Stres yaşamıyorum diyen var mıdır? Hic sanmıyorum. Stres; gunluk hayatın icinde ne kadar engel olmaya calışırsak olalım karşımıza cıkan bir faktordur.
Eğer cevremizdeki olaylar ve insanlar ile etkileşime geciyorsak ki gecmememiz mumkun değil, mutlaka az ya da cok stres yaşıyoruzdur. Tabi butun sucu cevremize atmamız haksızlık olur. Stresin oluşumunda cevre kadar kendi algılama ve duşunme bicimimizin de etkisi var. İnsanlar; karşılaştığı olayları pek cok faktor ışığında değerlendirir ve yaşadığı olaylara anlam yukler. Yani stres; ortamda ne olduğuna bağlı olmamasının yanı sıra kişinin olaylara verdiği tepkilere bağlı olarak da ortaya cıkar.
Peki; stres yaratmasına neden olmayacak olayları da “stres faktoru” olarak adlandırıyor muyuz acaba? Bence bunu doğru ayırt edebilmek icin stresin gercek anlamını iyi bilmek gerekiyor.
Stres; bizi zorlayan, kısıtlayan ve engelleyen olaylar karşısında verdiğimiz tepkilerin tumudur. İnsan; tehlike ile karşılaşınca kendini korumaya calışır, bu tehlike sırasında hem bedensel hem de psikolojik duzeyde bir dizi olay meydana gelir. Fakat coğumuzun duşunduğu gibi stres sadece olumsuz bir şey değildir. İnsanı iş goremeyecek kadar bir duruma getirirse tabi ki olumsuzdur; ama belirli duzeyde yaşanan stres de fiziksel ve ruhsal gelişimlere, buyumeye ve olgunlaşmaya yol acar. Bu nedenlerden dolayı yaşanılan stresin duzeyini, nedenlerini, etkilerini, neden olduğu tepkileri ve başa cıkma yollarını iyi tanımanın faydalı olacağı duşuncesindeyim.
STRESİN İKİ AYRI TURU:
1) Onceden Tahmin Edilebilen Stres Faktorleri: hayatımızı belli bir sure etkileyen olayları kapsar. Orneğin; evlilik, bir bebeğin doğumu, iş değişikliği gibi durumlar onceden tahmin edilebilen stres faktorleridir. Yine bircok insanın calıştığı işi sevmemesi ve işe yalnızca hayatlarını kazanmak zorunda oldukları icin gitmesi gunluk stres seviyesini arttırır. Gercekleşmesi mumkun olmayan hedefler ve beklentiler de bu stres kaynaklarına ornek olarak verilebilir.

2) Onceden Tahmin Edilemeyen Stres Faktorleri: hayatta karşılaşılan stres faktorlerinin bir coğu aniden ortaya cıkar ve biz onları onceden tahmin etmekte hataya duşeriz. Hayatta karşılaşılan buyuk değişiklikler ile başa cıkmak daha zordur. Yalnızca olumsuz değişiklikler değil olumlu değişiklikler de stres yaratır. Aşık olama, işyerinde terfi alma, stres yaratan uzucu olaylar ise, cok sarsıntı doğuran olaylardır ve beklenmedik bir anda ortaya cıktıkları icin insanlar ne yapacaklarını şaşırır ve mucadele etmekte zorlanırlar.

STRES VE KİŞİLİK ARASINDAKİ BAĞLANTI:

Kişilik; olaylara yaklaşım bicimini ve stresten etkilenme duzeyini doğrudan etkilemektedir. Kişiliğimize bağlı olarak sectiğimiz davranış bicimleri, duygu hali, olayları algılayış bicimi, olaylara verilen tepkiler ve aldığımız/uyguladığımız kararlar bizim yaşadığımız stresin derecesini belirler. Dolayısıyla karşılaştığımız stresle başa cıkma şeklimiz de bu durumdan nasibini alır.
Burada onemli olan; yukarıda bahsedilen faktorlerin kendimizden kaynaklandığının farkında olmaktır. Cunku farkındalığımız; stresle başa cıkmak konusunda caba gostermemiz icin adım atmamızı sağlayacaktır. Eğer bu ilk adımdı atarsak farkındalığımızı sadece duşuncede değil uygulayarak hayata gecirmeye başladığımızı fark ederiz.

STRES ALTINDA OLDUĞUMUZU NASIL ANLARIZ?
• Duygusal bakımdan: Kaygı, gerginlik, huzursuzluk, korku yaşarız.
• Davranışsal bakımdan: Ağlama, sinirlilik, dişleri sıkma, iştah artması ya da azalması yaşarız.
• Duşunce bakımında: Konsantrasyon ve karar verme gucluğu yaşarız.
• Fiziksel bakımdan : Kaslarda gerginlik, terleme, baş/boyun ağrısı, sık hastalanma, carpıntı, titreme yaşarız.

STRESİN KAYNAKLARI NELERDİR?

