Omurga, omur denilen birbrine bağlı bir seri kemik den oluşur. Erişkin insanların yaklaşık % 5inde bel bolgesinin en altındaki omurların ust ve alt eklemlerini birleştiren kemik kısmında gelişimsel bir kırık olabilir. Bu kırık omurun bir veya iki kenarında birden olabilir. Genellikle cok hareketli olan belbolgesinin alt omurlarındaki aşırı yuklenmeye bağlı oluşan “stres kırıklarıdır”. Bu kırıklara “spondilolizis” denir. Bu bolgenin cok hareketli olması nedeniyle de bu kırıklar coğu zaman iyileşmeyebilir. Ancak bu kırıklar genelde adolesan cağda ağrıya neden olurken erişkin cağlar da ciddi sorun yaratmayabilir. Bazı hastalarda ise kırık nedeniyle ustteki omurlar alttaki omurgaya gore one doğru kayabilirler. Bu duruma da “bel kayması” ya da “spondilolistezis” denir. Spondilolistezis kayma miktarına bağlı olarak daha ciddi sorunlara neden olabilir. Bu tip kırık nedeniyle olan “ bel kaymaları” tıp dilinde “istmik spondilolistezis” diye adlandırılır ve genellikle L5 omurun S1 omur uzerinde kayması şeklinde gorulur. Bel ağrısı nedeniyle doktora başvuran hastaların %5 ila 10 ‘unda bel kayması olduğu tesbit edilmiştir.
Bel kaymasının diğer bir turu ise omurga ve cevresi bağ dokularında yaşlanma sonucu meydana gelen yıpranma nedeniyle genellikle 40 yaş ustunde gorulen “bel kaymasıdır”. Bu sorun, tıp dilinde “dejeneratif spondilolistezis” diye adlandırılır. Yaşlanma ve yıpranma ile ortaya cıkan bel kayması genellikle L4 omurun L5 uzerinde one doğru kaymasıdır. Bel kaymasına coğu zaman “dar kanal da eşlik eder.
Belirtiler nelerdir?
Stres kırıkları (spondilolizis) her zaman klinik belirti vermeyebilir. Bazen başka nedenlerle cekilen bel filmlerinde tesadufen ortaya cıkabilir. Eğer klinik bulgu var ise bunlar, bel ağrısı, kaba etlerde ağrı, bel kaslarında gerginlik ve daha nadiren bacaklarda uyuşma ve ağrı (siyatik ağrısı) ve ayaklarda kuvvet kaybı şeklinde ortaya cıkabilir. Ağrılar genellikle ayakta durma, yurume ve diğer aktiviteler ile artarken, istirahat ile azalır.
Tanı nasıl konur?
Doktorunuz şikayetlerinizi dinledikten ve muayenenizi yaptıktan sonra spondilolizis veya istmik spondilolistezis duşunurse filmlerinizi isteyecektir. Ancak duz filmlerde stres kırığı (spondilolizis) gorulemeyebilir. Bu durumda doktorunuz halen kırıktan şupheleniyorsa sintigrafi ve/veya BT isteyebilir. Eğer bu tetkiklerle kırık tesbit edildiyse, tedavi planalaması icin MRG yi gerekli gorebilir. Ayrıca kayma olan ve bacak ağrısı ve/veya uyuşma olan hastalarda omurilik ve sinirleri değerlendirmek icin MRG gerekli olabilir. Eğer istmik spondilolistezisiniz var ise kaymanın miktarına gore 1. dereceden 4. dereceye kadar şiddeti belirlenecektir.
Dejeneratif spondilolistezis tanısı icin de duz grefiler ve MRG tetkiki ile değerlendirme yapılacaktır. Bu tip bel kaymasında genellikle sintigrafi ve BT ye gerek olmayabilir.
Tedavi yontemleri nelerdir?
Şikayetleriniz sadece bel ağrısı ise, kayma miktarınız şiddetli değil ise ve doktorunuz muayenesinde ve tetkiklerinde ciddi bir sinir basısı ve etkilenmesi duşunmemişse, ilk secilecek tedavi yontemi cerrahi olmayan tedavi yontemleridir. Bu yontemler, istirahat, ağrı kesici ve antiinflamatuar ilaclar, gecici korse kullanımı ve fizik tedavi yontemlerinden biri veya birkacı olabilir.
Ağrılarınız devam ederse secilebilecek diğer bir yontem kırık bolgesine ve omurları bağlayan eklemlere (faset eklemler) yapılacak steroid ve bolgesel ağrı kesici enjeksiyonları olabilir. Bel ağrısı ile birlikte sinir sıkışmasına bağlı bacak ağrısı ve uyuşma var ise epidural veya foraminal injeksiyonlar eklenebilir.
Stres kırığına (spondilolizis) ağrılar genellikle bu tedaviler ile iyileşir. Ancak bu hastalarda kırığın tamamen kaynaması her zaman olmayabilir. Ağrı gectikten sonra kırığın kaynamaması tehlike yaratmaz. Genellikle bu hastalarda ileri yaşlarda şiddetli kayma olması pek beklenmez. Yine de bu hastaların zaman zaman radyografik tetkiklerle takibi gerekebilir.
Cerrahi tedavi ne zaman gerekebilir?
Cerrahi olmayan tedavi yontemleri ile yakınmaları gecmeyen hastalarda cerrahi tedavi gerekli olabilir. Aynı zamanda kayma nedeni ile omurilik basısı var ise ve bu da ciddi norolojik araza (duşuk ayak, idrar kacırma) neden oluyorsa erken cerrahi mudahale de gerekebilir
Spondilolizis de iki turlu cerrahi tedavi uygulanabilir. Bunlardan birincisi kırık olan bolgenin tamiridir. Diğer bir yontem ise spinal fuzyon yapılmasıdır.
İstmik spondilolistezis de tercih edilen cerrahi yontem spinal fuzyondur. Aynı zamanda omurilik basısı var ise bunu rahatlatmak icin bası yapan yerler temizlenir. Ameliyat işlemi onden veya arkadan ya da her iki taraftan yapılabilir. Tesbit materyalleri kullanılabilir. Operasyon sonrası iyi bir rehabilitasyon programı ile iyileşme gercekleşir.

[h=2]İstanbul Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]