Laptop pilleri, sonsuz bir omre sahip değiller; en fazla dort-beş sene icinde omurlerini tuketiyorlar.
Bilgisayar yazılımlarının zamanla yavaşlaması veya bir telefonun zamanla cizilmesi gibi piller de zamanla deformasyona uğrar ve kullanılmaz hale gelir. Peki, pillerin omrunun tukenmesinde sorumlu kim ve piller neden zamanla guclerin kaybediyorlar?
Tum elektronik cihazlar gibi dizustu bilgisayarların pilleri de zaman icinde kullanım omurlerin tamamlıyorlar ve guclerini kaybederek artık bilgisayarı calıştırmak icin yeterli gucu depolayamaz hale geliyorlar.
Şarj edilebilir piller nasıl calışıyor?
Cihazlarda kullandığımız pillerden bahsettiğimizde, buyuk coğunlukla lityum-iyon pilleri veya benzerini kastediyoruz.
Kısaca lityum-iyon piller şu şekilde calışırlar: Ametal lityumdan meydana gelen pozitif elektrot (anot), karbon negatif elektrota(katot) bağlıdır. Pili şarj etmek icin iyonlar (elektrik yuklu atomlar) lityum katot uzerinden iyonların biriktirildiği karbon anota itilir.
Bu iyonların serbest bırakılması, yani lityum katoda doğru olan akım sayesinde ise dizustu bilgisayarınız veya cep telefonunuz guce kavuşur.
Hemen hemen her tur pil bu prensiple calışmaktadır. Lityum-iyon piller ise tuketici elektroniğine daha uygun olduğu icin bu alanda daha sık kullanılmaktadır. Bu tur piller hafif ve taşınabilir olmasının yanı şarj olabilme seviyesi de yuksektir. Lityum-iyon pillerin en onemli ozelliği ise onemli bir bozulmaya uğramadan yuzlerce kere şarj edilebilmesidir.
Bunchman, genel olarak katottun zamanla kimyasal değişiklikler nedeniyle bozulmaya uğramasından bahsediyor. İyonların tekrar tekrar yuklenmesi ve boşaltılması aslında lityum maddesinin yapısını değiştirir ve ilerideki değişimleri daha zor hale getirir.
Tekrarlanan kimyasal reaksiyonlar, pilin iceresindeki katottun uzerinde cozunmuş metal artıkları bırakır (bu, anotta daha az meydana gelir). Pillerini icerisinde bulunan elektrolitler de bozulmaya eğilimlidir, zamanla katot uzerinde oksitlenerek iyonların yolunu tıkarlar.
Butun bunların yanında, aslında en değerli elektronik eşyalarımızın bile omru oldukca kısa. Kullanıcılar yaklaşık iki senede bir kere telefonlarını yenisiyle değiştiriyorlar.
Orneğin, iki senelik iPod'unuz şu an hala calışıyor olabilir, ama yine de yenisini daha cok tercih edeceksinizdir. İşte bu nedenle pil omru cok ciddi bir konu olsa da, insanoğlunun teknolojik seviyesi henuz bu soruna kalıcı bir cozum bulabilmiş değil. Mobil cihazların gucu tukenen piller nedeniyle omrunun kısalmaması icin kullanıcılara yapılan en sık tavsiye, bir telefon, muzik calar, dizustu bilgisayarın pilinin rahatsız edici boyutta gucten duşmesi durumunda, yeni bir pil satın almalarıdır. Boylece, soz konusu elektronik cihazın modeline ait yedek parcalar piyasadan cekilmeden, yeni bir pille cihazınızı dort-beş sene daha kullanma fırsatı yakalarsınız.
Nasıl daha iyi hale getirilebilir?
Bunchman, lityum-iyon pillerin sınırlarına bugun neredeyse ulaşıldığını, yeni teknolojilerinse kapıda olduğunu soyluyor ve ekliyor: "Araştırmaların coğu katot uzerinde yoğunlaşıyor. Anot ise karbondan meydana geliyor. Anotta daha yuksek enerji yoğunluğu kazandırmak icin silikon eklemeye yonelik calışmalar da var". Buncman, kısaca pil yapımcılarının daha iyi bir pili uretmek icin calıştıklarını dile getiriyor.
Elektrikli arabaların geliştirilmesi de pil araştırmalarına bağlı bulunuyor. Araba şirketlerinin birkac sene sonra kullanılmaz hale gelen bir arac uretme şansı olmadığından, daha guclu ve uzun omurlu piller geliştirmek icin ciddi boyutta para ve zaman harcıyorlar.
Kısacası, insanoğlu bu sorunun cozumu icin şu anda bilim insanların araştırmalarını başarıyla sonuclandırmasını bekliyor ve omru tukenmeyecek piller yaratılmasını umut ediyor.
KAYNAK