Spinal darlık (fıtık), omurgaların arasındaki kanalın daralmasına bağlı, icinden gecen omurilik ve sinir koklerinin sıkışması durumudur. Cok sık gorulen bir durumdur. Omurilik ve / veya sinir koklerinin sıkışmasıyla ağrı, kramp, gucsuzluk veya uyuşmaya neden olur. Daralmanın yerine gore, bu belirtileri belde, bacaklarda, boyun, omuz veya kollarda hissedebilirsiniz.
Genellikle, daralma osteoartrit yani “aşınma ve yıpranmaya” bağlıdır. Aynı zamanda, omurgalar arasında yer alan disklerde şişkinlik veya bir parcanın koparak sinire bası yapması da mumkundur. Spinal darlık belirtileri genellikle yavaş başlar ve zamanla kotuleşir. Bacaklarda ağrı kısa mesafelerde yuruyuşlerde bile dayanılamayacak kadar şiddetli olabilir. Hastaları sıklıkla oturmak ister veya ağrıyı hafifletmek icin bir bakkal sepetini one eğilerek taşır veya yurutec kullanarak ağırlığı azaltmaya calışır.
SPİNAL DARLIK NEDİR?
Spinal darlık omurganın bir ya da daha fazla alanlarında daralmasıdır. En sık bel veya boyunda oluşur. Bu daralmaya bağlı, omurilik veya dallarında sıkışma gelişir. Genellikle bu hastalığa sahip bir kişinin, kalcadan bacağa doğru yayılan ağrısı vardır ve bu ağrı, ayakta durma veya yurumeyle bele doğru vuran şiddetli hal alır. Yokuş yukarı veya merdiven cıkarken ağrı daha cabuk gelebilir.
Genellikle, oturarak veya uzerine eğilerek rahatladıklarını soylerler.
Ağrı onemli bir bulgudur. Ancak, spinal daralması olduğu halde, ağrısı olmayan hastalar da olabilir. Bu nedenle herhangi bir bulgu vermeyen darlıklar, tedavi de gerektirmez.
SPİNAL DARLIK NASIL OLUŞUR?
Bazı insanlar kucuk bir spinal kanal ile doğarlar. Bu “doğuştan darlık” olarak adlandırılır. Fakat genellikle zaman icinde yaşa bağlı oluşur ki buna da “kazanılmış spinal darlık denir.
SPİNAL DARLIK KİMLERDE DAHA FAZLA GORULUR?
Doğuştan dar spinal kanalı olanlarda
Kadınlarda
50 yaşında veya daha buyuk olanlarda
Daha once omurga yaralanması veya ameliyatı gecirenlerde
Bazı tıbbi durumlar spinal darlığa neden olabilir. Bunlar aşağıdakileri icerir:
Osteoartrit ve yaşlandıkca gelişen kemik dikeni
İnflamatuar spondiloartrit (orneğin, ankilozan spondilit)
Spinal tumorler
Paget Hastalığı
SPİNAL DARLIK NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bir romatoloji uzmanına başvurduğunuzda size bu hastalığın belirtileri ve tıbbi gecmişiniz hakkında sorular soracaktır. Ardından muayeneniz yapılır. Bu sorular:
Bacaklar, uyluk veya ayaklarda, uyuşma, gucsuzluk, kramp, ağrı veya yururken zorlanma var mı?
Ağrı bacak boyunca iniyor mu?
Bağırsak ve / veya mesane fonksiyonunda bozukluk var mı? (İdrar veya buyuk abdestini tutamama, kacırma)
Cinsel fonksiyon kaybı var mı?
Kısmi veya tam bacak felci bulunanlar ağır vakalardır. Acil servise başvurarak veya acilen (omurga cerrahisiyle uğraşan) bir beyin cerrahı veya ortopedi uzmanına başvurması gerekir.
Bir romatoloji uzmanına başvurmanız, benzer belirtilere neden olabilecek kalp ve kan damarları bozuklukları (anevrizma, damar tıkanıklığı gibi), sinir sistemi bozuklukları veya kalca – diz artriti gibi diğer nedenleri ayırt etmek icin doğru adrestir.
Tanıyı doğrulamak ve durumun ciddiyetini belirlemek icin başka testler de yapılabilir. Bunlar:
Omurganın direkt grafileri (rontgeni); osteoartriti, kemik cıkıntısı ve spinal kanalın darlığını gostermek icin
Omurganın icindeki kanalı daha ayrıntılı goruntulemek icin; bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans goruntuleme (MRG),
ENMG (elektronoromiyogram) bacaklarınıza giden sinirleri kontrol etmek icin.
Kan dolaşımınızı kontrol etmek icin; karin veya bacak dopler ultrasonografi ile benzer yakınmalara neden olan diğer hastalıkları ekarte etmek icin yapılabilir.
