SOSYAL FOBİ TEDAVİSİNDE İKİLİ YAKLAŞIM MODELİ
Sosyal fobi hastalarında yaptığımız iki calışmada Dikkat eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB ) eştanısı yuksek oranlarda bulunmuştur. İlk calışmada primer tanısı sosyal fobi olan 108 hastada erişkin DEHB eş tanısı sıklığı % 60.5, diğer calışmada ise 130 SAB hastasında cocukluk DEHB eş tanısı % 72.3 olarak bulunmuştur (1, 2). Sosyal fobi hastalarında ozellikle dikkat eksikliği baskın tip DEHB gozden kacmaktadır. Dikkat eksikliği baskın tip DEHB ile sosyal fobi yakından ilişkili gozukmektedir. Bunlara ek olarak dikkat eksikliği baskın tip DEHB’ nin sosyal anksiyete gelişim surecinde katkısı olabilir.
Bu nedenle, Dr. Ahmet Koyuncu tarafından sosyal fobi hastaları aşağıdaki gibi iki alt gruba ayrılmaktadır ( 3, 4).
1) DEHB eştanısı olmayan Sosyal Fobi
2) DEHB eştanısı olan Sosyal Fobi
Bu sınıflandırmaya uygun olarak Sosyal fobi hastalarında aşağıdaki tedavi yaklaşımı uygulanmaktadır (3,4).
DEHB eştanısı olmayan Sosyal Fobi = Normal Sosyal Fobi Algoritması ( 5 )
Sosyal Fobi + DEHB eştanısı varsa = Eşzamanlı Sosyal Fobi tedavisi + DEHB tedavisi
Dr. Ahmet Koyuncu, bu tedavi yaklaşımını 2012 yılında ‘‘ Utangaclık, Cekingenlik ve Sosyal Fobi’’ adlı kitabının 2. baskısının 9. sayfasında ( ISBN: 6056285516 ) ve yine 2012 yılında cıkan ‘‘ Sosyal Fobiklerde Dikkat Sorunları ve Hiperaktivite ’’ adlı kitabının 1. baskısının 8. sayfasında ( ISBN: 6056285509 ) acık ve net olarak ifade etmiştir.
Yukarıda acık bir şekilde belirtilmiş olan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ( DEHB) eştanısı olan sosyal fobi hastalarında, eş zamanlı sosyal fobi + DEHB tedavisi uygulanması yaklaşımı ( yani eşzamanlı antidepresan tedavi + Uzun salınımlı Metilfenidat ya da Atomoksetin tedavisi) Dr. Ahmet Koyuncu’ nun sosyal fobi tedavisindeki ‘‘ İkili Yaklaşım Modelini’’ oluşturmaktadır. Bu yaklaşım modelini kendi kliniğimde başarılı bir şekilde uygulamakta ve anlamlı sonuclar almaktayım. Şu anda 400 kadar DEHB eştanısı alan Sosyal fobi hastası kliniğimde Antidepresan + Uzun salınımlı Metilfenidat tedavisi gormektedir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ BASKIN TİP HİPERAKTİVİTE
Herkesin bildiği gibi -genel olarak- hiperaktif denildiğinde, hemen akla aşırı yaramaz, gurultucu, yerinde duramayan, mobilyaların ve sıraların tepesinde gezen cocuklar gelir. Oysa bu kişiler hiperaktif tip dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğudur (DEHB).
Oysa 3 ceşit hiperaktif (DEHB) vardır;
1- Hiperaktif baskın tip
2- Dikkat eksikliği baskın tip
3- Kombine (dikkat eksikliği+hiperaktivite)
Dikkat eksikliği tip hiperaktivite (DEHB) pek bilinmez ve genellikle gozden kacar. Dediğimiz gibi, hiperaktif olarak aşırı yaramaz cocuklar damgalanmıştır. Dikkat bozukluğunun da bir hiperaktivite ceşidi olabileceğini, genellikle pek cok kişi bilmez. Bu nedenle; dikkati bozuk tip hiperaktifler hastalıklarıyla neredeyse bir omur gecirirler. Dalgın, unutkan, dinlemeyen, son dakikaya erteleyen, dağınık, sakar, dikkatsiz olarak…
Bizler yaptımız calışmada sosyal fobiklerin %60'ında erişkin dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB) saptadık. Ozellikle dikkat eksikliği baskın tip DEHB cok fazlaydı. (Bu calışma yayın aşamasındadır.)
Genel olarak bakıldığında sosyal fobisi olan kişiler genellikle sessiz, sakin, uysal ve uyumludurlar. Bircok sosyal fobik hastama kendisinin bir hiperaktif olduğunu ve erişkin olmasına rağmen hiperaktivitesinin devam ettiğini soylediğimde cok şaşırmışlardır. Bana ilk yanıtları "Ama doktor bey, ben uslu bir cocuktum. Nasıl hiperaktif olabilirim ki?" şeklinde
olmuştur. Onlara, dikkati bozuk tip hiperaktif olduklarını acıkladığımda cok şaşırmışlardır. Cunku bu kişilerin dikkat bozukluklarının bir hiperaktivite ceşiti olduğu gozden kacmış, nedense hic sorgulanmamıştı. Bircok psikiyatr meslektaşımızın bile gozunden kacmıştı.
Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB) bir cocukluk hastalığı olarak bilindiğinden, belki de en cok cocuk-ergen psikiyatristleri bu konuya aşina idi. Ama son donemde yapılan calışmalarda DEHB'nun sadece cocukluk ile sınırlı olmayıp, adolesan ve erişkinlik yaşamını da etkilediği, erişkinlikte uzun donem devam ettiği gosterilmiştir. Bu nedenle gunumuzde erişkin hiperaktivitesi kavramı ortaya cıkmıştır.
Peki bu dikkat bozuk olan, dikkat eksikliği baskın tip erişkin hiperaktiflerin ozelliği nedir?
1- Dikkatsizlikten kaynaklanan bircok hata yapar.
2- Oyun oynarken ya da iş yaparken dikkatini surdurmekte zorlanır.
3- Dinlemez (Ders, toplantı vb.)
4- Yonengelerin izlemekte zorlanır.
5- İşlerini duzene sokmakta ve organize olmakta zorlanır.
6- Dikkat gerektiren işlerden hoşlanmaz ve kacınır.
7- Eşyalarını kaybeder.
8- Dikkati kolayca dağılır.
9- Gunluk etkinliklerde unutkandır.
Yukarıdaki ozelliklerin hic birinde aşırı hareketlilik ve yaramazlık yoktur. Bu nedenle; bu tip hiperaktiflerin gozden kacması da oldukca kolaydır.
Bu nedenle dikkat eksikliğinin tedavi edilmesi cok onemlidir...

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]