Bilinen bir organik sebebi olmayan, stres veya duygusal gerilimin yuksek duzeyde olduğu donemlerde ortaya cıkan veya artan, başta karın ağrısı olmak uzere ishal ve kabızlık gibi dışkılama değişiklikleri ile seyreden ve bunların yanında daha bircok değişik semptomlarla tanımlanan bir barsak hastalığıdır. İrritabl kolon sendromu, spastik kolon, sinirsel kolon gibi isimler bu hastalığa daha onceden verilmiş isimlerdir. Bu hastalık kolonon ( kalın barsak) ya da barsağın inflamatuvar hastalıkları olan "kolit"lerle karıştırılmamalıdır. İrritabl barsak sendromunda (İBS) iltihabi bir durum yoktur. Bu hastalık basit bir hastalık olmayıp sadece kolon değil, barsakların tumununu etkileyen bir hastalık olup, bazende kendini barsak dışı şikayetlerle ( psikolojik) gosterdiğinden isim olarak irritabl barsak sendromu (İBS) ismi en uygun gibi gozukmektedir.
SIKLIK
Hastalık tum dunyada gorulmektedir. Kadınlarda erkeklere gore daha sık gorulur . 20 ile 50 yaşlar arasında sık rastlanmakla birlikte, cocuklarda da gorulebilir. 50 yaşlarınn ustunde nadirdir. 40 yaşından sonra şikayetler azalma gosterir. Şehirlerde yaşayanlarda ve beyaz ırkta , siyah ırka gore daha fazladır. Coğu hasta doktora gitmez. Bu nedenle hastalığınn gercek sıklığı bilinmiyor.
RİSK FAKTORLERİ NELERDİR?
İBS gelişimini kolaylaştıran nedenler arasında lifli besinleri az tuketmek, kahve, cay, kola, alkol, baharatlı yiyecekler, sut gibi besinleri sık tuketmek vardır. Bazı insanlarda bu yiyecekler hicbir şikayet oluşturmazken bazılarında ciddi şikayet oluşturabilmektedir. Bu durum insanların sindirim sisteminin yiyeceklere verdiği yanıtın cok değişken olmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle doktora başvuran kişiler şikayetlerinin ozellikle belli bazı besinleri yedikten sonra başladığını belirtebilir.
Duygusal sıkıntılar ve ishal yapıcı (laksatifler) ilaclar kullanmak da hastalığı başlatabilen nedenler arasında sayılabilir. Bunlar hastalığa neden olmasalar da şikayetlerin başlamasına ve artmasına yol acabilirler. Bazı enfeksiyonlar sırasında hastanın şikayetleri artabilir. İlaclar, kadınlarda adet donemi ve psikolojik sorunlar belirtilerin artmasına neden olabilir. Stres, bu hastalarda barsak kasılmalarını arttıran ve belirtilerin artmasına neden olan en etkili sebeplerden biridir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Karın ağrısı, en sık gorulen semptomdur. Gobek altında karnın sol bolgesinde şiddetlidir. Yeri, şekli ,şiddeti ve suresi hastadan hastaya değişiklikler gosterir. Duygusal stres, soğuk, bazı yiyecekler, bazı ilaclar ağrıyı arttırır. Dışkılama ve gaz cıkarma ile hasta rahatlar. Gece uykuda iken hasta oldukca rahattır.
Dışkılama duzenindeki değişiklikler, ikinci onemli semptomdur. Coğu kez kabızlık ve ishal donemleri birbirini takip eder. Kabızlık doneminde sert, tane tane, zeytin veya keci pisliği gorunumunde gaita varken, ishal doneminde yumuşak kıvamdadır. Kotu kokulu değildir. Hasta yemeklerden sonra dışkılama ihtiyacı duyar. Kahvaltıdan sonra bu daha sıktır. Bazı hastalarda kabızlıksık gorulurken bazılarında ishal on plandadır. Hem kabızlık hem ishal doneminde barsağın mukus salgılaması artmıştır. Bazen gaitanın kalınlığı incelir ve kalem gibi bir şekilde olabilir.