SPİNAL DARLIK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Spinal darlık icin herhangi bir tedavi olmamasına rağmen; duzenli egzersiz, ilac ve bazı durumlarda cerrahi rahatlama sağlayabilir. Bel fıtığıyla ilgili cok fazla yanlışlar yapılıyor. Oncelikle her bel, boyun ağrısı fıtık değildir. Bu nedenle karışabilecek diğer hastalıkları ayırt etmek onemlidir. Doğru tanıyla birlikte; hastanın bulgularına gore tedavi planlanır. Yani her bel fıtığı bir değildir. İlac tedavisi, istirahat, ağrı blokajı, fiziksel tedavi ve rehabilitasyon en fazla yapılan tedavilerdir. Cerrahi ancak on hastadan birinde uygulanıyor. Cerrahi planlanan hastalarda bile oncelikle 7-10 gun, ilac (kas gevşeticiler, steroid olmayan inflamasyon gideren ilaclar-NSAII) ve istirahat verilir.
İlaclar: Asetaminofen (parasetamol) veya non-steroid anti-enflamatuar ilaclar (genellikle NSAİİ- ibuprofen veya naproksen gibi) ağrıyı azaltabilir. Buna ilaveten, başka ağrı kesici / veya kas spazmını gideren ilaclar da recete edilebilir.
Kortizon enjeksiyonları: Doğrudan omurilik cevresindeki alana kortizon enjeksiyonları gecici, bazen kalıcı buyuk bir rahatlama sağlayabilir. Bu enjeksiyonlar genellikle bir hastane veya klinik ortamında, ayaktan tedavi olarak verilmektedir.
Cerrahi: Yukarıda onerilen tedavilere rağmen şikayetleri gecmeyip giderek kotuleşen veya cok ciddi sinir baskısı bulunan hastalara, cerrahi mudahaleyle “dekompresyon laminektomi” yapılabilir. Bu ameliyatta, sinirler ve omurilik icin, kanal alanını boşaltılması, spinal kanal icindeki kemik dikeni ve kemik oluşumu ortadan kaldırılır. Daha sonra, doktorlar genellikle iki veya daha fazla omurga icin, daha iyi destek sağlanmak icin spinal fuzyon (birleştirme) gercekleştirir.
Yeni bircok calışmanın sonuclarına gore, kısa donemde cerrahinin sonucları, cerrahi olmayan tedavilere gore daha iyidir. Ancak, tum ameliyatlarda olduğu gibi, nadir olmakla birlikte, bu ameliyat da bazı riskler taşır ve sonucları değişebilir. Bu riskler; beyin ve / veya bacaklarda pıhtı oluşumu, omurilik etrafındaki dokuda yırtılma, enfeksiyon ve sinir koku yaralanmasıdır. Ameliyat rahatlama getirebilse de, spinal darlık veya osteoartrit tedavi olmaz ve belirtiler tekrarlayabilir.
Egzersiz: Duzenli egzersiz, size kol ve ust bacak (kalca adduktor ve abduktorları, kuadriseps gibi) kaslarını guclendirecektir. Bu denge, yokuş ve duz yolda yurume yeteneği yanı sıra ağrının kontrolunu de sağlar. Bir fizyoterapist size uygun olan egzersizleri gosterebilir.
SPİNAL DARLIĞIN KOMPLİKASYONLARI
Spinal darlık, bacaklarda yavaş ama ilerleyici guc kaybına neden olabilir. Kas gucsuzluğu olmasa da ağrı, hareketlerde kısıtlanmaya neden olarak yaşam kalitesini azaltır, ilerlemesiyle de sakatlayıcı olabilir.
SPİNAL DARLIKLA YAŞAMAK:
Bel fıtığının kesin bir tedavisi yoktur ama hastanın daha iyi hissetmek icin yapabileceği cok şey vardır. Orneğin:
Hareketli olun. Duzenli egzersiz cok onemlidir, bu yuzden haftada- en az uc kez 30 dakika boyun-bel ve sırt kaslarınızı guclendirecek fazla zorlamadan germe egzersizleri yapın. Onceleri hafif one eğilmelerle başlayın. Guclendikce buna yuruyuş ya da duzenli yuzmeyi ekleyin.
Alışkanlıklarınızı değiştirin. Ağrınızı artıran veya tetikleyen ağır kaldırma veya uzun mesafelerde yuruyuş gibi hareketlerden kacının.
Ağrı kesici ilaclar kadar, ağrıyı hafifletmek icin masaj veya akupunktur gibi alternatif tedavileri de doktorunuza danışın.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Hatırlanması gereken noktalar;
Hastalık oykusu, teşhiste buyuk onem taşır.
50 yaşın uzerindeki herkes risk altındadır.
Hastalığın şiddeti, hastadan hastaya değişir.
Kasları guclu tutmak ve esnekliğini artırmak icin, duzenli egzersiz cok onemlidir.
Tedavinin secimi, bel fıtığının şiddetine ve yaşam kalitesini ne kadar etkilediğine gore değişir.
SPİNAL DARLIK (FITIK) TEDAVİSİNDE ROMATOLOĞUN ROLU:
Spinal darlık, kişinin yaşamını ciddi şekilde etkiler. Romatolog, bel veya boyun ağrısıyla başvuran kişide, bu hastalıkla karışabilecek diğer hastalıkların ayırt edici tanısını yapar. Doğru teşhisin ardından tedavi planını oluşturur. Bu yalnızca ilac değil, fizik tedavi, algoloji (ağrı tedavisi-sinir blokları) veya cerrahiye sevk gibi tedavi stratejisinin oluşturulmasına yardımcı olur.

[h=2]İzmir Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]