Cağımızın en onemli buluşlarından biri olan Internet gunumuzde sayısı kucumsenemeyecek kadar cok insanın hayatında onemli bir yer tutmaktadır. Internet’in en cok sosyal amaclı kullanılıyor olması ve kullanım suresinin insanlar tarafından gittikce artması konuya sosyolojik bir boyut kazandırmıştır. Bu acıdan bilgi teknolojilerinin en onemli yeniliği olarak her kesimden her bireyin rahatlıkla kullanabileceği internet; yaşamın tum alanlarını icine almış; birey, aile ve toplum yaşamını cok yonlu etkileyen iletişim aracı haline gelmiştir. Bu durum Internet’in sosyolojik ve psikolojik acıdan da incelenerek araştırmalara konu edilmesine neden olmuştur.

Internet kullanıcıları, kullanım suresi ve amacı bakımından farklılık gostermektedir. Bu durumda, Internet kullanan herkesin aynı şekilde değerlendirilmesi doğru bulunmamaktadır. Sosyolojik ve psikolojik araştırmalarda da genellikle haftada 5-6 saatten fazla ve goreceli uzun bir zaman diliminde surekliliği olan kullanım konu edilmektedir. Bu kullanım sureyle olduğu kadar Internet’in işlevsel olarak nasıl anlamlandırıldığı ve bireyin olumsuz bir duygu durumunda (yalnızlık, uzuntu vb.) Internet’i ozlemesiyle veya Internet’e bağlanmaya ihtiyac duymasıyla, diğer bir deyişle Internet’i algılama sekliyle de ilgilidir. Bu tip kullanım psikolojik ve sosyoloji acıdan sorunludur. Bu makalede yapılan değerlendirmeler ve ortaya konan veriler de bu tur kullanım icin gecerlidir.

Gunumuzde yapılan calışmaların buyuk kısmı Internet’in etkileri uzerinde yoğunlaşmaktadır. Oysaki Internet’in etkileri kullanım ozelliklerine gore, kullanım ozellikleri ise, Internet kullanım nedenine gore şekillenir. Dolayısıyla Internet’in etkileri kullanım nedeniyle ilgilidir. Ornek verecek olursak ; yetişkinlerin, cocukların internet başında uzun sureler vakit gecirmesinin sebebi aile icerisinde ve sosyal yaşantısında nitelikli zaman ve nitelikli bir aile ilişkisi gecirmediğinden dolayıdır tezindeyim.
Internet kullanımı ile aile ici ilişkiler arasında nasıl bir bağlantı olabilir? Aile ici ilişkileri guclu olmayan, diğer bir deyişle ailesiyle kendisi acısından tatminkar bir ilişkisi veya ortak paylaşım alanı bulunmayan kişilerin, Internet'teki sosyal faaliyetlere,sosyal ağlara hatta şu anki yeni moda sosyal medyaya, aile ici ilişkileri guclu olan kişilerden daha fazla yoneleceği duşunulmektedir. Buradan sosyal medya kullanılmasın yorumu cıkarılmamalı sadece kullanım suresi ve nedeninin farkında olunarak kullanılması tavsiye edilmektedir.

Internet'in bireysel kullanımı konuyu aileye getirmektedir. Daha yirmi yıl once kullanımı ozellikle bilim ve iş cevreleriyle kısıtlı olan Internet, 2000'li yıllara gelindiğinde, Turkiye'de icinde olmak uzere pek cok ulkede evlere girmiş, geniş olcude bireysel olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu kullanım değişikliği, Internet uzerinde yapılan araştırmaların niteliğini ve niceliğini etkilemiş, Internet'in aile ile ilişkilendirilmesi araştırma konusu olmuştur. Maria Bakardjieva ve Richard Smith, "sıradan Internet kullanıcıları" hakkında bilgi sahibi olmak icin artık eski araştırmalarda olduğu gibi universitelere ve işyerlerine değil, evlere bakmak gerektiğini vurgulamışlardır.

Internet'in en cok sosyal amaclı kullanılması bile konunun bir yonunu aileye getirmektedir. Internet kullanımı ile ailenin işleyişi arasında bir sebep-sonuc ilişkisi aranabilir. Internet'in evlerde kullanılması, ister istemez, hem karı-koca ilişkileri ile, hem de cocukların eğitimi ve ebeveyn-cocuk ilişkileri ile bağlantılıdır.

