ve tuketilen deniz urunleri, sebze ve sut urunleriyle alınan iyot eksildiğinde tiroid bezinin hormon uretimi azalır.
1990’lı yıllarda iyot eksikliğini onlemek icin ABD ve İngiltere’de sofra tuzlarına iyot takviyesi yapılmaya başlanmıştır. Ancak fazla iyot tuketmenin de guatr riskini yukselttiği unutulmamalıdır.
Yaş: 40 yaş uzeri yetişkinlerde guatr riski artmaktadır.

Cinsiyet: Kadınlar erkeklere gore guatra daha yatkındır.

Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sistemi sorunları yaşayanlar veya yaşamış olanların guatr riski daha yuksektir.

Hamilelik ve Menopoz: Gebelikte ve menopoz doneminde guatr riski yukselmektedir.

Bazı İlaclar: Lityum, antiretrovirals, immunsupresifler, amiodaron (kalp ilacı) gibi ilaclar guatr riskini yukseltir.

Radyasyon: Boyun ve goğus bolgesi radyasyona maruz kalan (orneğin radyoterapi nedeniyle) kişilerde guatr daha sık gorulur.

Hipertiroid: Tiroid bezi aşırı aktif ise bez genişleyebilir.

Hipotiroid: Vucudun ihtiyac duyduğu tiroid hormonu yeterli miktarda uretilemiyorsa, tiroid bezi talebe cevap verebilmek icin buyuyebilir.

Sigara: Yapılan araştırmalar sigara kullanan ve iyot yetersizliği yaşayanların guatr riskinin onemli oranda arttığını ortaya koymaktadır.

Bazı Enfeksiyonlar: Bazı parazit ve bakteriler guatr oluşma riskini arttırmaktadır.

Bazı Gıdalar: Yer fıstığı, soya fasulyesi, tofu ve ıspanak gibi gıdalar bazı kişilerde guatra riskini yukseltmektedir.
İyot Bakımından Zengin Gıdalar

Deniz Urunleri: Balık, deniz yosunu, karides.

Sut Urunleri: Sut, yoğurt, peynir.

Meyve ve Sebzeler: Meyve ve sebzelerin ne kadar iyot icerdiği yetiştirildikleri topraktaki iyot miktarına bağlıdır.

İyotlu Tuz: Marketlerde iyotlu tuz bulabilirsiniz.
Guatr Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tiroid bezinin buyukluğune ve tiroid hormonu seviyesine gore farklı tedavi yontemleri uygulanabilir. Tiroid bezinin hormon tedavisiyle kuculmesi
icin bazı ilaclar bulunmaktadır. İyot eksikliği nedeniyle oluşan guatr tedavisinde iyot ve potasyum takviyesi yapılabilir.
Tiroid bezinin kucultulmesine yonelik olarak radyoaktif iyot tedavisi kullanılabilir. Bu yontem tiroid bezinin aşırı hormon urettiği durumlarda tercih edilmektedir.

İlaclarla tedavisi mumkun olmayan ilerlemiş buyumuş nodulu olan ve yuksek kanser riski olan hastalarda tiroidektomi adı verilen tiroid bezinin tamamına yakının cıkarılması ameliyatı yapılır. Bu amelyat sonrası tiroid bezi tamamı cıkarılması durumunda hastaların omur boyu ilac kullanmak zorunda kalacağı belirtilmelidir. Ameliyat teknik olarak ses tellerine cok yakın bir organ olması sebebiyle en buyuk riski ses tellerinin zarar gormesi ve ses kısıklığıdır.

2004 yılından bu yana yaptığım 1000 uzerinde guatr hastamda ameliyat sırasında ses tellerinin yerlerıini tespit ederek ve boyle bu riski minimuma indirerek işlemi tamamlamaktayım sinir zedelenmesi hicbir hastamda meydana gelmedi. Hastalarıma ek bir bilgi olarak son yıllarda sıkca kullanılan ameliyat esnasında ses tellerinin yerlerini tespit eden cıhazı (recurren larengeal sinir probu ve elektrodu) osmanıye ve kadirli bolgesinde ilk kullanan hekimim .bu cihazın amelyat guvenilirliğini arttırması en buyuk avantajı olmakla beraber getirdiği ek maliyet tek ve en buyuk dezavantajıdır. Bu ameliyatı olacak olan hastalarıma ve ozellikle eğer ameliyat ikinci kez yapılan bir işlemse imkanları olması dahilinde ameliyat esnasında bu cıhazın kullanılmasını tavsıye ederim.

[h=2]Adana Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]