STRES NEDİR?
Stres yaşamın ozunde her zaman vardır. Stresi gecmişte doğanın getirdikleri yaşatırken şimdi insanın yarattıkları yaşatmaktadır. Stres, bireyin bedensel ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması ile ortaya cıkan bir gerginlik durumudur.
Stres karşısında bireyin butunluğu tehdit altındadır ve bireyin kendini korumak icin oluşturduğu dengesi, bu durumdan etkilenir. Bozulan dengenin yeniden sağlanması gerekir. Denge, bu durumla savaşarak veya kacarak yeniden oluşturulur.
Bunun uc basamağı vardır:
1. Alarm donemi: Vucudun dış uyaranı stres olarak algıladığı durumdur. Kişi mucadele ederek ya da kacınarak ic dengesini yeniden kurmaya calışır.
Stres hormonlarının salgılanması, kan basıncının artması ve terleme gibi tepkiler verir.
2. Direnc donemi: Kişi karşılaştığı stres verici duruma direnc oluşturmaya başlar. Stres kaynağı olan olayı etkili bir şekilde cozerse beden normale doner, alarm aşamasında meydana gelen hasarı onarır. Eğer kişi olayı etkili bir bicimde cozemezse bedenin gucu azalır.
3. Tukenme donemi: Stres verici durumla etkili bir şekilde başedilemediğinde, ustesinden gelinemediğinde beden tukenir, bitkin duşer. Vucutta geri donuşu olmayan ağır hasarlar yaratır.
Bir tehdit karşısında bedende hayatını surdurme amacına yonelik bir dizi faaaliyet başlar. Bedensel duzeydeki değişikliklerin hepsi butun insanlarda aynı basamaklardan gecmesine rağmen; psikolojik duzeydeolaylar, kişilik ve cevre gibi bireysel şartlara bağlı olarak bircok değişiklik gosterir.
Stres hayatın bir gerceğidir. Her zaman vardı ve herzaman olmaya devam edecek. Onemli olan bizim onu nasıl algıladığımız ve nasıl bir tepki verdiğimizdir. Ancak genellikle olumsuz birşey olarak duşunulur. Stresin sadece olumsuz ve kişiye zarar veren etkileri yoktur; aynı zamanda kişiyi ileriye goturen, geliştiren, buyuten, olgunlaştıran ve yaratıcılığı arttıran yonleri de vardır. Kıvamında uygun bir zorlanma, gerginlik aşıldığında elde edilecek yeni kazanımları da beraberinde getirir.
Herkes icin değişebilen belirli bir duzeyde stres, varoluşun olumlu bir ozelliğidir ve etkili bir işleyiş icin gereklidir. Bu tur stres bireyde fiziksel ve ruhsal gelişmeye yol acar.
Aşırı stres, gerginlik; fizyolojik, zihinsel ve duygusal acıdan sağlığımızı olumsuz etkileyen bir tehdit oluşturur.
Yoğun ve uzun sureli stres altında; adale geriliminde artış, kalp vurum sayısında ve solunumda hızlanma, kan basıncında artış gibi fizyolojik tepkiler gercekleşir. Bu durumda salgılanan stres hormonları, kalp hastalıkları, yuksek tansiyon, başağrısı, bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi sağlık acısından risk yaratan hastalıklara neden olabilir.
İnsanlar stres karşısında psikolojik tepki olarak geri cekilme, isteksizlik, motivasyon kaybı, yaşamdan zevk alamama, kızgınlık, sinirlilik, huzursuzluk, korku, endişe gibi duygusal problemler geliştirebilir.
Aynı zamanda zihinsel duzeyde dikkati toplamada gucluk, unutkanlık, uykusuzluk ve takıntılı duşunceler oluşabilir.