Internet kullanımı ile aile ici ilişkiler arasında nasıl bir bağlantı olabilir? Aile ici ilişkileri guclu olmayan, diğer bir deyişle ailesiyle kendisi acısından tatminkar bir ilişkisi veya ortak paylaşım alanı bulunmayan kişilerin, Internet'teki sosyal faaliyetlere aile ici ilişkileri guclu olan kişilerden daha fazla yoneleceği duşunulmektedir.

Aile en temel birincil gruptur. Birincil gruplar kişinin yaşamında temel duygusal ihtiyacların karşılandığı yerlerdir. Birincil gruplar aynı zamanda temel sosyal destek kaynağıdır. Grup uyeleri arasında yoğun bir ilişki ve duygusal bir bağ vardır.

Aile veya arkadaş grubu gibi birincil grupların eksikliği durumunda kişi bu grupların yerine koyacak başka arayışlara yonelir. Kitle iletişim aracları ise yapıları gereği ozellikle gunumuz insanının bu eksikliğini karşılamaya uygun araclar olarak değerlendirilmektedir. Daha once de belirtildiği gibi McQuail ve arkadaşları da bu konuya değinmiş; kitle iletişim araclarını insanların sosyal gereksinimlerini karşılamak icin kullandıklarını ifade ederek bu konuda calışmalar yapmıştır. Ozellikle Internet gunun her anında ulaşılabilir olması nedeniyle insanlar tarafından "ihtiyac duyulan her an ilişki" kurulabilecek bir sosyal destek kaynağı olarak algılanmaya uygundur. Rheingold, McKenna ve Bargh da Internet kullanımının sosyal destek duygusunu guclendirici olduğunu belirten araştırmacılardandır. R.A. Davis'e gore de zaman gecirmeye yonelik kullanım, daha cok bireyin sosyal yaşamı ile ilintilidir. Ozellikle aile, arkadaş sosyal desteğinden yoksun, sosyal izole kişilerde sık gorulur. Aşırı e-posta kullanımı, sohbet (chat) odalarına katılma, forum alanlarına yanıt yazma gibi etkinlikleri icerir. Bu tur bireyler sosyal hayatta sorunludur, sosyal olarak izole olan, kızgınlıkları uygun yollarla ifade edemeyen bireylerdir. Brombego, Mickelson, Parks & Floyd, Silveman ve Winzelberg gibi araştırmacılar da, online etkinliklerin, bireyin sosyal destek duygusunu guclendirdiğini ileri surmektedir.

İnsanların, eski guclu ilişkilerin azalmasıyla manevi anlamda boşlukta olduğu duşunulurse kitle iletişim araclarının insanları toplumun genel ve hakim zevkleri, beğenileri ve ilgileriyle buluşturduğu soylenebilir. Sonuc olarak da sosyal grupların, ozellikle ailenin, etkisinin azalması sonucu insanlar, başka faktorlerden etkilenmeye acık hale gelirler. Bu araclar sayesinde sosyal ihtiyaclarını karşılamayı secebilirler. Ozellikle, televizyon ve Internet'in insanlar tarafından cok kullanılmasının nedeni sosyal ihtiyaclarının tatminini bu araclarla sağlamaya calışmalarıdır. Buna ornek olarak, Turkiye'de gectiğimiz senelerde yayınlanan "Biri Bizi Gozetliyor" isimli reality show'u izleyen yalnız yaşayan bir izleyicinin programı izleme nedenini "evde biri varmış gibi geliyor" şeklinde acıklaması gosterilebilir.

Gunumuz insanlarının duygusal tatmin bulduğu, sıcak bir ortama ihtiyacı vardır. Bu nedenle bireyin duygusal tatmininin sağlandığı, sağlıklı bir aile yapısı veya yaşam birlikteliği onemini arttırmıştır. Bu nedenle gunumuzde aile kurumunun işlerliğinin sorgulanması ve aileyi sağlamlaştırıcı onlemler alınması gerekmektedir. Aile birey acısından olduğu kadar toplum acısından da onem taşımaktadır. Sağlıklı aileler toplum bunalımlarını onlerken, sağlıksız aileler de toplumun bunalımlarını devam ettirir; hatta toplumda yeni bir takım sosyal bunalımlara da yol acabilir, toplumdaki sorunları pekiştirir. Sağlıklı bir aile, mutlaka, kişisel bunalımları onler ve de kişiye yeni sağlıklı beklentiler kazandırır. Sağlıklı aileler,sağlıklı toplumu oluşturur.

Sevgiyle..

Uzm.Psk.Dan.Eyup SARI
Cift ve Evlilik Terapisti

Kaynakca
Aile İci İliskiler Acısından Internet Kullanımı - Fezade BAYRAKTUTAN İstanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu , İstanbul 2005

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]