Spor yaralanması nedir?

İster profesyonel anlamda isterse hobi olarak yapılsın; her turlu spor aktivitesi sırasında oluşan, vucudun tamamının veya bir bolgesinin normalden fazla bir kuvvetle karşılaşması sonucunda, dokuların dayanıklılık sınırını aşmasıyla meydana gelen yaralanmalara spor yaralanmaları denilir.
Spor salonlarında yapılan en onemli hatalar:
Spor yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar ve uygulanması gereken bazı puf noktaları olduğu gibi, kacınılması gereken bazı hatalar da vardır. Bu hataların bazıları motivasyonunuzu duşurebileceği veya spor veriminizi azaltabileceği gibi bazıları da yaralanma tehlikesi doğurabilir. Spor salonunda yapılan hataları oğrenin ve onlardan kacınarak spor veriminizi arttırın.
Tek başına calışmak
Spor salonunda, ozellikle ağırlık calışırken tek başınıza calışmanız onerilmez. Bir spor arkadaşı edinmek motivasyonunuzu arttıracaktır; ama ağırlık calıştığınız sırada yanınızda olacak bir spor arkadaşı guvenlik acısından da gereklidir. Gerektiğinde size yardım edebilir ve yuksek ağırlıklar altında egzersiz yaparken ağrılıkların altında kalma tehlikesi gecirmenizi onler.
Hareketleri yanlış yapmak
Ağırlık calışması sırasında onemli olan yalnızca ağırlıkları kaldırmak değildir. Ağırlıkları nasıl kaldırdığınız da cok onemlidir. Bu yuzden her hareketin belli bir yapılış şekli vardır. Spor hocalarına bu konuda danışın ve anlattıkları ayrıntıları dikkatlice dinleyin; gerekirse size hareketi gostermelerini isteyin. Hareketi ilk yaptığınızda duşuk ağırlıklar kullanın. Zamanla beyin hareketleri oğrenir ve bunları cok daha rahat yapabilir hÂle gelirsiniz.
Cok ağır calışmak
Bir an once sonuc almak ve kaslarınızı guclendirmek istiyor olabilirsiniz; ama sabırlı olmalısınız. Yuksek ağırlıklarla calışmak hem kısa hem de uzun vadede tehlikelidir. Bir kazaya neden olup sakatlanabilir ya da eklemlerinizi ve kaslarınızı fazla zorlayarak uzun vadede ortaya cıkacak sorunlara zemin hazırlayabilirsiniz.
Cok uzun sure antrenman yapmak
Antrenman sırasında vucudumuz baskı altındadır. Vucudumuz sporun sebep olduğu baskıya belli bir sure direnir; fakat bir sure sonra stres hormonları salgılanmaya başlar. Bu noktadan sonra artık, yapılan spordan alınan verim de cok duşuk olacaktır. Bu sure coğu insan icin bir saat civarındadır. Bu yuzden antrenman sureniz bir saati aşmamalıdır. Arkadaşınızla sohbete dalmayın, dinlenme surelerini cok uzun tutmayın ve surekli yeni setler veya hareketleri programınıza ekleyip kendinizi aşırı zorlamayın.
Sık rastlanan spor yaralanmalarından bazıları şoyledir;
AŞİL TENDİNİTİ

Baldır kaslannın kramp yada spazmlara neden olacak derecede aşırı zorlanmasıdır.Topuğun ust kısmında uzun suren ağrılarolur.Ağrılı tarafı tesbit edin (orn. bandaj ile) ve zorlamadan kacının.Mutlaka bir Fizik Tedavi ve rehabilitasyon uzmanına danışın.Baldır kaslarına masaj yapılması ve topuğun ayakkabı icine konacak bir parca i!e yukseltilmesi aşil tendonuna binen yuku azaltıp iyileşmeyi hızlandıracaktır.Bu arada soğuk kompres uygulaması da ihmal edilmemelidir.Beslenme ile uygun Magnezyum alınması sorunlara karşı onlemlerden birisi olabilecektir
AŞİL TENDONU KOPMASI

Nedeni ya direk aşile olan travma ya da kasın aşırı zorlamanması olabilir. Diz-dirsek pozisyonunda, her iki ayak muayene masası kenarında serbest olarak sarkarken, baldır kavrama testinde sağlam tarafta ayak parmaklarında kopan tarafta hareket yoktur. Tendon uzerinde (bir parmak kadar genişlikte) bir cukur izlenir.Aşil tendon kopmalarında mutlaka cerrahi onarım gereklidir. Postop bir sure atel alcı suresi olmaktadır.Alcı sonrası icin mutlaka Fizk tedavi ve rehabilitasyon ile tendon eski haline donmektedir.
BAĞ ZEDELENMELERİ