İnsanlarda Stres Yaratan Durumlar:
1. Fiziki cevreden kaynaklananlar:
Hava kirliliği
Gurultu
Kalabalık
2. İş konusundan kaynaklananlar:
Ağır iş
Gece işi
Aşırı yuklenme
Karar verme gucu ve buyuk sorumluluk gerektiren işler
Zaman baskısı altında calışma
Rollerdeki belirsizlikler
İş tanımlarındaki yetersizlikler
3. Psikososyal ozelliklerden kaynaklananlar:
Gunluk stresler
Trafikte sıkışmak
Evde işlerin aksaması ve karşılaşılan aksilikler
Gelişimsel Stresler
Okula başlama
Ergenlik donemi
Menapoz/Andropoz
İş hayatına başlama
Yaşam krizlerine bağlı stresler
Evlilik
Boşanma
Ciddi hastalıklar/Yaralanmalar
Hamilelik/Doğum
Okul değişikliği
Akademik başarısızlık
Başka bir şehre ya da ulkeye taşınmak
Aile bireylerinden birinin olumu
İşten cıkarılma/işini kaybetme ya da iş değişikliği
Savaş halinde ya da doğal afet sırasında olum riskİ
STRESTEN KORUNABİLİRSİNİZ
Stresin zarar veren etkilerinden ceşitli yontemlerle korunabilir ve kendinizi daha huzurlu, mutlu, doyumlu, yaşamdan keyif alan biri olarak hissedebilirsiniz.
Solunum kontrolu: Doğru nefes alıp vermeyi oğrenin. Doğru ve derin nefes alıp-vermeyi yapabilmek, gevşemeyi oğrenme yolunda atılan en onemli adımdır. Nefes alıp vermenin kendisi bir gevşeme yolu olduğu gibi, butun gevşeme egzesileri icerisinde egzersizin bir parcası olarakta kullanılır. İyi nefes almak, iyi nefes vermekle olur. İyi nefes derin, ağır ve sessiz olmalıdır.
Bedensel gevşeme: Stresle başa cıkmada en etkili yol gevşemedir. Gergin olduğumuzda salgılanan kimyasallarla gevşeme durumunda salgılanan kimyasallar farklıdır. Gevşemenin oğrenilmesi ve uygulanmasıyla, gerginlik sırasında ortaya cıkan kimyasallar kaybolur. Boylelikle bedende meydana gelen gerginliği tersine cevirir. Gevşemenin ilk adımı solunumu kontrol etmektir. İkinci adım dikkatinizi bedeninizin belli noktalarına vererek o bolgedeki duyularınızın-gerginliklerinizin farkına vararak o bolgenin gevşemesine izin vermektir. Başınızdan başlayarak omuzlar, kollar, karın, kalca, bacaklar ve ayaklara sırayla odaklanmak ve gevşemeye izin vermek bedenininzin rahatlamasına yardımcı olur. Bu hareketleri piyasada bulunan kitaplardan ve ceşitli internet sitelerinden oğrenmek mumkun.
Fiziksel egzersiz: Duzenli yapılan egzersiz kas gerginliğinin azaltılmasında etkilidir ve kişinin kendisini daha iyi hissetmesini sağlar. Egzersiz yapmak endorfin, yani hormonlarının uretimini arttırır.
Yuruyuş yapın: Ozellikle yeşil alanlarda, deniz kıyısında. Zihninizi dinlnemesine yardımcı olur. Haftada en az 3-kez yapılmasında yarar vardır.
Masaj: Sinir sistemi uzerinde gevşetici ve kendimizi iyi hissetmemizi sağlayan hormonları harekete gecirir.
Kısa molalar verin: Gun icerisinde evde, işte 5-10 dk. kısa molalar verin. Nefes egzersizine, olumlu duşunmeye ve bize iyi gelen bir yerde kendimizi hayal ederek dinlenmeye zaman ayırmakta iyi hissetirir
Tatil: Kısa ya da uzun tatiller yapmak rahatlatır.
Psikolojik Danışmanlık: Sıkıntılarınızı, sorunlarınızı bir danışmanla konuşmak farklı bir bakış acısı kazanmanıza, sorunların kaynağına bakmanıza ve etkin bir şekilde cozumlenmesine yardımcı olur.


[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]