• Zihinsel suzgec: Sadece olumsuz ayrıntıların alınıp onlara yoğunlaşılması.
• Alkol ya da madde kullanımıyla ilgili değişiklikler
• Onemli bir başarı
• Sevilen birinin kaybı
• Hemen bir sonuca varmak : Yaşanan kucuk bir olayı genellemeye calışmak.
• Sosyal hayatta değişiklik
• Kendi duşunce duzeyinde kandırmaya yonelik davranışlar: Stresi inkar etmek veya bastırmak gibi.
• Uyku duzeninin değişmesi
• İşini kaybetme veya yoğun calışma yuku
• Sorumluluk : Hem taşıyabileceğimizden daha fazla sorumluluk almak hem de hic sorumluluk almayıp sorumluluktan kacmak.
• Hamilelik
• Aileden birinin sağlık sorunu yaşaması
• Olumsuz etiketleme: Kendinizin ya da başkalarının hatalarını anlamak yerine, bunları bir kalıba oturtmak.
• Yeme alışkanlıklarında değişiklikler
• Rol belirsizliği : Yaşamda kendimiz icin anlamlı ve tutarlı bir rol bulamamak.
• Kişiler arası catışmalar: Kendi duyguları konusunda kendisine karşı durust olan bir kişi başka insanlarla daha kolay ve etkin bir iletişim kurabilir.

STRESİN BASAMAKLARI:
1) Alarm Donemi: Bir tehdit karşısında vucut derhal mucadele ederek ya da kacarak stresten korunmaya calışır.

2) Direnc Evresi: Alarm evresinden birkac dakika sonra organizma stres verici duruma karşı direnc gosterir.

3) Tukenme Donemi: Uzun sure kavgaya hazırlanan organizma yorulur ve organizmada geri donuşu olmayan izler bırakır.

STRESLE BAŞA CIKMA YOLLARI
• Duşunce tarzınızı değiştirin : Kendimizi nasıl hissettiğimiz ve duygularımız, hayatımıza nasıl baktığımıza bağlıdır. Bu nedenle hayatımızı yonlendirecek olan duşunce tarzını, hayatın icinden cekip cıkarmayı oğrenmeliyiz.
• Egzersiz yapın
• Gorselleştirin-kafanızdaki goruntuye dikkat edin: Kendi hatalarınızı duzeltmek icin, olumlu duşleri kullanarak, olumsuz duyguları kontrol etmeliyiz.
• Gercekci olmayan inanclarla savaşın
• Yapmak istediğiniz bir işi onceden planlayın veya duzenleyin: Pek cok şeyi aynı anda yapmaya calışmayın. Bu durum: karışıklığa, unutkanlığa ve bitirilmemiş bircok işinizin kaldığı duygusunu uyandırır.
• Sosyal ortamlarda bulunun: Sosyal ortamınızı ve arkadaş cevrenizi genişletin. Sevdiğiniz insanlar ile daha cok vakit gecirin.
• Endişe yaşadığınız sureyi kısa tutun
• Yeniden değerlendirin: Olayların iyi taraflarını arayın.
• Acı cektiren şeyleri hatırlatan durumlardan kacının
• Sağlığınıza dikkat edin.

ŞU AN İCİNİZDEN “BUTUN BUNLARI ZATEN BİLİYORUM”DEDİĞİNİZİNFARKINDAYIM. FAKAT BİRAZ DA BİLDİKLERİMİZİ UYGULAMAYA GECİREBİLİRSEK DEĞMEYİN KEYFİMİZE : )
SIK SORULAN SORULAR:
• Stresin yoğunluğunun zarar verici olup olmadığını nasıl anlarım?
Kendinizi dinleyin. Yaşadığınız stresin; gunluk hayatınızı yani hayat kalitenizi olumsuz etkilediğini fark ederseniz bu durumla mucadele etmeye başlayın.
• İş yerinde stresimle nasıl başa cıkabilirim?
İş yerinde en etkili yontem, bir dakikalığına durup gozlerinizi kapatarak nefes egzersizi yapmaktır. Bu yontem karşınızdaki kişiye ani ve ofkeli tepki vermenizi engelleyerek sakinleşmenizi sağlar.
• Yaşadığım en ufak stresli durumu hemen genellememek icin ne yapabilirim?
O an ki stresinizin, o an ki yaşadığınız olaya, duruma ve zamana has olduğunu kabul edin. Yaşadığınız bu stresin gecici olacağını ve gectikten sonra hayatınıza aynı şekilde olumlu duşunerek ve olumlu olaylar yaşayarak devam edeceğinizi kendinize sık sık hatırlatın.
• Stresle baş etmek icin yapabileceğim egzersizler nelerdir?
Gunde yarım saat yuruyuş yapmak, duzenli nefes egzersizi yapmak, pilates, yoga, meditasyon yapmak ve en onemlisi gevşemek.
• Stres ile kendim baş etmekte zorlanırsan nasıl bir yok izlemeliyim?
Mutlaka bir uzmandan yardım isteyin.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]