Eklemi doğal sınırları otesinde harekete zorlayan harhangi bir kuwet bağ zedelenmesine yol acabilir.Etkilenen eklemde ağrı, fonksiyon bozukluğu ve eklem ici kanamaya ve sıvı artışına bağlı olarak şişme gorulebilir.İlk olarak soğuk (buz) uygulama ve bandajlama yapılmalıdır. Sakatlığın ciddiyet derecesine bağlı olarak gecici bir sure icin sportif aktivitelerden uzak kalınmalı. llgili Fizik tedavi ve reh.uzman hekimine muayene olunması tavsiye edilir.
SU TOPLAMASI

Ayakkabı ya da diğer spor malzemelerinin deri uzerine yaptığı baskı ya da tahriştir.Su toplanması durumunda sıvı boşaltılmalı bolge dezenfekte edilmeli ve etkılenen alan hava gecişi sağlanacak şekilde pansuman yapılmalıdır.Ayakkabılann icini ve giyilen corapların dışını hafifce sabunlamak veya ayakkabıların deri kısımlarının ic kısmına yumuşatrcı yağ surmek yararlı sonuclar vermektedir. Ellerdeki su toplaması uygun eldiven giyerek onlenebılir.
KASIK ZORLANMASI

Spora katılım oncesi yetersiz ısınma ve gerdirme sonucu uyluğun ic kısmındaki kas ve tendonlann aşırı zorlanmasıdır. Uyluğun ust ve ic kısmında şiddeti gittikce artan ağrı olur.Etkilenen bolgeye 20 dakika kadar buz uygulanır ve baskılı bandaj yapılır.3 gun icinde gerdirme-gevşetme egzersizlerine başlanabilir. Kasık bolgesine duzenli olarak ağrı giderici ve odem giderici jel formunda ilaclar uygulanır. Gerdirme -gevşetme egzersizleri ağrısız olarak yapılmaya başlandığında tedricen koşu iceren calışmalara gecilebilir. Eğer ağrı hisedilirse egzersizlere devam edilmeli ve ara verilmelidir.
Antrenman ya da yarışmalar oncesinde uyluk ve kasık bolgesinde kasların uygun bir şekılde ısıtılması ve gerdirme egzersizlerinin yayılması onlem acısından onemlidir.
DİZ EKLEMLERI KIKIRDAK ZEDELENMELERİ

Yerde sabit ve diz bukulu durumdayken ic ya da dış kuvvetlerin etkisiyle diz ekleminin zorlanmasıdır. Dizin bukulme ve donme hareketlerinde eklem bolgesinde ağrı duyulur. Ağrı nedeniyle dizin tam olarak gerilme pozisyonuna gelmesi hemen hemen imkansızdır.Diz cevresine ağrı kesici ve odem giderici jel formunda ilac gel uygulanır. Buz ile soğuk-baskılı bandaj yapılır. Zaman kaybetmeden bir Fizik tedavi ve Reh.hekimine başvurulmalıdır. Bazen cerrahi girişi gereken durumlar soz konusu olabilir
SPOR SONRASI KAS SERTLİĞİ, YORGUNLUK AĞRILARI

Uygun olmayan antrenman rejimi, kasların aşırı kullanımı, bazı minerallerin yetersizliği (ozellikle magnezyum azlığı). Kısa sureli kas ağrıları ve yorgunluk olur.Etkilenen kas gruplarının gerdirme egzersizleri ile gevşetilmesi gerekir. Sıcak-ıslak uygulamalar (sıcak duş ve banyo). Ağrı giderici ve odem azaltıcı jel formunda ilac uygulaması yapılmalıdır.Onlem amaclı yeterince Magnezyum alımına dikkat edilmesi gerekir. Antrenman ve yarışmalar oncesinde uygun ısınma ve gerdirme egzersizleriyle kaslar yuklenmeye hazırlanmalı. Bu uygulama en azından 20 dakika kadar surmelidir.
KAS EZİLMELERİ

Sert bir cisime ya da sakattanmaya yol acabilecek bir baskının kasta bolgesel olarak bir doku butunluğu bozukluğu yaratmasıdır. Bazı durumlarda damar dışına sıvı sızmasına bağlı (kas ici kanama) olarak morarma gorulebilir.İlk uygulama olarak ağrı giderici ve odem azaltıcı jel formunda ilac ve soğuk-baskılı bandaj ile 48 saat tedavi yapılır.
BURKULMALAR