Dispeptik yakınmalar,hastaların coğunda vardır. Ozellikle yemek sonrası karın gerginliği, karın rahatsızlığı, karın şişkinliği, gaz, hazımsızlık, geğirme, yellenme, iştahsızlık, yemek borusunda yanma, bulantı, sık gorulur.
Vazomotor bozukluklar (halsizlik, gucsuzluk, baş donmesi, bayılma, terleme, carpıntı, yuzde kızarma, nefes darlığı, derin nefes alam ) sıktır.
Barsak dışı şikayetler, adet duzensizlikleri ozellikle ağrılı adet gorme, idrar kesesinin gerilmesi, safra kesesi ve yollarına ait bozukluklar gorulebilir.
Psikolojik bozukluklar, kaygı, saldırganlık, sucluluk hissi, depresyon gorulebilir
TANI
Hastalık oykusu tanıda cok onemli yer tutar. Aylardır devam eden karın ağrısı, ishal ve kabızlık donemlerinin birbirini takip etmesi ve genel durumda bir bozulma olmaması onemlidir. Hastanın geceleri karın ağrısı veya ishal ile uyanmaması onemli organik barsak hastalıklarından bizi uzaklaştırır.
Fizik muayenede, hasta sağlıklı gorunmektedir. Zayıflama ve kilo kaybı gorulmez. Fizik bulgular tamamen normaldir. Karın muayenesinde kalın barsak bolgesine uyan karın kısımlarında farklı derecelerde ağrı duyulabilir.
Laboratuvar incelemeleri diğer hastalık ihtimallerini ortadan kaldırmak icin yapılır. Kan testleri (sedimentasyon, kan sayımı ve diğerleri) normaldir. Gaitada gizli kan gorulmez. Rektosigmoidoskopide ( kalın barsağın ilk kısımlarının endoskopik incelenmesi) barsaklar normaldir. Kolon grafisinde, kalın barsak kıvrımlarında derinleşme ve artma, bazen de kıvrımların kaybolması, kolonun boşalmasından sonra alınan grafilerde tesbih dizisi şeklinde goruntu olabilir. Sindirim sisteminin radyolojik incelenmesi, karın ultrasonografisi, bilgisayarlı tomografi, ust sindirim sistemi endoskopisi ve laktoz tolerans testi yapılabilir. Tabi tum bu testler doktorunuzun şuphesi doğrultusunda diğer hastalıkları dışlamak icin yapılır. Bu tetkiklerin kacının hangi sırayla yapılacağına doktorunuz alınan hastalık oykusu ve muayene bulgularına gore karar verecektir.
TEDAVİ
Tedavide hasta ve hekim ilişkisi son deerce onemlidir. Hastanın guveninin sağlanması, ruhsal yapısının iyi tanınlanması onemlidir. Duygusal ve fiziksel stresin şikayetleri arttırdığı unutulmamalıdır. İrritabl barsak sendromunda, iyi bir duzeydeki hekim-hasta ilişkisi tedavinin esasını oluşturur. İrritabl barsak sendromunun gercek bir hastalık olup olmadığı hekimler arasında tartışma konusu olmakla birlikte coğu hekim bunu hastalık olarak kabul eder. Burada onemli diğer bir husus ise bu hastalığın hayatı tehdit etmediğinin veya kansere sebep olmayacağının bilinmesidir. Semptomlar zaman zaman şiddetlenip, kaybolacağı ve hastalığın omur boyu surebileceği bilinmelidir. Tedavide yukarıdakilere ek olarak diyetsel oneriler ile birlikte barsak kasılmasını azaltan ve duzenleyen ilacalar, kabızlık ilacları , ishal ilacları, gaz giderici ilaclar, psikiyatrik ilaclar tek başlarına ya da birlikte kullanılabilecek ilac gruplarıdır.
SONUC
İrritabıl barsak sendromu, yaşam boyu surebilicek bir hastalık olup şikayetler ugun bir diyet, yaşam tarzı değişikliği ve ilac tedavisi ile azaltılabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.
DR. CEM OZCAN
İC HASTALIKLARI UZMANI


[h=2]Ankara Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]