Belli bir disiplin icinde ve belli kurallar cercevesinde yapılan hareketlerin tamamına; “sportif hareketler” denir. Spor yapmadan once bazı noktalara dikkat etmek gerekir. Sporu yapacak olan birey, oncelikle bir sağlık kontrolunden gecmelidir. Kişi eğer sağlıklıysa; vucut ozelliklerine, yaşına, boyuna, kilosuna ve cinsiyetine uygun bir spor dalı secmelidir. Yapacağı sporun kurallarını bilmesi, uygun hava şartları ve uygun zemini ayarlaması gerekir. Bunun arkasından, yapılacak spor dalı ile ilgili uygun donanımın edinilmesi gerekir. Uygun donanım; ilgili spor dalının gerektirdiği, giysi, şapka, gozluk, koruyucu malzemeler ve ayakkabıdan oluşmaktadır.
Spor ayakkabıları, spor malzemeleri arasında belki de en onemli olanıdır. Bircok spor dalı yer ile teması gerektirir, dolayısıyla hareket sırasında ayaklara cok yuk binmektedir. İnsan ayağının anatomisini goz onune alırsak, ayakta; ayak parmakları, ayak tarak kemikleri ve ayağın orta –arka kısmında yer alan kemikler olmak uzere, toplam 26 adet kemik olduğunu goruruz. Ayrıca, ayağın tabanı ve etrafı, kaslarla, tendon ve bağlarla cevrelenmiştir. Ayak; bu yapıların yardımıyla ceşitli yonlere değişik hareketler yapabilmektedir. Ayak tabanında, tum bu yapılar ; enlemesine ve boylamasına 2 adet ark ( kavis ) oluştururlar. Ayağın on kısmı, yani ayak parmakları, cok hareketlidir. Orta ve arka ayakta da, belli miktarda esneme ve hareket soz konusudur. Yurume anında ayaklara, yaklaşık olarak, vucut ağırlığının 3 - 3.5 katı kadar yuk binmektedir. Koşma, sıcrama, merdiven cıkma gibi hareketler sırasında ise, binen yuk yaklaşık vucut ağırlığının 5 katı kadardır.
O halde, spor sırasında, ayağı kavrayıp, koruyacak olan spor ayakkabısının, bazı temel ozellikleri olması gerekir. Bu temel ozellikler :
Ayakkabı; ayağı iyi kavramalıdır, ne dar, ne de bol olmalıdır.
Ayakkabının tabanının ic yuzeyi; ayağın arklarını desteklemelidir.
Ayak parmakları; spor yaparken, ayakkabı icinde rahat hareket etmelidir.
Ayakkabı; iyi havalanmalıdır, aşırı terlemeye izin vermemelidir.
Ayakkabı tabanı; esnek, darbeyi emici ozellikte olmalıdır.
Ayakkabının; derisi, ust yuzeyi ise; yumuşak olmalıdır.
Ayakkabı; mumkunse su gecirmez olmalıdır.
Ayakkabı; spor ayakkabısı uretiminde tanınmış bir firmanın (markalı) urunu olmalıdır.
Aykkabı; mumkunse bağcıklı olmalıdır, cunku, ayağa uygun sıkılıkta ayarlanabilir.
Bu temel ozelliklerin dışında, ayakkabı; yapılmak istenen spora uygun ozellikleri de taşımalıdır. Orneğin, basketbol ayakkabısı; ayak bileklerini koruyucu tarzda ve topuğu yastıkcıklı, futbol ayakkabısı; zemini iyi tutması icin tabanı vidalı, bazı atletizm ayakkabıları; tabanı civili, tenis ayakkabısı; kenarları iyi desteklenmiş ozellikte olmalıdır. Doğa sporları ve dağcılıkla uğraşanlar; daha direncli, ust yuzeyi metalle vs. guclendirilmiş ozel ayakkabılar giymektedirler. Gureş, golf, kayak, paten ve bovling gibi sporların da, kendilerine ozel ayakkabıları vardır. Amator sporcuların en fazla yaptıkları spor olan; yuruyuş ve koşu sırasında ise, tabanı esneyebilen, ozellikle tabanının orta kısmı guclendirilmiş, ayak parmak hareketlerine izin veren, hafif ayakkabılar kullanılmalıdır. Spor ayakkabısının tabanındaki desenler (girinti-cıkıntı) onemlidir. Eğer, tabandaki desenler silinmişse, ayakkabı deforme olmuşsa (şeklini yitirmiş), o spor ayakkabısı işlevini yitirmiş demektir ve yenisiyle değiştirilmelidir. Bir spor ayakkabısının omru; yaklaşık 6-8 ay kadardır. Bu sure; kişiye, ne sıklıkta spor yapıldığına, zemin ve hava koşullarına gore değişebilir.
Spor ayakkabısı almaya gidildiğinde, mumkunse oğleden sonraları tercih edilmelidir, cunku, gun boyu suren aktivite sonrası, ayakların hacmi bir parca artmış ve ayaklar şişmiştir. Spor ayakkabıları; buyuk mağazaların spor reyonları ya da doğrudan spor mağazalarından alınmalı, kaliteli ve markalı olmasına ozen gosterilmelidir. Satın almadan once, uygun coraplarla giyip, birkac dakika dolaşarak deneme yapmak, ayakkabının rahatlığı konusunda bir fikir verecektir. Eğer kişinin ayaklarının yapısı, normalin dışında ise, ya da, ayaklarında bir eksiklik, sakatlık varsa, sipariş uzere yapılan ozel spor ayakkabılarıyla, sporunu yapabilir.

Prof. Dr. Alper Kılıc



[h=2]İstanbul Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]