Bir eklem ic ya da dış kokenli bir fiziksel etken tarafından normal hareket sınırlarının otesinde zorlandığında eklemin bağları aşırı gerilebilir veya kopabilir.Oldukca kısa bir sure icinde eklem cevresinde şişme ortaya cıkar. Damar zedelenmesi nedeniyle eklem cevresinde ve icinde kanama olabilir.Yeterli sure ve sıklıkla buz ve soğuk uygulanmalıdır (genellikle 1/2 -1 saat ara ile 8 -10 dakika kadar ve 48 – 72 saat boyunca). İlac surulur ve baskılı bandaj yapılır. Burkulan tarafta (orn. ayak bileği burkulması ise) bacak yuksekte tutulur (elevasyon) ve yer cekimi etkisinden yararlanılarak şişme engellenmeye calışılır.Sıcak duş alınmaması ve bolgeye sıcak uygulanmaması aynca ılgili Fizik tedavi ve Reh.hekimine danışılması onerilmektedir.Ağrı azaldığında ve bolgedeki morarma duzeldiğinde eklem fonksiyonunu korumak icin aktif egzersizlere başlanmalı ve atrenmanlar tedricen arttırılmalıdır.Kassal kuvvet yetersizliği olan, bağ zayıflığı bulunan eklemler atrenman ve yarışmalar oncesinde bandajla desteklenmelidir.
TENSİCİ DİRSEĞİ
Kolun ust kısmında dirseğin hemen dış ve alt kısmında oluşan ağrıdır. Yaygın olarak bu ağrı dirsekten kol boyunca bileğe doğru vurur. Bir şeyler kaldırırken veya kol bukuluyken ağrı hissedilir veya birşeyleri kavrarken (kahve fincanı gibi kucuk şeyleri bile) ağrı hissedilir.Kolun dirsekten alt kısmını iyice gerinerek ileriye doğru uzatmada zorluk yaşanır .Tipik olarak 6 ile 12 hafta arasında suren ağrı olur. Rahatsızlık hissetme ise 3 haftadan birkac yıla kadar surebilmektedir. Uzayan ağrılarda mutlaka Fizik tedavi ve Reh. Uzmanına muayene olunmalıdır.Tedavide bandajlama,lokal sterodi enjeksiyonu ya da PRP tedavisi uygulanbilir.Ozellikle PRP tedavisi kesin sonuc vermektedir.
Sporcudan kaynaklanan yaralanamaları onlemek icin neler yapılmalıdır?

Faaliyet oncesi yeterli ısınma, doğru gerilme teknikleri, dengeli kas gucu icin kuvvetlendirme egzersizleri, aerobik (kalp-damar-solunum) formu, kas gucu ve yapılan spora ozel form ve uygun beslenmenin temini gereklidir. Ayrıca yaşın, cinsiyetin, vucut ağırlığı ve iceriğinin spora uygunluğu, kas gucunun yeterli olması, kas tutukluğu ve zayıflığının olmaması, doğumsal veya sonradan oluşan kas-kemik sorunlarının bulunmaması spor yaralanmalarının onlenmesinde onemli noktalardır.
Spor yaparken beslenmenin onemi
Beslenme sporcunun vucut kompozisyonunu direkt etkileyen bir etmendir. Uzun donemde, enerji dengesizliği sonucunda oluşan vucut ağırlığı ve vucut yağındaki yetersizlik veya fazlalıklar spor yaralanmalarını direkt etkilemektedir. Sporcunun onerilen vucut ağırlığının uzerinde olması (şişmanlık) hareket yeteneğini kısıtlamakta, sporcunun cabuk yorulmasına neden olmakta, dolayısı ile performansını olumsuz etkileyerek, yaralanma riskini arttırmaktadır. Diğer taraftan vucut ağırlığının yetersiz olması (zayıflık), kadın sporcularda ostrojen duzeyini etkilemekte, amenore gorulmesine ve ileri donemde osteoporozis ve kırıklara neden olabilmektedir. Bu durum kadın sporcu triadı olarak da bilinmektedir.
Sporcunun sıvı tuketimi spor yaralanmalarını etkileyen bir onemli faktorlerden biridir. Ozellikle %2' nin uzerindeki sıvı kayıplarının (dehidrasyon) yaralanmaları artırdığı saptanmıştır. Bu durum; ozellikle sıklet sporcularında (kilo duşme icin yapılan uygulamalarda) ve sıcak-nemli havalarda egzersiz yapan sporcularda sık gorulmektedir.
Besin oğeleri incelendiğinde; karbonhidrat, protein, yağ, kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum, D vitamini, demir, cinko, antioksidan vitaminler ve omega-3 yağ asidinin spor yaralanmalarında etkili olabileceği calışmalarda gosterilmiştir. Yetersiz karbonhidrat, protein, kalsiyum, demir ve son zamanlarda da yağ tuketiminin direkt olarak, omega-3 yağ asitleri, antioksidan vitaminler ve cinkonun ise vucudun savunma sistemini etkileyerek, indirekt olarak spor yaralanmalarını etkilediği duşunulmektedir. Sporcu beslenmesi onerileri icerisinde; yeterli ve dengeli beslenmenin toparlanmadaki etkisi, spor yaralanmalarına indirekt etki yapmaktadır.
Tum bunlarla birlikte vucut ağırlığındaki hızlı değişikliklere yol acan hatalı diyet uygulamaları, yarış veya musabaka oncesi yenilen yemeğin zamanı, iceriği ve oğun sıklığı da spor yaralanmalarını etkileyebileceği gosterilmiştir.

[h=2]İstanbul Fizik Tedavi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]